Το μήνυμα του 3ου π.Χ. στην ελληνιστική κοινή που βρέθηκε σε βάθος 80 μέτρων στα έγκατα της Σαχάρα στην Αίγυπτο από Έλληνα γεωλόγο, μέλος 60μελους διεθνούς διεπιστημονικής αποστολής.
Ο χρυσός των Πτολεμαίων, της μακεδονικής βασιλικής οικογένειας που κυβέρνησε την Αίγυπτο για σχεδόν 300 χρόνια μετά τον θάνατου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έκανε τη χώρα του Νείλου διάσημη στον κόσμο της αρχαιότητας. Στην Γκόζα, στην ανατολική πλευρά της Αιγύπτου, δυτικά της Χουργκάντα, μέσα σε ένα άνυδρο και ξηρό περιβάλλον, καταμεσής της Σαχάρας, τα έγκατα της γης ξερνούν χρυσάφι και σπουδαίους αρχαιολογικούς θησαυρούς.
Σε ένα από τα 40 ορυχεία χρυσού ο Έλληνας γεωλόγος, διδάκτορας-ερευνητής του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Μάρκος Βαξεβανόπουλος, που βρέθηκε στην περιοχή ως μέλος 60μελους πολυεθνικής διεπιστημονικής αποστολής, ανακάλυψε ένα μήνυμα ανθρακωρύχου, χαραγμένο πάνω σε όστρακο. Κι αυτό είναι το δεύτερο όστρακο με μήνυμα που φέρνει στο φως ο κ. Βαξεβανόπουλος. Είχε προηγηθεί το 2020 ένα παρόμοιο, πάνω στο οποίο διακρίνονταν καθαρά οι λέξεις «πείνα» και «δίψα», ενδεικτικό των δύσκολων συνθηκών διαβίωσης μέσα στο μεταλλείο χρυσού.
«Είναι ανέλπιστη η χαρά μας για το σπουδαίο αυτό εύρημα, το οποίο αποκαλύπτει ότι στα ορυχεία δούλευαν μεταλλωρύχοι που είχαν μεταφερθεί από την αρχαία Ελλάδα. Τόσο ο αποστολέας, όσο και ο παραλήπτης είναι Έλληνες, γεγονός που αποδεικνύει πως στα χρυσωρυχεία της Αιγύπτου τον 3ο π.Χ. αιώνα εργάζονταν Έλληνες μεταλλωρύχοι», λέει στη Voria, ο κ. Βαξεβανόπουλος, ο οποίος στην κεντρική φωτογραφία κρατάει το πολύτιμο όστρακο, ωστόσο έχει σβήσει με μπλε χρώμα το μήνυμα, καθώς ακόμη δεν έχει μελετηθεί και δημοσιευτεί.
Τα ονόματα που αναφέρονται είναι ιδιαίτερα, σπάνια ακόμη και για την ελληνική βιβλιογραφία της αρχαιότητας και όλο το μήνυμα είναι γραμμένο στην κοινή ελληνική γλώσσα της ελληνιστικής εποχής.
Σύμφωνα με τον κ. Βαξεβανόπουλο στα αρχαία μεταλλεία βρέθηκαν ακόμη κομμάτια από υφάσματα, από τις φόρμες εργασίας των μεταλλωρύχων, καύσεις ξύλων, φυτίλια από λυχνάρια, αλλά και πλήθος κεραμικής από μαγειρικά σκεύη, μέχρι αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Το φρούριο με την μούμια μικρού αγοριού
Την αποστολή συντόνισε το Maison de l'Orient et de la Méditerranée Jean Pouilloux του πανεπιστημίου της Λυών, με το οποίο συνεργάζεται ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος.
Η έρευνα έδειξε πως η αρχαία ονομασία της τοποθεσίας είναι Μπέρκου κι εκτός από το πλήθος των χρυσωρυχείων και το χωριό των μεταλλωρύχων από την εποχή των Πτολεμαίων, περιλαμβάνει κι ένα ρωμαϊκό οχυρό στα βορειοδυτικά.
Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει οικοδομικά κατάλοιπα του φρουρίου, αλλά και σχεδόν ακέραιο το σώμα ενός αγοριού, ηλικίας περίπου 8 χρόνων, που χρονολογείται στους βυζαντινούς χρόνους (8ος-10ος αιώνας). Η ξηρασία μουμιοποίησε τη σορό, η οποία βρέθηκε στα θεμέλια ενός οικήματος, ενώ στις ανασκαφές μέσα και γύρω από το πλήθος των αρχιτεκτονικών μελών, βρέθηκε πλήθος νομισμάτων.
Όλα τα ευρήματα έχουν μεταφερθεί στο Κάιρο, στις αποθήκες της γαλλικής αποστολής - η Αίγυπτος απαγορεύει την εξαγωγή ευρημάτων, ακόμη και για ερευνητικούς σκοπούς- και οι αρχαιολόγοι, επιγραφολόγοι, νομισματολόγοι, γεωλόγοι, κ.ά. θα επιστρέφουν στη διάρκεια της χρονιάς για τη μελέτη του υλικού.
Η αποστολή κράτησε αρκετές μέρες τον Ιανουάριο, αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά και όλοι οι επιστήμονες εμεναν σε σκηνές μέσα στην έρημο. Ήταν αρκετά μακριά από κατοικημένη περιοχή και επέλεξαν να στήσουν επί τόπου το... στρατηγείο τους. Οι συνθήκες ήταν δύσκολες, αλλά είχαν την αμέριστη συμπαράσταση των ντόπιων εργατών. Την ημέρα η θερμοκρασία ήταν γύρω στους 30°C-35°C, το βράδυ όμως δεν ξεπερνούσε τους 5°C.
Οργασμός εξόρυξης χρυσού στη Σαχάρα
Η περιοχή της Γκόζα βρίθει ορυχείων χρυσού, τα οποία είναι ακόμη εκμεταλλεύσιμα. Η μεταλλευτική περίοδος στην Αίγυπτο ξεκίνησε περίπου το 1420 π.Χ. την Εποχή των Φαραώ, αλλά κορυφώθηκε την Ελληνιστική Περίοδο με την ίδρυση του Μακεδονικού Βασιλείου από τον Πτολεμαίο. Στην Αίγυπτο έχουν βρεθεί αρχαία ελληνικά μεταλλεία, όπως προκύπτει από τη μελέτη της τεχνολογίας, της διάνοιξης και των εργαλείων που χρησιμοποιούνταν και είναι παρόμοια με αυτά του Λαυρίου και του Παγγαίου.
Οι πολύχρονες έρευνες έχουν φέρει στο φως πολύτιμα ευρήματα που ανασυνθέτουν το παρελθόν και δείχνουν την έντονη ελληνική παρουσία. Και παρότι μέχρι τώρα δεν υπήρχε απτή απόδειξη πως στα χρυσωρυχεία εργάζονταν Έλληνες μεταλλωρύχοι, το όστρακο που ανέσυρε από βάθος 80 μέτρων ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος, αποδεικνύει πως Μακεδόνες εργάτες είχαν μεταφερθεί στα χρόνια των Πτολεμαίων για τις εξορύξεις χρυσού στην έρημο της Σαχάρας. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως το 2018 εντοπίστηκε σε ένα παλιό χάνι κοντά στον Νείλο μια επιγραφή στην ελληνιστική κοινή που έγραφε «Δημήτριος», προφανώς κάποιος από αυτούς χάραξε το όνομά του σε αρχιτεκτονικό μέλος.
Σήμερα, μικρές εταιρείες, αιγυπτιακών συμφερόντων σκάβουν βαθιά στην έρημο και βγάζουν τον πολύτιμο χρυσό, στη συνέχεια ωστόσο καταστρέφουν τα ορυχεία και συνεχίζουν τις εξορύξεις σε άλλο σημείο.
Είναι χαρακτηριστικό πως δύο μερές μετά την αναχώρηση του Μάρκου Βαξεβανόπουλου και των συνεργατών του, το χρυσωρυχείο, όπου βρέθηκε το όστρακο με το μήνυμα του Έλληνα μεταλλωρύχου, δεν υπήρχε πια.
«Χάρη στν επιμονή μας και την καλή διάθεση του εργολάβου, καθυστέρησε για λίγες μέρες η εξόρυξη, μέχρι να ολοκληρωθεί η έρευνά μας. Η περιοχή ολόκληρη έχει ανασκαφεί στα νεότερα χρόνια και πολύτιμα ευρήματα από την αρχαιότητα έχουν χαθεί», μας λέει ο κ. Βαξεβανόπουλος, ο οποίος ήταν επεύθυνος της ανασκαφής στο κομμάτι για τα αρχεία μεταλλεία, ενώ στην πολυπληθή και διεπιστημονική αποστολή συμμετείχε και η Ελληνίδα αρχαιολόγος, Άννα Ασλάνογλου.
Μ. Ριτζαλέου,
Πηγή: Voria, anaskafi.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου