Άγιος Βαλεντίνος: Του εμπορίου, του τζίρου, των δισεκατομμυρίων και των... διαζυγίων

Πώς η ομιχλώδης ιστορία ενός Αγίου της Καθολικής Εκκλησίας έδωσε το έναυσμα για μια παγκόσμια γιορτή γεμάτη καρδούλες, σοκολατάκια, σέξι εσώρουχα και όρκους αιώνιας πίστης με τζίρο, μόνο στις ΗΠΑ, άνω των 16 δισ. ευρώ

Είναι η ημέρα των ερωτευμένων, αλλά και το χρονικό ορόσημο όπου χιλιάδες στρέμματα δάσους πηγαίνουν στράφι αφού γίνονται larger than life κάρτες με προβλέψιμες και κλισέ ευχές.

Είναι μια λαμπρή αφορμή να πάρεις μπόλικες άχρηστες θερμίδες, καταναλώνοντας ασμένως λογιών λογιών σοκολατάκια για να γιορτάσεις τον έρωτά σου - ποιος είπε ότι η αγάπη από μόνη της χορταίνει τον άνθρωπο;- και φυσικά για να μη χωράς μετά στα σέξι εσώρουχα που έχεις αγοράσει για να εκπλήξεις τον καλό ή την καλή σου.

Αλήθεια, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που περιμένουν του Αγίου Βαλεντίνου για να συνερευθούν; Ενδεχομένως, αυτοί που ρεπάρουν από τις πιστές «μονογαμικές» σχέσεις τους τις υπόλοιπες 364 ημέρες του χρόνου. Αλλά ας αφήσουμε τα αστεία. Σε μια εποχή που οι σχέσεις μεταξύ δύο ανθρώπων τείνουν να γίνουν εξαίρεση, αφού νέα υβρίδια σεξουαλικής έκφρασης ξεπηδούν καθημερινά, όπως οι σολογαμικοί, οι swingers, οι polyamorous, κλπ, η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου μοιάζει με ρετρό μεν, άσβεστο δε φάρο.
Για τους Αμερικανούς είναι η δεύτερη πιο εμπορική γιορτή του χρόνου μετά τα Χριστούγεννα, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία του Fortune ο μέσος πολίτης ξοδεύει 512 δολάρια, δηλαδή 421 ευρώ για εκφράσει την άδολη και ανόθευτη αγάπη του στο νόμιμο ή παράπονο έτερον ήμισύ του, σε φίλους, συγγενείς ή ακόμα και στα αγαπημένα του οικόσιτα ζώα. Οι Σκανδιναβοί πάλι, πάντα πρωτοπόροι, έχουν καθιερώσει την 14η Φεβρουαρίου ως ημέρα ανάμνησης των φίλων. Ποιος είπε δηλαδή ότι οι friends with benefits δεν έχουν δικαίωμα να γιορτάζουν την από κάθε άποψη τίμια ως προς τις προθέσεις και το αποτέλεσμά της σχέση τους; Οι Νοτιοκορέατισσες και οι Γιαπωνέζες ακολουθούν πιστά τη νεόκοπη παράδοση ταΐζοντας σοκολατάκια (προσοχή στην προφορά του «σ») στο στόμα τους αγαπημένους τους, ενώ οι Βρετανοί, διαχρονικά λάτρεις του πρωτοκόλλου, ξεχεριάζονται (μην πάει ο νους σας στο κακό) ανταλλάσσοντας κατά μέσο όρο κάθε χρόνο 25 εκατομμύρια κάρτες.

Η Ελλάδα είναι και πάλι ουραγός της γιορτής των ερωτευμένων, αφού από τα late 70s αλλά ακόμα περισσότερο στα 80s (βλ. παλιό καλό Πα.Σο.Κ.) άρχισε να υιοθετείται κι εδώ το έθιμο των αγαπουλινίων. Αναμφίβολα θα το κάψουμε απόψε, κυρ-Στέφανε.

Ποιος είσαι Άγιε Βαλεντίνε

Στην πραγματικότητα η φάση είναι πολύ κακό για το τίποτα. Με την έννοια ότι ούτε που ξέρουμε ποιος στ’ αλήθεια ήταν ο Άγιος Βαλεντίνος. Αν δηλαδή ήταν ένας και όχι περισσότεροι, όπως υποστηρίζει μία από τις κυρίαρχες θεωρίες. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή ο Άγιος Βαλεντίνος της Ρώμης ήταν ιερωμένος που έζησε στον 3ο μ.Χ. αιώνα. Υπήρξε ένας αντιστασιακός της εποχής του, αφού, όπως λέγεται, κόντρα στα αυτοκρατορικά διατάγματα του Κλαύδιου του Γοτθικού πάντρευε κρυφά ερωτευμένους στρατιώτες με τις συντρόφους τους, οι οποίοι κατόπιν απαλλάσσονταν λόγω γάμου από τη στρατιωτική θητεία τους. Ο Βαλεντίνος φυλακίστηκε, κατόπιν λιθοβολήθηκε κι αφού επέζησε από το λιθοβολισμό, τιμωρήθηκε με αποκεφαλισμό. Η 14η Φεβρουαρίου θεωρείται η ημέρα της θανάτωσής του, ενώ η μνήμη του γιορτάζεται από την Λουθηρανική και την Αγγλικανική Εκκλησία – η Καθολική Εκκλησία την έχει υποβιβάσει απλώς σε τοπική εορτή.

Σε κάθε περίσταση τα σπαράγματα των πληροφοριών που υπάρχουν για τον βίο και την πολιτεία του Αγίου Βαλεντίνου και οι κάπως συγκεχυμένες πληροφορίες αρκούν για να τον καταστήσουν έναν τρόπον τινά celebrity της εποχής του, ο οποίος δεκαοχτώ αιώνες μετά τιμάται από την ανθρωπότητα, όπως αξίζει σε μία διασημότητα.

Πάντως, η Εκκλησία της Ελλάδος ήδη από τη δεκαετία του 1990 έχει προκρίνει ως ορθόδοξη γιορτή για τους ερωτευμένους την 3η Ιουλίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Υακίνθου – στην εν λόγω κίνηση μπροστάρης μπήκε και ο Λουδοβίκος των Ανωγείων. Η εν λόγω γιορτή τιμήθηκε δεόντως στα πρώιμα 00s με τιμές viral από εναλλακτικούς, ανένταχτους, αντισταστιακούς του mainstream και του καπιταλιστικού καταναλωτικού μοντέλου, δηλαδή από όλους εκείνους που ψήφιζαν ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. before it was cool. Για την ιστορία αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Μακαριστός Χριστόδουλος στην προσπάθειά του να προσελκύσει τη νεολαία στην Εκκλησία είχε προτείνει ως γιορτή των ερωτευμένων την 13η Φεβρουαρίου, οπότε και τιμάται η μνήμη των Αποστόλων Ακύλα και Πρίσκιλλας, οι οποίοι εξάλλου θεωρούνται και προστάτες των συζύγων.

Ο μήνας του ζευγαρώματος 

Δεν αποκλείεται πάντως οι ρίζες του εορτασμού των ερωτευμένων στο μέσο του Κουτσοφλέβαρου να είναι παγανιστικές, αφού η εν λόγω ημερομηνία έχει σχετιστεί από τους ιστορικούς με τα Lupercalia, μια γιορτή προς τιμήν του Πάνα και της Ήρας που εξυμνούσε τη γονιμότητα.

Ο εορτασμός, όπως τον ξέρουμε σήμερα, άρχισε να σχηματοποιείται στην Αγγλία του Μεσαίωνα, την περίοδο που ο ιπποτικός έρωτας ήταν στα ντουζένια του. Το 699 στίχων ποίημα «Το κοινοβούλιο των πτηνών» του Τζέφρι Τζόσερ που χρονολογείται τον 14ο αιώνα μιλά λόγου χάρη για τα πτηνά που ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου είναι στην ιδανική στιγμή για να διαλέξουν ερωτικά ταίρια.

Αναφορά συναντάμε και τρεις αιώνες αργότερα στον σαιξπηρικό «Άμλετ», όπου κατά πώς φαίνεται η γιορτή έχει πλέον εισχωρήσει για τα καλά στην παράδοση. Βέβαια, το μεγάλο φαγοπότι ξεκινά τον 19ο αιώνα, όταν πια οι αθώες ανταλλαγές χειροποίητων καρτών μεταξύ των ερωτευμένων δεν αρκούν και μεσάζοντες στον έρωτα μπαίνουν τα δώρα – από βιβλία μέχρι κηροπήγια – πάντα λουσάτα και κιτς, όπως αρμόζει σε τυφλωμένους από έρωτα θνητούς που εκτός από το μυαλό τους χάνουν και το γούστο τους. Και προφανώς ταλανίζονταν από τότε από το βασανιστικό – και αβάσταχτα ρητορικό ερώτημα - «έμπαινες;».

Πόσο πάει η αγάπη;

Τον 20ο αιώνα επιτέλους η γιορτή των ερωτευμένων έλαβε τις τιμές που της πρέπουν. Ειδικά, δε, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η κατακόκκινη καρδούλα έγινε σήμα κατατεθέν της ημέρας, ενώ οι κάρτες που παραδοσιακά ανταλλάσσονταν μεταξύ των αιχμάλωτων του έρωτα εμπλουτίστηκαν από κοσμήματα, εσώρουχα, σοκολατάκια, τριαντάφυλλα, λούτρινα αρκουδάκια κι ό,τι άλλο μπορεί να βάλει ο διεστραμμένος αισθητικά καπιταλιστικός νους.

Πλέον δε μιλάμε απλώς για ένα ρομαντικό εορτασμό αλλά για ένα πανηγύρι καταναλωτισμού και στιλιστικού βανδαλισμού. Ο Βαλεντίνος αφιονίζει τους πολίτες του Δυτικού κόσμου σε τέτοιο βαθμό, ώστε ακόμα και τα dating apps σημειώνουν σημαντική αύξηση στην κίνησή τους – πέρσι το Tinder παρατήρησε 5% αύξηση στους χρήστες του και 10% στην ανταλλαγή μηνυμάτων ανήμερα της Γιορτής των Ερωτευμένων.

Σύμφωνα με την Ομοσπονδία Λιανικού Εμπορίου των ΗΠΑ (NRF) φέτος το 55% των Αμερικανών δηλώνει ετοιμοπόλεμο και πρόθυμο να τιμήσει τη γιορτή, ξοδεύοντας 88 δολάρια κατά μέσο όρο για ένα συμβολικό δώρο σε συντρόφους και συζύγους. Ο συνολικός τζίρος των καταστημάτων – φυσικών και ηλεκτρονικών – χάριν Αγίου Βαλεντίνου υπολογίζεται ότι θα ανέλθει σε 16 δισ. ευρώ. Τι θα αγοράσουν οι καταναλωτές; Μα φυσικά ό,τι πιο προβλέψιμο υπάρχει. Το δίκτυο CNN υπολογίζει ότι κάθε χρόνο τέτοια ημέρα οι πολίτες των ΗΠΑ ανταλλάσσουν περί τα 250 εκατ. τριαντάφυλλα, το 51% των οποίων είναι φυσικά κόκκινα. Το 29% των πολιτών στέλνει ένα τρυφερό SMS ενώ 151 εκατ. ευχετήριες κάρτες διακινούνται μέσω συμβατικού ταχυδρομείου. Περίοπτη θέση στις επιλογές έκφρασης ερωτικής επιθυμίας (ενδεχομένως και εξιλέωσης) έχουν τα κοσμήματα (με τζίρο περίπου τέσσερα εκατ. ευρώ) καθώς και τα σοκολατάκια (1,5 εκατ. ευρώ).

Πρόσφατη έρευνα της ιστοσελίδας Picodi, δείχνει ότι οι Έλληνες, εν καιρώ κρίσης και περικοπών από παντού, βρίσκουν και ξοδεύουν περίπου 74 ευρώ κατά μέσο όρο για να γιορτάσουν τον έρωτά τους! Βάσει των ίδιων στοιχείων, οι Γερμανοί σκέφτονται να ξοδέψουν 73 ευρώ για την σημερινή ημέρα, οι Πορτογάλοι 61 και οι Ρώσοι 51, ενώ Κινέζοι, Αμερικάνοι και Άγγλοι, έχουν «μπάτζετ» άνω των 100 ευρώ. Πού θα το ξοδέψουν το ποσό αυτό οι Έλληνες; Γεύμα σε εστιατόριο, εκδρομή, ρούχα, κοσμήματα και ερωτικά παιχνίδια είναι τα δώρα που προτιμούν οι άντρες για τις συντρόφους τους, ενώ οι Ελληνίδες το ανταποδίδουν με ρούχα, γλυκά, αρώματα και μια... κάρτα. Οι ίδιες δηλώνουν πως το πιο ωραίο δώρο είναι ένα γεύμα, ενώ το «λιγότερο επιθυμητό» είναι τα λουλούδια! Στο γεύμα, ως το καλύτερο δώρο, συμφωνούν και οι άντρες, ενώ αποδεικνύονται πολύ ρομαντικές ψυχές, καθώς δηλώνουν πως το λιγότερο επιθυμητό γι' αυτούς δώρο ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου θα ήταν ένα... ηλεκτρονικό!

Εννοείται ότι η ημέρα εκ προοιμίου γεννά μεγάλες προσδοκίες όχι μόνο για ακριβότερα ή φθηνότερα – πάντα κακόγουστα – δώρα, αλλά και για πομπώδεις δηλώσεις αιώνιας πίστης. Έτσι και φέτος έξι εκατομμύρια πολίτες των ΗΠΑ αναμένουν να δεχτούν μια πρόταση σε γάμο. Ναι, ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου. Τι γλυκό. Not.

Μην πεις το “I do”

Είτε κάνει κανείς κάποια πρόταση σε γάμο είτε ανταποκριθεί θετικά οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη την πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης, η οποία υποστηρίζει ότι όσοι παντρεύονται του Αγίου Βαλεντίνου έχουν 37% περισσότερες πιθανότητες να οδηγηθούν σε ένα μεγαλοπρεπές διαζύγιο. Το δείγμα του 1,1 εκατ. γάμων που εξέτασαν οι επιστήμονες μπορεί να θεωρείται παραπάνω από επαρκές για το παραπάνω συμπέρασμα. Σύμφωνα με τους ερευνητές όσοι αποφασίζουν να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου σε μία ημερομηνία-ορόσημο αποδεικνύονται λιγότερο προσηλωμένοι στη δέσμευση που αναλαμβάνουν. Κι είναι πολλοί αυτοί, αφού όπως αποκαλύπτουν οι αριθμοί, αν σε μια τυπική ημέρα της εβδομάδας συμβαίνουν κατά μέσο όρο 313 γάμοι, την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ο αριθμός τους σχεδόν τετραπλασιάζεται.

Ο Βαλεντίνος εμπνέει. Όχι μόνο για γάμους, αγάπες και λουλούδια, αλλά και για περισυλλογή, ενδοσκόπηση και δημιουργία. Δεν μπορεί να υπάρξει καλύτερο παράδειγμα από το πάντα επίκαιρο τραγούδι-ύμνο “14 Φλεβάρη” του Μιχάλη Ρακιντζή:




Ή έστω το μεταγενέστερο λυρικό ξέσπασμα του Νίνο:



protothema.gr