Το πανέμορφο μικρό νησί με την πλούσια ιστορία

Είναι το στολίδι των Επτανήσων, ο βενιαμίν του Ιονίου, ένα νησί με τόσο απαράμιλλη ομορφιά που σε κάνει να παραμιλάς σε κάθε σου βήμα.

Για τους Παξούς ο λόγος, το μικρό αυτό νησάκι στα νότια της Κέρκυρας, δίπλα στις ακτές της Ηπείρου.

Όλα εδώ είναι μαγευτικά, από τους εντυπωσιακούς χρωματισμούς των νερών και τα παραδοσιακά χωριά μέχρι τις πανέμορφες σπιάτζες (παραλίες) και τα γραφικά λιμανάκια.

Παρά το γεγονός ότι τους έχουν ανακαλύψει εδώ και καιρό οι παραθεριστές και έχουν μπει για τα καλά στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, οι Παξοί δεν έχουν αλλοιώσει την αυθεντική ατμόσφαιρά τους. Και τον εξόχως κοσμοπολίτικο χαρακτήρα τους.

Ο μικρός αυτός επίγειος παράδεισος με τη χαρακτηριστική επτανήσια αρχιτεκτονική και τις πρόδηλες ενετικές επιρροές έχει πρωτεύουσα τον αρχοντικό Γάιο. Αν φτάσεις ποτέ ως εκεί, θα δεις στην είσοδό του δυο νησάκια να στέκονται άγρυπνοι φύλακες του λιμανιού.

Η Παναγιά είναι το ένα και ο Άγιος Νικόλαος το άλλο, που έχουν αναλάβει εδώ και καιρό το έργο να προστατεύουν το έμπα στο νησί από τον καιρό.

Ένα νησί που η μυθολογία θέλει να δημιουργήθηκε από τον Ποσειδώνα, ο οποίος με ένα χτύπημα της τρίαινάς του έκοψε ένα τμήμα της Κέρκυρας, θέλοντας να στεγάσει εκεί τον έρωτά του για την Αμφιτρίτη.

Εμείς όμως δεν θα μιλήσουμε για τους πανέμορφους και καταπράσινους Παξούς, που έχουν ενετική κληρονομιά τους απέραντους ελαιώνες τους. Ούτε για τα φυσικά λιμάνια τους με τα γαλάζια νερά, τα εντυπωσιακά σπήλαια, τις 64 εκκλησιές, τις ιαματικές πηγές ή τη σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά τους.

Θα πάμε απέναντι από τον παραδοσιακό Γάη για να δούμε το νησάκι του Αγίου Νικολάου, που έχει κι αυτό καντάρια ιστορίας κι ας μη φαίνεται με μια πρώτη ματιά.

Τη μαρτυρούν ίσως τα απομεινάρια του ενετικού φρουρίου, τα δύο ξωκλήσια και ο ανεμόμυλος. Αλλά και η μαρτυρία για την αποβίβαση του ταγματάρχη του αγγλικού στρατού, κάποιου… Θεόδωρου Κολοκοτρώνη!

Ο Άγιος Νικόλαος

Η Παναγιά και ο Άγιος Νικόλαος προστατεύουν την πρωτεύουσα των Παξών. Ακατοίκητα αμφότερα, η Παναγιά βρίσκεται 200 μέτρα από την ακτή και φέρει το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας των Βελλιανιτών που γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο.

Εκεί δίπλα συναντά κανείς και τον Άγιο Νικόλαο, ο οποίος έτσι όπως είναι τοποθετημένος σχηματίζει ένα μικρό αλλά εντυπωσιακό φιόρδ. Χαρίζοντας στους ήδη εντυπωσιακούς Παξούς μια νότα βόρειας Ευρώπης.

Αυτό το αγκυροβόλι όσων αναζητούν μανιωδώς τα κάλλη της ελληνικής γης είναι το μεγάλο στολίδι του Γάιου, καλύπτοντας όλη σχεδόν την είσοδο στον όρμο. Πήρε το όνομά του από μια από τις δύο εκκλησίες που έχει στο μικρό του σώμα.

Η ιστορία του είναι πλούσια και συνδέεται άρρηκτα με τις περιπέτειες των Παξών. Δεσπόζει εξάλλου ακόμα το παλιό βενετσιάνικο κάστρο του 15ου αιώνα. Το οποίο χτίστηκε για την προστασία του ντόπιου πληθυσμού από τις επιθέσεις των πειρατών.

Ο Άγιος Νικόλαος είναι εξάλλου σε ιδιαίτερα κοντινή απόσταση από τον Γάιο, δημιουργώντας ουσιαστικά έναν πλωτό διάδρομο ανάμεσά τους. Σε καταστάσεις ανάγκης, οι κάτοικοι μπορούσαν να περάσουν εύκολα και γρήγορα απέναντι, στη σωτηρία του φρουρίου.

Η Βενετία απέκτησε τον έλεγχο της Κέρκυρας το 1386 και μαζί της πήρε και τους Παξούς, από το βασίλειο της Νάπολης. Κάτω από ενετική κυριαρχία παρέμειναν ως και τη διάλυση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας από τους Γάλλους το 1797. Και καθώς ήταν το στολίδι της περιοχής, μεταβιβάζονταν σε άλλο πρίγκιπα και αριστοκράτη κάθε φορά, ως τιμάριο.

Το περίφημο κάστρο χτίστηκε το 1423 από τον βαρόνο Adam San Ippolito τον Β’, ανιψιό του πρώτου φεουδάρχη των Παξών. Ο αριστοκράτης πήρε άδεια από τη Γαληνοτάτη να χτίσει με δικά του έξοδα το φρούριο, καθώς οι επιθέσεις των πειρατών είχαν πολλαπλασιαστεί στα χρόνια του.

Και ήταν κίνηση-ματ, όπως μας παραδίδεται. Αυτό το κάστρο, και ένα δεύτερο στη Λάκκα που δεν σώζεται, εξασφάλισαν ηρεμία και ευημερία στο νησί για κάποιες δεκαετίες. Ενετικής κληρονομιάς είναι και οι τεράστιοι ελαιώνες των Παξών, που τους φύτεψαν οι Βενετσιάνοι για να αποκτήσουν πλουτοπαραγωγικούς πόρους. Έτσι κάπως οι Παξοί εξελίχθηκαν σε ελαιοπαραγωγικό κέντρο.

Ο Άγιος Νικόλαος εμφανίζεται ξανά στα κατάστιχα της Ιστορίας το 1537, στα γεγονότα που θα κλιμακώνονταν την επόμενη χρονιά στη λεγόμενη Ναυμαχία της Πρέβεζας, όταν ο γενοβέζος ναύαρχος Αντρέα Ντόρια, επικεφαλής του στόλου της χριστιανικής συμμαχίας του Ιερού Συνασπισμού, αντιμετώπισε τις οθωμανικές δυνάμεις του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα. Η θάλασσα γύρω από τον Άγιο Νικόλαο γέμισε πτώματα.

Ο μπεϊλέρμπεης Μπαρμπαρόσα εκδικήθηκε αργότερα την καταστροφή που του προκάλεσε η χριστιανική συμμαχία λεηλατώντας τους Παξούς από άκρη σε άκρη. Κατόπιν επιτέθηκε στο κάστρο του Αγίου Νικολάου και τους Παξούς και ο δεύτερος θρυλικός πειρατής της Μεσογείου, ο Τουργκούτ Ρέις, μετατρέποντας το νησάκι σε ορμητήριό του για ένα διάστημα.

Το 1571 η καταστροφή των Παξών ολοκληρώθηκε με νέα οθωμανική επιδρομή. Ο Λουτσαλή Πασάς κατέσφαξε τους κατοίκους και όσοι γλίτωσαν κατέφυγαν στα Διαπόντια Νησιά.

Το κάστρο και ο Κολοκοτρώνης

Οι Παξοί πέρασαν σε γαλλικά χέρια το 1797, μετά περιήλθαν στους Ρώσους και τους Τούρκους και ξανά πίσω στους Γάλλους, αυτή τη φορά τους Αυτοκρατορικούς Γάλλους του Βοναπάρτη.

Είμαστε πια στο 1810, όταν οι Άγγλοι αποκλείουν το γαλλικής κυριαρχίας νησί και οι κάτοικοι στενάζουν από την πείνα. Κι έτσι τον Μάιο του 1810 επαναστατούν, διώχνουν τους Γάλλους και υψώνουν την αγγλική σημαία στον Άγιο Νικόλαο.

Οι Γάλλοι αναδιπλώθηκαν όμως και ανακατέλαβαν το νησί, τιμωρώντας παραδειγματικά τους στασιαστές. Και τότε, το 1814, τμήμα του αγγλικού στρατού αποβιβάζεται στη Λάκκα των Παξών για να πάρει το νησί. Το κάστρο του Άη-Νικόλα καταλήφθηκε από τον ταγματάρχη του βρετανικού στρατού Θεόδωρο Κολοκοτρώνη χωρίς να πέσει ντουφεκιά.

Ο Κολοκοτρώνης υπηρετούσε στο ελληνικό εκστρατευτικό σώμα του αγγλικού στρατού στη Ζάκυνθο ήδη από το 1810 και ήταν η πλούσια ακριβώς δράση του κατά των Γάλλων που του είχε φέρει τα μεγάλα αξιώματα.

Το στρατιωτικό αυτό τμήμα (Δεύτερο Ελληνικό Σύνταγμα Ελαφρού Πεζικού του Δούκα της Υόρκης) το είχε συστήσει ο σερ Ρίτσαρντ Τσορτς το 1813 ειδικά για την κατάληψη των Παξών. Στις τάξεις του αριθμούσε και φυγάδες αρματολούς από την ηπειρωτική Ελλάδα.

Ο Άγιος Νικόλαος είναι σήμερα ακατοίκητος και από το περίφημο κάστρο σώζεται μόνο τμήμα των τειχών, η μπαρουταποθήκη, η δεξαμενή, το παρατηρητήριο και κάποια κανόνια.

Τα δύο εκκλησάκια

Στον μικρό Άη-Νικόλα θα βρει κανείς και δύο εκκλησίες, τον Άγιο Νικόλαο και τον Άγιο Ιωάννη.

Η πρώτη, που έχει δώσει και το όνομά της στο νησάκι, είναι μετόχι της Παναγίας των Βελλιανιτών και αναφέρεται από το 1686.

Ο Αγιος Ιωάννης ανήκει σε δύο τοπικές οικογένειες και αναφέρεται στους καταλόγους από το 1805...

newsbeast.gr