Τα αρχαία μυστικά της Κύθνου

Τα ανασκαφικά μέτωπα της βραχονησίδας «Βρυοκαστράκι» απέναντι από το Βρυόκαστρο, την αρχαία πόλη της Κύθνου (φωτ. ΚΩΣΤΑΣ ΞΕΝΙΚΑΚΗΣ)

Ένα ψήφισμα του Δήμου Κυθνίων που ορίζει περιορισμούς για τις οικοδομικές παραβάσεις των αρχαίων Κυθνίων αλλά και το πρόστιμο που έπρεπε να εισπράξουν οι θεωροί σε περίπτωση αρχιτεκτονικής προσθήκης, είναι ένα από τα συγκινητικά ευρήματα της φετινής ανασκαφής στο νησί. Η επιγραφή είναι σε δωρική διάλεκτο και βρέθηκε στο Βρυοκαστράκι, την ακατοίκητη βραχονησίδα δίπλα στο Βρυόκαστρο, κάποτε αναπόσπαστο τμήμα του. Δεν ήταν η μόνη επιγραφή. Στην έρευνα του τομέα Αρχαιολογίας του τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Αλέξανδρος Μαζαράκης-Αινιάν) με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (Δημήτρης Αθαναούλης) του ΥΠΠΟΑ, εντοπίστηκαν δύο ακόμη. Η δεύτερη αναφέρεται στις τιμές που αποδίδουν ο Δήμος και η Βουλή των Κυθνίων σε κάποιο πρόσωπο που δυστυχώς δεν σώζεται το όνομά του. Όπως λέει στην «Κ» ο επικεφαλής της ανασκαφής, καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας κ. Μαζαράκης-Αινιάν, πρόκειται για σημαντικό εύρημα «διότι δίνει νέες πληροφορίες για την πολιτική οργάνωση της Κύθνου. Γενικά το νησί έχει δώσει λίγες επιγραφές», οι οποίες όμως πλουτίζουν τις γνώσεις μας.

Η ανασκαφική ομάδα εργάστηκε από τις 29 Ιουνίου έως τις 31 Ιουλίου.

Η τρίτη αναφέρεται στον πειρατή Γλαυκέτη ο οποίος εκδιώχθηκε με τη βοήθεια των Αθηναίων στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Η Κύθνος στα κλασικά χρόνια και έπειτα, γινόταν ορμητήριο των πειρατών. Στην επιγραφή, εξηγεί ο ανασκαφέας, δεν βλέπουμε κάποια δυσμενή αντιμετώπιση του προσώπου από τους Κυθνίους. Στην ουσία η επιγραφή «είναι τιμητική προς τον Κλεαίνετο από την Αιτωλία και σχετίζεται με ένα γνωστό περιστατικό το οποίο μαρτυρείται από επιγραφές οι οποίες βρέθηκαν παλαιότερα στην Αθήνα. Αναφέρονται στον πειρατή Γλαυκέτη που είχε καταλάβει την Κύθνο στα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα. Η συγκεκριμένη επιβεβαιώνει παλαιότερη υπόθεση ότι ο Γλαυκέτης είχε τη στήριξη των Μακεδόνων και εκδιώχθηκε τελικά από τους Αθηναίους».

Και οι τρεις βρέθηκαν στο κτηριακό συγκρότημα 2 πρωτοβυζαντινών χρόνων του οποίου η αποκάλυψη –σε έκταση– ολοκληρώθηκε φέτος. Αυτό το επίμηκες κτίριο λειτουργεί και ως οχύρωση από την πλευρά του λιμανιού, με την πρώτη φάση να χρονολογείται τουλάχιστον στα αρχαϊκά χρόνια. «Καταφέραμε να καθαρίσουμε και να ανασκάψουμε την τελευταία φάση του συγκροτήματος που είναι των παλαιοχριστιανικών πρωτοβυζαντινών χρόνων. Στο μέσον του κτιρίου υπάρχει ένα προτείχισμα από το οποίο έμπαιναν στο εσωτερικό της τειχισμένης περιοχής των νησίδας. Στην είσοδο εντοπίστηκε το ήμισυ ενός πίθου και εντός της τειχισμένης περιοχής κινστέρνα, δεξαμενή δηλαδή που έχει την ίδια μορφή με τις άλλες 30 που βρέθηκαν στο Βρυόκαστρο». Το βορειότερο δωμάτιο του συγκροτήματος πρέπει να είχε οχυρωματικό χαρακτήρα. Στους πεσμένους λίθους της ανωδομής του βρέθηκαν πολλά μαρμάρινα μέλη ενώ στο δωμάτιο Γ, τρεις κνήμες ανδρικών αγαλμάτων. 

Στο κτιριακό επίμηκες Κτίριο 2 βρέθηκε η επιγραφή για τον πειρατή Γλαυκέτη.

Έρευνα διεξήχθη και στο ιερό των Γεωμετρικών που βρέθηκε πέρυσι. Ο ίδιος ο ναός δεν σώζεται, εξηγεί ο κ. Μαζαράκης, γιατί υπάρχει έντονη διατάραξη και δευτερογενής χρήση από τους πρώτους χριστιανούς. Εντοπίστηκε επίσης μνημειώδες ανάλημμα που χρονολογείται στην κλασική περίοδο. «Δεν γνωρίζουμε σε ποια θεότητα ήταν αφιερωμένο το ιερό, πιστεύουμε ότι ήταν γυναικεία».

Η ανασκαφή στην τρίκλιτη πρωτοβυζαντινή βασιλική, την πρώτη παλαιοχριστιανική που ανασκάπτεται στο νησί, έγινε εξωτερικά και περιμετρικά. Τοίχοι που εφάπτονται στον ναό δίνουν ελπίδες για την ύπαρξη άλλων κτιρίων που πρέπει να ερευνηθούν. Όμως, όλα τα ευρήματα εμπλουτίζουν τις πληροφορίες για τη γέννηση και την παρακμή της αρχαίας πόλης που κατοικήθηκε αδιάκοπα από τον 12ο αι. π.Χ. έως τον 7ο αι. μ.Χ. Βρέθηκαν για πρώτη φορά και τρία θραύσματα αγγείων του τέλους της Εποχής του Χαλκού.

Στην Κύθνο συνεχίζεται η κατασκευή του Αρχαιολογικού Μουσείου του νησιού (έργο ΕΣΠΑ). Ελπίδες όλων και των περιηγητών που φτάνουν μέχρι το Βρυόκαστρο, είναι να αποτελέσει έναν ενιαίο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο. «Χάρη στον Θανάση Μαρτίνο αγοράστηκαν υπέρ του ελληνικού Δημοσίου εκτάσεις της άνω πόλης», λέει ο ανασκαφέας, προσθέτοντας ότι οι έρευνες στηρίχθηκαν και από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και τη Γ.Γ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.

Γ. Συκκά

Πηγή: kathimerini.gr