| Μέσα από το Σπήλαιο του Ορφέα... |
Του Απόστολου Τσακρίδη
Για χιλιάδες χρόνια ο Ποταμός Αγγίτης ρέει μέσω της μεγάλης κοιλάδας της Δράμας, σμιλεύοντας την γη και δημιουργώντας πολλές σπηλιές, καμάρες και βαθειά ρήγματα με πλούσια φυσική ομορφιά. Διασχίζει περίπου μία απόσταση 40 χλμ. ώσπου να ενωθεί με έναν άλλο σημαντικό ποταμό της περιοχής των Σερρών, τον Στρυμόνα.
 |
| Ο ποταμός Αγγίτης... |
Σύμφωνα με τους ιστορικούς μια βίαιη γεωλογική ανακατάταξη, που συντελέστηκε πριν από 1.000.000 χρόνια, χώρισε την γη στα δύο, με αποτέλεσμα να διαρρεύσουν οι υδάτινοι όγκοι της αρχαίας Πρασιάδος λίμνης, η οποία τότε κάλυπτε την εύφορη πεδιάδα της σημερινής Δράμας. Κάπως έτσι, δημιουργήθηκε ένα από τα ομορφότερα φαράγγια της Ελλάδος, αυτό του ποταμού Αγγίτη.
Ο ποταμός Αγγίτης πηγάζει δυτικά της Δράμας ανάμεσα στο Μενοίκιο όρος και στους πρόποδες του Φαλακρού. Στην συνέχεια ακολουθεί νότια πορεία μέχρι που εισέρχεται στον Νομό Σερρών και στην περιοχή όπου υψώνεται ο ασβεστολιθικός λόφος του Πετρωτού. Πρόκειται για μια βαθειά και στενή ποτάμια κοιλάδα, με μήκος 15 χλμ. και βάθος που φθάνει σε κάποια σημεία τα 100 - 120 μέτρα. Στις πλαγιές του φαραγγιού έχουν εντοπιστεί σπηλιές, καμάρες και β ραχοσκεπές. - ΠΗΓΗ: Μουσειακές επιγραφές Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας.
 |
| Το ρήγμα-φαράγγι... |
Μετά από ανασκαφικές έρευνες που πραγματοποίησε η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας στις θέσεις των Σπηλαίων, Πηγών Αγγίτη Προσοτσάνης και Πετρωτού Αλιστράτης, αποκαλύφθηκαν αρχαιολογικά στρώματα πλούσια σε ευρήματα.
Από τη διάνοιξη της νέας πρόσβασης στο Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη, εντοπίστηκε αδιατάραχτο αρχαιολογικό στρώμα Παλαιολιθικής περιόδου και έφερε στο φως πλήθος οστών και εργαλειών αυτής της εποχής.
Κατά την τελευταία βαθμίδα του Ανώτερου Πλειστόκαινου, την περίοδο του Παγετώνα Wurm (70.000-10.000 χρόνια πριν) επικρατεί η λεγόμενη ψυχρή πανίδα. Τα είδη που κυριαρχούν είναι ο άγριος ίππος, ο όνος, τα βοοειδή (βίσσων και άγριος ταύρος), τα ελάφια, η άλκη και το ζαρκάδι, ο αίγαγρος, το αγριόγιδο και τα σαρκοφάγα. Η πανίδα αυτή είναι σύγχρονη του ανθρώπου της Μέσης και της Ανώτερης Παλαιολιθικής εποχής. ΠΗΓΗ: Μουσειακές επιγραφές Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας.
Κατά την περίοδο αυτήν στην ευρύτερη περιοχή του σημερινού Νομού της Δράμας η εποχή των παγετώνων πλησιάζει στο τέλος της. Δεν υπάρχουν πια πάγοι, αλλά το κλίμα είναι ακόμη ψυχρό. Η βλάστηση που κυριαρχεί είναι η στέππα. Οι πρώτοι κάτοικοι σ’ αυτήν την περιοχή εμφανίζονται σε αυτή την εποχή. Ήταν παλαιολιθικοί νομάδες που μετακινούνταν κυνηγώντας ζώα και περισυλλέγοντας καρπούς και φυτά. Για κατοικίες του προτιμούσαν τις εισόδους των σπηλαίων ή τις βραχοσκεπές κοντά σε πηγές νερού, όπου ερχόταν τα ζώα να ξεδιψάσουν.
 |
| Βραχογραφία αλεπούς; |
Τα πρώτα εργαλεία του Παλαιολιθικού ανθρώπου ήταν λίθινα, στην αρχή φυσικές κροκάλες επιλεγμένες για το κατάλληλο σχήμα τους και εν συνέχεια χειροπελέκεις, αιχμές και ξέστρα από εν μέρει κατεργασμένο λίθο. Όπως παρατηρήθηκε, η περιοχή του Αγγίτη σχετίζεται με κυνηγητικές δραστηριότητες. Πολιτισμικά, με βάση την τεχνολογία των εργαλείων, τοποθετείται στην Μέση Παλαιολιθική, της οποίας η απόλυτη χρονολόγηση είναι 50.000 χρόνια πριν από σήμερα (*).
 |
| Βραχογραφίες πτηνού και φιδιού; Πάνω δεξιά, χορεύτρια... |
Στο Φαράγγι του Αγγίτη εντοπίζεται ένα δίκτυο σπηλαίων με σπουδαίο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ένα από αυτά που ξεχώρισε κατά την διάρκεια των ανασκαφικών ερευνών, είναι το Σπήλαιο του Ορφέα, το οποίο βρίσκεται 1 χιλιόμετρο νοτιοδυτικά του αξιοποιημένου Σπηλαίου Αλιστράτης και έχει πάρει το όνομα του, από τον μυθικό γητευτή με την λύρα και μέγιστο θεολόγο της Θράκης.
 |
| Βραχογραφία ελαφιού. |
Το Σπήλαιο εντόπισαν το 1976 Αυστριακοί επιστήμονες και η εξερεύνησή του συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Πρόκειται για μια οριζόντια, δαιδαλώδη σπηλιά, με συνολικό μήκος 300 μέτρα και πλάτος 20 - 30 μέτρα.
Το Σπήλαιο του Ορφέα έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον, όχι μόνον για το μέγεθος και την ομορφιά του, αλλά κυρίως για την σημασία των παλαιοντολογικών και αρχαιολογικών ευρημάτων που έκρυβε για χιλιάδες χρόνια και μαρτυρούν τον ρόλο του σπηλαίου στην εξελισσόμενη ιστορία του ανθρώπου στον Ελλαδικό χώρο.
Μέσα στο σπήλαιο, η αργή αλλά ανίκητη δύναμη του νερού έχει λαξεύσει σταλαγμίτες 45.000 ετών, σε εκπληκτικούς σχηματισμούς.
 |
| Βραχογραφία υβριδικού ζώου; Ελάφι-σαύρας; |
Αποκαλύφθηκαν επάλληλα δάπεδα χρήσης, που περιλαμβάνουν ημικυκλικές εστίες με στάχτες και καμένα οστά καθώς και κάποιες οπές πασσάλων. Από κινητά ευρήματα, βρέθηκαν άφθονα θραύσματα χρηστικών ως επί το πλείστον αγγείων, πήλινα σφονδύλια, οστά οικόσιτων ζώων, όστρεα, οστέινα και λίθινα εργαλεία.
Σημαντικό εύρημα αποτελούν τρία τμήματα ανθρώπινων κρανίων, που αποκαλύφθηκαν στο κεντρικό σκάμμα του σπηλαίου και δυο τμήματα ανθρώπινης σιαγόνας ενηλίκου ατόμου.
 |
| Βραχογραφία καμηλοπάρδαλης; (**) |
Από τα ανασκαφικά δεδομένα συνάγεται ότι, το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος εποχικής εγκατάστασης και άσκησης γεωργοκτηνοτροφικών εργασιών. Επίσης υπήρξε και ως χώρος αποθήκευσης. Οι ραδιοχρονολογήσεις που έγιναν στο Εργαστήριο Αρχαιομετρίας του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος επιβεβαιώνουν το ευρύ φάσμα χρήσης του σπηλαίου που κυμαίνεται από, 8.640 - 8.480 και 3.880 - 3.690, χρόνια πριν από σήμερα. Οι ενδείξεις από την χρονολόγηση των ευρημάτων λοιπόν, μαρτυρούν παλαιότερη ανθρώπινη παρουσία πριν από περίπου 9.000 χρόνια!
 |
| Άνθρωπος-πουλί; Άνθρωπος χορεύει με ανοιχτά τα χέρια; Πρώιμος χορός ζεϊμπέκικου; |
Σε άλλα σημεία με βραχοσκεπές συναντάται πλήθος εγχάρακτων παραστάσεων (βραχογραφίες) πάνω σε μαρμάρινες επιφάνειες.
Η θεματολογία αυτών των αναπαραστάσεων ποικίλει: απεικονίζονται κυρίως πολεμιστές, ιππείς, διάφορα είδη ζώων, γεωμετρικά και αφηρημένα μοτίβα.
Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει επικάλυψη παλαιοτέρων βραχογραφιών από νεώτερες και αυτό μαρτυρεί τη συνεχή και δυναμική χρήση του τοπίου από τον άνθρωπο.
 |
| Βραχογραφία κροκόδειλου; |
Το μοτίβο του ιππέα στις βραχογραφίες του Φαραγγιού του Αγγίτη είναι το πιο χαρακτηριστικό. Η χρονολόγηση του ανάγεται κατά την 2η χιλιετία π.Χ.
Αναπαραστάσεις ιππέων σε βραχογραφίες συναντούνται τόσο σε θέσεις στην ευρύτερη περιοχή της πεδιάδας της Δράμας, όσο και σε αυτή των Φιλίππων, καθώς επίσης αποτελούν μια από τις κυριότερες απεικονίσεις στους βράχους του όρους Παγγαίου.
Η επιλογή, λοιπόν, της εικαστικής αναπαράστασης του ιππέα δεν είναι τυχαία. Με την τέχνη στους βράχους, φαινόμενο που παρατηρείται σε όλες τις χώρες και ηπείρους, ο άνθρωπος δεν δηλώνει μόνο την παρουσία του, αλλά ορίζει και το τοπίο μέσω αυτής.
Οι εγχάρακτες αναπαραστάσεις ιππέων, μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τις μεταλλουργικές κοινωνίες της πρωτοϊστορίας στον βορειοελλαδικό χώρο.
 |
| Βραχογραφία σκαθαριού; Ήλιου; Κίνησης της Γης γύρω από τον Ήλιο; Τεσσάρων εποχών; Τα θέματα των βραχογραφιών παίρνουν άλλη διάσταση, για τον θρακικό ελληνικό πολιτισμό, εάν υποθέσουμε πως είναι αστρονομικά σύμβολα, αστερισμοί, κλπ. |
Είτε ως πολεμιστής με πλήρη εξοπλισμό, είτε ως κυνηγός θηραμάτων, είτε απλά ως μια επιβλητική παρουσία στις ασβεστολιθικές επιφάνειες, η ιδέα του καβαλάρη συμβολίζει την μετάβαση από μια εποχή σε μια άλλη. Με την εισαγωγή της ιππικής εξελίσσονται οι πολεμικές τακτικές και αλλάζουν τα πεδία των μαχών. Ανοίγουν νέοι δρόμοι εμπορίου και καλύπτονται μεγαλύτερες αποστάσεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αλλαγή της αντίληψης όχι μόνο του φυσικού, αλλά και του γνωστικού τοπίου. ΠΗΓΗ: Έκθεση, Λαογραφικό & Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας – Θράκης, 2012, Σελ. 9 Γιώργος Ηλιάδης υποψ. δρ.στο Κουατερνάριο.
Στα πλαίσια της συνεργασίας της Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, του Πανεπιστήμιου Tras-os-Montes e AltoDouro Villa Real και του Κέντρου Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου Coimbra της Πορτογαλίας, δημιουργήθηκε αναπαράσταση της βραχογραφίας του Ιππέα. Έτσι, μία από τις σημαντικότερες προϊστορικές βραχογραφίες του Φαραγγιού πήρε μορφή καλλιτεχνικού βραχοανάγλυφου διαστάσεων 16 x 20 μέτρων και αποτέλεσε μέρος στα αξιοθέατα του Φαραγγιού, υπογραμμίζοντας την ιστορία της περιοχής.
Οι μεταλλουργικές κοινωνίες στον βορειοελλαδικό χώρο θα μπορούσαν να προσδιοριστούν ως θρακικές. Η εγχάρακτη αναπαράσταση του αρχαίου καβαλλάρη μπορεί να πιθανολογηθεί ως η πρώτη μορφή ενός Θράκα Ιππέα!
Από τις ακτές Ευξείνου Πόντου έως την κοιλάδα του ποταμού Τίσα (Tisza) και από τα Καρπάθια έως τα βόρεια παράλια του Αιγαίου οι κατά τόπους Χαλκολιθικοί Πολιτισμοί κατασκεύαζαν ήδη από τα μέσα της 5ης χιλιετίας π. Χ., εργαλεία από χαλκό και κοσμήματα από χαλκό, χρυσό και αργυρό. Οι γεωγραφικοί αυτοί προσδιορισμοί ορίζονται ως χώροι ανάπτυξης των μετέπειτα θρακικών φυλών.
 |
| Η αρχή του μονοπατιού... Το ήμισυ του παντός... Απομένουν 2 χλμ. χαλαρής πεζοπορίας... |
Τέλος, για τους επισκέπτες που θέλουν να ανακαλύψουν το φαράγγι του Αγγίτη, η καλύτερη αφετηρία είναι, το χωριό Συμβολή Σερρών, στην ανατολική είσοδο.
Από το χωριό Συμβολή έχει πάρκινγκ και μονοπατάκι.
Η Συμβολή απέχει 54 χλμ. από τις Σέρρες, 129 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και 627 χλμ. από την Αθήνα.
Η άλλη είσοδος είναι από πλαϊνό δρομάκι, δίπλα από τον οργανωμένο χώρο του Σπήλαιου Αλιστράτης. Έχει ταμπέλες ξύλινες προς σπήλαιο Ορφέα (1,5 χλμ.).
Είναι οργανωμένο μονοπάτι με παγκάκια και κιόσκι για στάση, κλπ.
 |
| Το φροντισμένο μονοπάτι που οδηγεί στο Σπήλαιο του Ορφέα, παράλληλο με το Φαράγγι του Αγγίτη. |
ΠΗΓΕΣ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
Μουσειακές Επιγραφές Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας.
Λεκάκης Γ. "Δράμα: Σαν σήμερα απελευθερώθηκε και γιορτάζει 50.000 χρόνια Ιστορίας!", στην εφημερίδα ΧΡΟΝΟΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ, στην στήλη του "ΧΡΟΝΟΤΟΠΙΑ, 1.7.2015.
Και
(*) Λεκάκης Γ. "Οστά ζώων ηλικίας 9 εκατομμυρίων ετών ανακαλύφθηκαν στην Πλατανιά Δράμας. Πρόκειται για οστά ιππαρίων και καμηλοπάρδαλης (**)", στην εφημερίδα ΧΡΟΝΟΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ, στην στήλη του "ΧΡΟΝΟΤΟΠΙΑ, 9.10.2012.
ΕΚΘΕΣΗ, Οργάνωση Λαογραφικό & Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας – Θράκης, Διάρκεια έκθεσης: 31/10/2012 έως 12/12/2012.
ΙΠΠΕΑΣ-ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΣ ΙΠΠΕΑ, Προϊστορικές και Σύγχρονες παρεμβάσεις στο Τοπίο, Βραχογραφίες & Τέχνη της Γης , 2012.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου