Μαίανδρος: Ο Έλληνας Βασιλέας της Ινδίας που λίγοι γνωρίζουν

Περιεχόμενα:

Τὸ Ἑλληνικό βασίλειο τῆς Βακτρίας – Εἰσβολὴ τοῦ Εὐκρατίδη στὴν Ἰνδία καὶ σύγκρουση μὲ τὸν Μένανδρο – Ὁ στρατὸς τοῦ Μενάνδρου καὶ οἱ πρῶτες ἐκστρατεῖες – Ὁ πόλεμος ἐναντίων τῶν Σούνγκα καὶ ἡ μεγάλη ἐκστρατεία στὰ Παλίβοθρα – Νέες ἐκστρατεῖες καὶ θάνατος τοῦ Μενάνδρου – Ἡ αὐτοκρατορία τοῦ Μενάνδρου καὶ ἡ σχέση του μὲ τὸν Βουδισμό – Ἐπίλογος, συμπεράσματα.

….Τὴν ἐποχὴ περίπου ποὺ οἱ Ῥωμαῖοι κατακτοῦσαν τὴν μητροπολιτικὴ Ἑλλάδα, ἕνα ἀνεξάρτητο ἑλληνικὸ κράτος στὴν βόρεια Ἰνδία, γνώριζε τὴν μέγιστη ἀκμὴ ὑπὸ τὴν διακυβέρνηση ἑνὸς χαρισματικοῦ μονάρχη, τοῦ βασιλέως Μενάνδρου, ὁ ὁποῖος ὁδήγησε τὸ ἑλληνικὸ βασίλειο τῆς Ἰνδίας, στὸ ἀποκορύφωμα τῆς δύναμής του καὶ ἐπέκτεινε τὰ σύνορά του, μέχρι ἐκεῖ ποὺ κανένας δὲν εἶχε φανταστεῖ.

….Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ τὴν διάσπαση τῆς τεραστίας αὐτοκρατορίας του, οἱ πιὸ μακρυνὲς ἀνατολικὲς ἐπαρχίες τῆς Ἀσίας, περιῆλθαν στὸ διάδοχο κράτος τῶν Σελευκιδῶν. Τόσο οἱ σατραπεῖες τῆς Ἰνδίας, ὅσο καὶ ἡ σατραπεία τῆς Βακτρίας, θὰ ἀκολουθοῦσαν τὶς δικὲς τους ξεχωριστὲς πορεῖες.

….Μερικὰ χρόνια μετὰ τὴν «εἰσβολὴ» τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, δημιουργήθηκε στὴν Ἰνδία ἡ αὐτοκρατορία τῶν Μωριέων (Maurya), μὲ πρωτεύουσα τὰ Παλίβοθρα, στὶς ὄχθες τοῦ ποταμοῦ Γάγγη. Ἱδρυτὴς αὐτοῦ τοῦ μεγάλου ἰνδικοῦ κράτους ἦταν ὁ Σανδράκοττος ἤ Σανδρόκοττος, ὁ ὁποῖος ἔπειτα ἀπό τὸν θάνατο τοῦ Ἀλεξάνδρου, ἐξαπέλυσε πόλεμο κατὰ τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἰνδίας.

….Παρὰ τὴν κρισιμότητα τῆς καταστάσεως, οἱ Ἕλληνες διοικητὲς δὲν ἐπέδειξαν τὴν ἀπαιτούμενη ἐπιμέλεια γιὰ τὶς ἰνδικὲς σατραπεῖες, ἔχοντας ἐμπλακεῖ στὶς διάφορες δυναστικὲς διαμάχες ποὺ ἀκολούθησαν τὸν θάνατο τοῦ μεγάλου Μακεδόνα βασιλέα. Ἔτσι ὁ Σανδράκοττος, κατάφερε νὰ νικήσῃ τὶς Ἑλληνικές δυνάμεις καὶ σταδιακῶς νὰ καταλάβῃ ὅλα τὰ ἰνδικὰ ἐδάφη τὰ ὁποῖα βρίσκονταν ὑπὸ ἑλληνικὴ κυριαρχία.

….Οἱ Σελευκίδες δὲν κατέβαλαν κάποια σοβαρὴ προσπάθεια γιὰ τὴν ἀνάκτηση τῶν χαμένων ἑλληνικῶν κτήσεων στὴν Ἰνδία. Ἀντιθέτως ἀναγνώρισαν τὴν ἐξουσία τῶν Μωριέων, μὲ τοὺς ὁποίους διατήρησαν ἄριστες σχέσεις, ἐπισφραγίζοντας τὶς διμερεῖς συμφωνίες καὶ ἀποστολές ἑλλήνων πρεσβευτῶν στὰ Παλίβοθρα. Ἡ σατραπεία τῆς Βακτρίας, ἦταν μία ἐξαιρετικὰ πλούσια περιοχή, ὄχι μόνο διότι διέθετε εὔφορα ἐδάφη, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ μέσα ἀπὸ αὐτὴ διερχόταν ὁ ἐμπορικὸς δρόμος ποὺ ἕνωνε τὴν Εὐρώπη μὲ τὴν Ἀσία.

….Παρ’ ὅλα αὐτά, οἱ Σελευκίδες ἐπέδειξαν ἀδιαφορία καὶ γι’ αὐτὴ τὴν ἀνατολικὴ ἐπαρχία. Ἡ ἐξουσία τους ἐκεῖ σταδιακῶς ἐξασθένησε, καθὼς τὸ ἐνδιαφέρον τους μονοπωλοῦσαν οἱ πολεμικὲς συγκρούσεις μὲ τὰ ἄλλα ἑλληνιστικὰ βασίλεια δυτικότερα.

….Ἐκμεταλλευόμενος αὐτὴ τὴν κατάσταση ὁ Ἕλληνας σατράπης τῆς Βακτρίας, Διόδοτος, ἀποτίναξε περὶ τὸ 256 π.Χ. τὴν κυριαρχία τῶν Σελευκιδῶν, ἀνακήρυξε τὸ κράτος του ἀνεξάρτητο, καὶ ἔλαβε τὸν τῖτλο τοῦ βασιλέως (Διόδοτος Α΄).

….Ἀργότερα οἱ Σελευκῖδες προσπάθησαν νὰ ἀνακτήσουν τὴν χαμένη σατραπεία, ἄνευ ἀποτελέσματος. Ἡ Βακτρία θὰ ἀποτελοῦσε στὸ ἑξῆς ἀνεξάρτητο Βασίλειο, μέχρι τὴν ὁριστικὴ κατάλυση τῆς ἑλληνικῆς κυριαρχίας στὴν περιοχὴ ἀπὸ τὶς ἰρανικὲς νομαδικὲς φυλές, περὶ τὸ 130 π.Χ.

….(…) Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος εἶχε ὁραματιστεῖ τὴν δημιουργία μιᾶς αὐτοκρατορίας ποὺ θὰ ἕνωνε πολιτικῶς καὶ πολιτισμικῶς τὴν Ἑλλάδα μὲ τὴν Ἀσία. (…) Δὲν θὰ ἦταν ὑπερβολὴ ἄν λεγόταν ὅτι ὁ Μένανδρος συνέχισε καὶ σὲ μεγάλο βαθμὸ ὁλοκλήρωσε τὸ ἔργο τοῦ μεγάλου Μακεδόνα σὲ αὐτόν τὸν τομέα. Τὸ Ἑλληνικό βασίλειο τῆς Ἰνδίας, ἀποτέλεσε ἕνα κράτος μὲ βασικὸ θεμέλιο τὴν ἁρμονικὴ σύζευξη διαφορετικῶν φυλῶν καὶ πολιτισμῶν. Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ὅτι οἱ Ἰνδοί ὑπήκοι τοῦ Μενάνδρου, θεωροῦσαν ἑαυτούς ἕλληνες, καὶ ὡς τέτοιοι ἀντιμετωπίζονταν ἀπὸ τοὺς ὑπολοίπους Ἰνδούς.(…)

….(…) Ἀπομονωμένος στὴν καρδιὰ τῆς Ἀσίας, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριὰ ἀπό τὴν Ἑλλάδα, ὁ Μέναδρος δὲν ἔγινε ποτὲ εὐρέως γνωστός, παρὰ τὸ μεγαλεῖο τῶν κατορθωμάτων του.

….Ὑπῆρξε ὁ μόνος Ἕλληνας βασιλιὰς μετὰ τὸν Μέγα Ἀλέξανδρο, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα διατηρήθηκε στὴν Ἰνδικὴ λογοτεχνία. Στὸν δυτικὸ κόσμο ὅμως, παρέμεινε γενικῶς ἀφανής. Μόνο σὲ μερικοὺς Ἕλληνες καὶ Ῥωμαίους συγγραφεῖς, ὑπάρχουν λίγες, συχνὰ ἀντιφατικὲς πληροφορίες γιὰ τὴν ζωὴ καὶ τὸ ἔργο του. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ὁ Πλούταρχος, στὸ ἐδάφιο ὅπου περιγράφει τὸν θάνατο τοῦ Μενάνδρου, ἀναφέρεται σ’ αὐτόν μὲ τὴν φράση: «κάποιος Μένανδρος», σὰν νὰ ἐπρόκειτο γιὰ πρόσωπο ἀμφίβολης ταυτότητος γιὰ τὸ ὁποῖο εἶναι γνωστὲς μόνο φῆμες καὶ ἀόριστες πληροφορίες. Ἡ Ἱστορία δὲν στάθηκε δίκαιη ἀπέναντι σὲ αὐτὴ τὴν τόσο σημαντικὴ προσωπικότητα τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

….Ἐνῶ οἱ Ἕλληνες τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδος ὑποτάσσονταν στοὺς Ῥωμαίους, ὁ Μένανδρος δημιουργοῦσε ἕνα ἰσχυρό ἑλληνικὸ κράτος στὴν κεντρικὴ Ἀσία, τὸ ὁποῖο σημάδεψε ἀνεξίτηλα τὴν Ἱστορία καὶ τὸν πολιτισμὸ τῶν λαῶν της.

 Ἰωάννης Παγουλᾶτος – e-istoria.com