Θαμμένα μυστικά την εποχή που βασίλευε η καρμανιόλα

 

ΕΥΗ ΜΑΛΛΙΑΡΟΥ

ΤΣΑΡΛΣ ΝΤΙΚΕΝΣ
Ιστορία δύο πόλεων
μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος
επίμετρο: Γκ. Κ. Τσέστερτον
εκδ. Ψυχογιός, 2020, σελ. 554

Ο Τσέστερτον, στην κριτική του για το μυθιστόρημα «Ιστορία δύο πόλεων», σημειώνει ότι ο Τσαρλς Ντίκενς ως «Κόκνεϊ», δηλαδή γέννημα θρέμμα Ανατολικολονδρέζος, είχε ταξιδέψει επιδερμικά στην Ευρώπη. Το Λονδίνο ήταν η μόνη πόλη που γνώριζε πραγματικά, ενώ το Παρίσι τού ήταν άγνωστο.

Ωστόσο, ο Ντίκενς έκανε κάτι εκπληκτικό. Αντλώντας στοιχεία από το τρίτομο έργο «Η Γαλλική Επανάσταση: Μια ιστορία» του Σκωτσέζου φιλοσόφου Τόμας Καρλάιλ, παρουσίασε μια ζωντανή και δυναμική λογοτεχνική απεικόνιση της Γαλλικής Επανάστασης, έτσι ώστε το αναγνωστικό κοινό της εποχής να αντιληφθεί την ιστορική πραγματικότητα περισσότερο μέσα από τη δική του ιδιοφυή μυθοπλασία παρά από τη μελέτη του Καρλάιλ.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Στα δύο πρώτα, οι ζωές των βασικών ηρώων περιπλέκονται μοιραία, ανάμεσα στο Λονδίνο και στο Παρίσι, με φόντο την πολιτική αναταραχή που θα οδηγήσει στην επανάσταση του 1789 και στην πτώση της Βαστίλλης. Το τρίτο μέρος αφιερώνεται αποκλειστικά στο Παρίσι, κατά την περίοδο της εγκαθίδρυσης της 1ης Γαλλικής Δημοκρατίας το 1792, ή «Βασιλείας του Τρόμου», όπως ονομάστηκε, λόγω των μαζικών εκτελέσεων στην γκιλοτίνα. Εκεί κορυφώνεται η πλοκή. Θαμμένα μυστικά αποκαλύπτονται και οδηγούν στα μη αναστρέψιμα γεγονότα ενός συγκλονιστικού τέλους.

Ο γιατρός Μανέτ, έπειτα από δεκαπενταετή άδικη φυλάκιση σε έναν από τους πύργους της Βαστίλλης, θα αφεθεί ελεύθερος. Απελπισμένος και μόνος, δουλεύει τώρα σε μια σοφίτα στο Παρίσι ως παπουτσής. Μια τέχνη που έμαθε στη φυλακή για να διοχετεύσει τον πόνο που του προκαλούσε ο χαμός της γυναίκας του. Η Λούσι, κόρη του Μανέτ, μεγαλώνει στο Λονδίνο, νομίζοντας πως ο πατέρας της είναι νεκρός. Ο ηλικιωμένος τραπεζικός Λόρι, παλιός οικογενειακός φίλος των Μανέτ, της αποκαλύπτει ότι ο πατέρας της ζει. Τη συνοδεύει στο Παρίσι για να τον βρει και να τον φέρει πίσω στο Λονδίνο.

Το τρίτο μέρος διαδραματίζεται κατά την περίοδο της εγκαθίδρυσης της 1ης Γαλλικής Δημοκρατίας το 1792, ή «Βασιλείας του Τρόμου», όπως ονομάστηκε, λόγω των μαζικών εκτελέσεων στην γκιλοτίνα.

Ο πατέρας βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης από το μεγάλο ψυχολογικό τραύμα που έχει υποστεί. Νομίζει αρχικά, βλέποντας τις μπούκλες των μαλλιών της κόρης του, ότι είναι η μητέρα της. Σαν από θαύμα τότε την αναγνωρίζει. Το πρόσωπό της είναι μια εικόνα ευτυχίας που δεν θα φύγει πια από τη ζωή του.

Εκείνη τη χρονική στιγμή εμφανίζεται ο Τσαρλς Ντάρνεϊ, γαλλικής καταγωγής νέος, ανιψιός του μαρκησίου Εβρεμόντ, ο οποίος κρατάει κρυφό τον τίτλο του. Παντρεύεται τη Λούσι και διαμένει στο Λονδίνο, ασκώντας το επάγγελμα του καθηγητή – μεταφραστή. Δεν γνωρίζει ότι ο πεθερός του ήταν μάρτυρας ενός φρικτού εγκλήματος που είχαν διαπράξει οι μαρκήσιοι θείοι του και γι’ αυτό με δόλο τον καταδίκασαν στη Βαστίλλη.

Ο θεσμός της βασιλείας στη Γαλλία είναι σαθρός από τον επί γενεές αναίσχυντα ξιπασμένο βίο των αριστοκρατών της Αυλής μέσα στα υπερπολυτελή διαμερίσματά τους στο Παρίσι. Κατασπαταλώντας τους πόρους της χώρας, ξεζουμίζουν συγχρόνως με αβάστακτους φόρους τους χωρικούς των υποστατικών τους. Μεταξύ 1780-1789, η πάμφτωχη γειτονιά του Σεντ Αντουάν στο Παρίσι έχει γεμίσει εξαθλιωμένους από την πείνα κατοίκους. Στο καπηλειό του ζεύγους Ντεφάρζ, όπου μαζεύονται συνωμότες και κατάσκοποι, μυστικά ζυμώνεται η επανάσταση.  

1792. Οι αμαρτίες των Εβρεμόντ θα φέρουν τον Ντάρνεϊ ξανά στο Παρίσι. Η μαντάμ Ντεφάρζ πλέκει αδιάκοπα για να ξεχνάει την πείνα της. Περπατάει στον δρόμο οπλοφορώντας, ψάχνοντας εχθρούς της δημοκρατίας για να τους κατηγορήσει, συντροφιά με τον «Ενορκο» και την «Εκδίκηση», ψευδώνυμα-προσωποποιήσεις των μανιασμένων από μίσος συνοδοιπόρων της. Γυναίκες μετρούν με τους πόντους του πλεκτού τους κεφάλια που πέφτουν κατά δεκάδες από την γκιλοτίνα. Η γρήγορη και αποτελεσματική λεπίδα, ο «εθνικός μπαρμπέρης», ενθουσιάζει το αιμοχαρές πλήθος. Συμμορίες σφαγέων από «πατριώτες πολίτες» χορεύουν αυτοσχεδιαστικά τον ανατριχιαστικό χορό της «Καρμανιόλας», λατρεύοντας έτσι με διεστραμμένη κατάνυξη την εφεύρεση της «Αγίας Γκιλοτίνας». Δεν υπάρχουν αθώοι ή ένοχοι, μόνο ύποπτοι μοναρχικοί ή κρυπτοαριστοκράτες οδηγούμενοι μέσα σε αγροτικά ξύλινα κάρα προς το ικρίωμα. Ο Ντίκενς βλέπει στα κάρα των επαναστατών μεταμορφωμένες από τον μάγο Χρόνο τις πρώην άμαξες των μοναρχών και ευγενών.

Ο Σίντνεϊ Κάρτον, ο ασήμαντος δικηγόρος με την έντονη φυσιογνωμική ομοιότητα, σχεδόν σωσίας του Ντάρνεϊ, αντισταθμίζει με την υπέρτατη πράξη αυτοθυσίας του το χάος και την τρέλα του ατελείωτου αιματοκυλίσματος. Ο αθώος Κάρτον, ένας άνθρωπος με ραφιναρισμένη ευγένεια ψυχής, θα σώσει τον Ντάρνεϊ από την άδικη καταδίκη σε θάνατο για το όνομα Εβρεμόντ. Το ζευγάρι και οι επόμενες γενεές του θα λυτρωθούν.

kathimerini.gr