Έμβρυο 28 εβδομάδων διατηρήθηκε μέσα σε μια αιγυπτιακή μούμια για 2.000 χρόνια

 

Τρισδιάστατη εικόνα που δημιουργήθηκε από υπολογιστή, που απεικονίζει πιθανότατα ένα έμβρυο μέσα στη μούμια που είναι γνωστή ως η Μυστηριώδης Κυρία. [Credit: Warsaw Mummy Project]

Το έμβρυο αποκαλύφθηκε σε σαρώσεις που πραγματοποιήθηκαν από ερευνητές υπό την ηγεσία του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας τον Απρίλιο του 2021. Το εύρημα υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλες μούμιες σε μουσεία που «κρύβονται» επί του παρόντος μη εντοπισμένα έμβρυα.

Ένα έμβρυο που βρέθηκε στην κοιλιά μιας αιγυπτιακής μούμιας πέρυσι διατηρήθηκε για περισσότερα από 2.000 χρόνια εξαιτίας της οξίνισης (μείωσης του pH) του σώματος της γυναίκας καθώς αποσυντέθηκε. Χωρίς εισροή οξυγόνου στο σώμα, οι χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν παράγουν όξινες ενώσεις, όπως το μυρμηκικό οξύ. «Το pH του αίματος στα πτώματα, συμπεριλαμβανομένου του περιεχομένου της μήτρας, πέφτει σημαντικά, γίνεται πιο όξινο», έγραψαν οι ερευνητές.

Αυτό είναι το συμπέρασμα της ομάδας ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, οι οποίοι αποκάλυψαν την παρουσία των λειψάνων του αγέννητου παιδιού χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό αξονικής τομογραφίας και ακτινογραφίας τον Απρίλιο του περασμένου έτους.

Το έμβρυο έμεινε στην ανέγγιχτη μήτρα. Στη φωτογραφία: δύο ογκομετρικές αποδόσεις του εμβρύου από τα δεδομένα CT. Οι ετικέτες στη δεξιά εικόνα αντιπροσωπεύουν το κεφάλι (A), το δεξί χέρι (B), το αριστερό χέρι (C) και το δεξί πόδι (D).  [Credit: Warsaw Mummy Project]

Οι ερευνητές είπαν ότι η διαδικασία οξίνισης είναι πιο σοβαρή στις μούμιες επειδή το νάτρον, ένα φυσικό άλας που συσσωρεύτηκε μέσα και γύρω από το σώμα κατά τη διαδικασία μουμιοποίησης, δημιουργεί ένα φράγμα που παγιδεύει το οξύ μέσα σε ορισμένα σημεία, όπως η μήτρα. «Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια σχεδόν ερμητικά κλειστή μήτρα που περιέχει το έμβρυο», έγραψαν οι ερευνητές.

Οι όξινες συνθήκες μέσα στη μήτρα της μούμιας δεν θα ήταν αρκετά ισχυρές για να διαλύσουν τα πλήρως σχηματισμένα ανθρώπινα οστά. Ωστόσο, θα μπορούσαν να έχουν διαλύσει τα εμβρυϊκά οστά επειδή «η μεταλλοποίηση [των οστών] είναι πολύ ασθενής κατά τα δύο πρώτα τρίμηνα της εγκυμοσύνης και επιταχύνεται αργότερα», έγραψαν οι ερευνητές. Ωστόσο, οι υπόλοιποι μαλακοί ιστοί που αποτελούν το έμβρυο θα είχαν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό άθικτοι.

Μια μεγάλη αβεβαιότητα περιβάλλει τη μούμια της «Μυστηριώδους Κυρίας» - με τους ειδικούς να μην είναι βέβαιοι επί του παρόντος ποια ήταν και τι ακριβώς προκάλεσε τον θάνατό της στα 20 έτη της τον 1ο αιώνα π.Χ. Στη φωτογραφία: αξονική τομογραφία της πυελικής περιοχής της«Μυστηριώδους Κυρίας». Το κεφάλι του εμβρύου επισημαίνεται ως «Α», ενώ το χέρι του φέρει την ένδειξη «Β».  [Credit: Warsaw Mummy Project]

«Σκεφτείτε σαν να βάζετε ένα αυγό σε μια κατσαρόλα γεμάτη με οξύ», έγραψαν οι ερευνητές. «Το κέλυφος του αυγού διαλύεται, αφήνοντας μόνο το εσωτερικό του και τα μέταλλα από το κέλυφος του αυγού διαλυμένα στο οξύ».

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα μέταλλα από τα διαλυμένα οστά μπορεί στη συνέχεια να είχαν αποτεθεί στον μαλακό ιστό του εμβρύου, το οποίο θα είχε παραμορφωθεί χωρίς καμία σκελετική δομή, δημιουργώντας την παράξενη μεταλλοποιημένη δομή που παρατηρείται σήμερα.

H μούμια της Μυστηριώδους Κυρίας. [Credit: Warsaw Mummy Project]

Η μούμια πιστεύεται ότι είναι το πρώτο ταριχευμένο δείγμα που είναι γνωστό ότι περιέχει έμβρυο και απομακρύνθηκε από την Αίγυπτο από τον Jan Wężyk-Rudzki, ο οποίος δώρισε το δείγμα στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας τον Δεκέμβριο του 1826.

Μια μεγάλη αβεβαιότητα περιβάλλει την ενήλικη μούμια — που ονομάστηκε «Μυστηριώδης Κυρία» — με τους ειδικούς προς το παρόν να παραμένουν αβέβαιοι σχετικά με το ποια ήταν και τι ακριβώς προκάλεσε το θάνατό της στην ηλικία των 20 ετών τον 1ο αιώνα π.Χ.

Ακόμη και η τοποθεσία του τάφου της έχει εξαφανισθεί από την ιστορία, με κάποια αρχεία να δείχνουν ότι βρέθηκε στους «Βασιλικούς τάφους της Θήβας» και άλλοι στην Πυραμίδα της Γκίζας.

Οι ερευνητές ετοιμάζονται να σαρώσουν τη Μυστηριώδη Κυρία. 
[Credit: Warsaw Mummy Project]

«Η Μυστηριώδης Κυρία πέθανε μαζί με το αγέννητο παιδί και εξετάζοντάς την αποκαθιστούμε τη μνήμη τους», είπαν οι ερευνητές. «Θυμόμαστε ότι ήταν ένας άνθρωπος που είχε τα όνειρά της, αγαπημένα πρόσωπα από τα οποία αγαπήθηκε. Τώρα μας αποκαλύπτει τα μυστικά που πήρε μαζί της στον τάφο», κατέληξαν. Στη φωτογραφία: μια σάρωση της κοιλιακής περιοχής της «Μυστηριώδους Κυρίας», που δείχνει και τα δύο φυλαχτά που αντιπροσωπεύουν τους Τέσσερις Γιους του Ώρου πάνω από την περιοχή του ομφαλού και τα υφασμάτινα περιτυλίγματα. [Credit: Warsaw Mummy Project] 

Οι ερευνητές ήταν σε θέση να καθορίσουν ότι, με βάση τη θέση του εμβρύου η Μυστηριώδης Κυρία δεν πέθανε στη γέννα. Προηγούμενες μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μούμια ήταν μεταξύ 26-30 εβδομάδων στην εγκυμοσύνη της όταν πέθανε. Τα πλήρη ευρήματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Journal of Archaeological Science. Σύμφωνα με την ομάδα, είναι πολύ πιθανό άλλες έγκυες μούμιες να «κρύβονται» σε συλλογές μουσείων που περιμένουν να αναγνωριστούν μέσω παρόμοιων προσεκτικών αναλύσεων των μαλακών ιστών τους.

Αμφιλεγόμενος ισχυρισμός

Η ερευνητική ομάδα δημοσίευσε αυτή τη μελέτη ως απάντηση στην κριτική της αρχικής της δημοσίευσης του 2021 που περιγράφει την ανακάλυψη της Μυστηριώδους Κυρίας. Ο κύριος επικριτής της μελέτης ήταν η Sahar Saleem, ειδική στις μούμιες και καθηγήτρια ακτινολογίας στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου στην Αίγυπτο. Η Saleem ήταν δύσπιστη σχετικά με την ύπαρξη του εμβρύου λόγω έλλειψης φυσικών αποδεικτικών στοιχείων, όπως π.χ. οστών. Και, παρά τη νέα δημοσίευση, η Saleem παραμένει αμετάπειστη και αμφισβητεί αν η μούμια ήταν έγκυος.

«Στην απάντησή της, η πολωνική ομάδα απέτυχε να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες μου ή να εντοπίσει οποιαδήποτε ένδειξη ανατομικών δομών για να δικαιολογήσει τον ισχυρισμό της για το έμβρυο», δήλωσε σχετικά η Saleem στο Live Science. Πιστεύει ότι η θεωρία τους εξηγεί μόνο γιατί δεν υπάρχουν επαρκή φυσικά στοιχεία για το έμβρυο και ότι δεν παρέχει καμία πρόσθετη απόδειξη ότι η συγκεκριμένη δομή αποτελεί έμβρυο.

«Ούτε η νέα δημοσίευση εξηγεί γιατί η μήτρα και το υποτιθέμενο έμβρυο αφέθηκαν εξαρχής μέσα στη μούμια. Αυτό θα ήταν πολύ ασυνήθιστο για την αρχαία Αίγυπτο, όπου η αφαίρεση τέτοιων δομών και οργάνων ήταν μέρος της διαδικασίας μουμιοποίησης», είπε η Saleem. «Αν το σώμα είχε γίνει αρκετά όξινο ώστε να αρχίσει να διαλύει τα οστά του εμβρύου, το υπόλοιπο σώμα της μούμιας, ιδιαίτερα τα οστά της, δεν θα είχαν διατηρηθεί τόσο καλά», πρόσθεσε.

Αντίθετα, η Saleem πρότεινε ότι η μεταλλοποιημένη δομή μέσα στην κοιλιά της μούμιας είναι πιθανότατα βαλσαμωτικές συσκευασίες, οι οποίες τοποθετούνταν συχνά στην κοιλιά των μούμιων μετά το άνοιγμα των εσωτερικών χώρων. «Αυτή είναι μια πιο λογική εξήγηση από τη θεωρία των Πολωνών ερευνητών», επισημαίνει η Saleem.

«Κατά την προετοιμασία της αρχικής μας δημοσίευσης, βασίζαμε σε μια επιστημονική συζήτηση σε ακαδημαϊκά περιοδικά, επομένως η απάντηση της καθηγήτριας Saleem στην εργασία μας ήταν ευπρόσδεκτη», δήλωσε ο Ejsmond Wojciech, επικεφαλής της νέας έρευνας και συνδιευθυντής του Warsaw Mummy Project στο Live Science. «Η ανατροφοδότηση από άλλους ερευνητές είναι ζωτικής σημασίας και μέρος της επιστημονικής διαδικασίας», πρόσθεσε σχετικά.

Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν «ανάμεικτα συναισθήματα» σχετικά με τη συνεχιζόμενη αντίθεση της Saleem στη νεότερη δημοσίευσή τους. «Ακτινολόγοι όπως η Saleem εστιάζουν υπερβολικά στην αναζήτηση οστών και δεν είναι ανοιχτοί σε άλλες εξηγήσεις», είπε ο Wojciech. «Αυτό που ανακαλύψαμε είναι κάτι εντελώς νέο και απαράμιλλο και έτυχε θετικής υποδοχής από την επιστημονική κοινότητα», πρόσθεσε.

Οι ερευνητές εξετάζουν σαρώσεις της Μυστηριώδους Κυρίας. 
[Credit: Warsaw Mummy Project] 

Τα επόμενα βήματα

Η ομάδα του Warsaw Mummy Project σχεδιάζει περαιτέρω μελέτες για να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς της και οι ερευνητές ελπίζουν ότι πρόσθετα στοιχεία θα κερδίσουν την αμφιβολία επικριτών όπως η Saleem, υποστηρίζει ο Wojciech.

Οι ερευνητές παραμένουν βέβαιοι ότι έχουν δίκιο για την εγκυμοσύνη της μούμιας και για το τι συνέβη στο έμβρυο. Πιστεύουν επίσης ότι αν επανεξεταστούν άλλες θηλυκές μούμιες, θα υπήρχαν πολλές πιθανότητες κάποιες από αυτές να ήταν επίσης έγκυες.

«Υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να υπάρχουν μούμιες εγκύων γυναικών σε άλλες συλλογές μουσείων», γράφουν οι ερευνητές στη δημοσίευσή τους. «Είναι θέμα χρόνου να ανακαλυφθεί η επόμενη μουμιοποιημένη έγκυος».

Πηγή: Sputnik, Live Science, Daily Mail