Θερμοπηγή Σερρών: Το χωριό των 80 κατοίκων που έγινε θέμα στο Νational Geographic

 

Μπορεί να φαντάζει αδιάφορο στον χάρτη και στους διερχόμενους οδηγούς του Κάθετου Άξονα Θεσσαλονίκη- Προμαχώνα της Εγνατίας Οδού, ωστόσο εάν βρεθείτε στις Σέρρες αφιερώστε λίγο από το χρόνο σας για να βρεθείτε στο μικρό χωριό Θερμοπηγή -5 χλμ περίπου Β.Δ. του Σιδηροκάστρου- και να γνωρίσετε το αγκυλοθηρίο. Ένα μεγαλόσωμο προϊστορικό ζώο, κάτι ανάμεσα σε άλογο και ρινόκερο, που έζησε στην περιοχή πριν από 7 εκ. χρόνια.

Η Θερμοπηγή είναι ένα μικρό χωριό 80 περίπου κατοίκων, επάνω ακριβώς από την παλιά Ε.Ο. Σερρών-Προμαχώνα, που ανήκει διοικητικά στο κοντινό Σιδηρόκαστρο, έδρα του δήμου Σιντικής που καλύπτει το βόρειο τμήμα των Σερρών.

 Σήμερα η όψη της περιοχής, με τα μεγάλα αιολικά πάρκα να δεσπόζουν στις Ν.Δ. κορυφές της οροσειράς του Αγκίστρου, δεν θυμίζουν σε τίποτα την εικόνα γύρω από την Θερμοπηγή πριν από 7 εκ. χρόνια. Τότε που ο τόπος ήταν μια τεράστια σαβάνα όπου έβοσκαν ελεύθερα αγκυλοθήρια, μαστόδοντες (πρόγονοι των ελεφάντων), καμηλοπαρδάλεις, ιππάρια, γαζέλες και αγριόχοιροι ανάμεσα σε μαχαιρόδοντες (θύμιζαν τίγρεις), ρινόκερους και άλλα επικίνδυνα ζώα. Το τοπίο φαίνεται να ήταν ανοικτό τύπου σαβάνας που διακόπτονταν από δάση, ενώ το κλίμα ήταν θερμότερο και υγρότερο του σημερινού.

Πώς το χωριό έγινε θέμα στο National Geographic

Τα ευρήματα που έχει φέρει στο φως τα τελευταία χρόνια η ομάδα της καθηγήτριας του τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Ευαγγελίας Τσουκαλά, δικαιολογούν απόλυτα τον χαρακτηρισμό μικρή παλαιοντολογική «Μέκκα» -για την Θερμοπηγή- η οποία αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς στην επιστημονική έρευνα.

Κορυφαίο εύρημα αποτελεί το μοναδικό παγκοσμίως διατηρημένο κρανίο αγκυλοθηρίου (Ancylotherium pentelicum) που βρέθηκε στην περιοχή. Ένα ζώο που η όψη του θύμιζε κάτι μεταξύ ρινόκερου και αλόγου και έζησε πριν από 7 εκ. χρόνια. Σύμφωνα με την κυρία Τσουκαλά, πρόκειται για ένα «πραγματικό στολίδι, όχι μόνο για την Θερμοπηγή και τη χώρα μας, αλλά και για ολόκληρη την παγκόσμια παλαιοντολογική κοινότητα. Το κρανίο, έχει προσελκύσει ήδη το επιστημονικό ενδιαφέρον, και υπήρξε αναφορά γι’αυτό και στο National Geographic.

Αγκυλοθηρία, προϊστορικοί ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις

Εσωτερικό Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Θερμοπηγής/Photo : Παν. Σαββίδης

Το αγκυλοθηρίο ήταν πραγματικά ένα επιβλητικό ζώο, με μικρό κρανίο συγκριτικά με το σώμα του. Το βάρος του έφτανε σχεδόν τα 500 κιλά ενώ τα περίπου δύο μέτρα ύψος στον ώμο, δικαιολογούν απόλυτα το συνθετικό «θηρίο» στην ονομασία του.

Ιδιαίτερο σκελετικό χαρακτηριστικό του, αποτελούν οι χαρακτηριστικά γαμψές οπλές του στα πολύ μακριά εμπρόσθια, σε σχέση με τα κοντά οπίσθια άκρα. Με επιστημονικούς όρους πρόκειται για ένα «περισσοδάκτυλο» φυτοφάγο ζώο, έτρωγε καρπούς, φύλλα, βλαστούς και κλαδιά, και ανήκε στην ίδια τάξη των αλόγων και των ρινόκερων. Στον ελληνικό χώρο, ίχνη αγκυλοθηρίου βρέθηκαν για πρώτη φορά στο Πικέρμι Αττικής (Ancylotherium pentelicum). Το ζώο ήταν ενδημικό στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική. Ενημερωτικά μια συνολική παρουσίαση του αγκυλοθηρίου, παρουσιάζει η ενδιαφέρουσα σειρά ντοκιμαντέρ «Ακολουθώντας τα προϊστορικά ζώα» (Walking with Beasts) του BBC.

Η παλαιοντολογική έρευνα απέδειξε πως στην περιοχή της Θερμοπηγής, ζούσαν πάνω από είκοσι διαφορετικά είδη ζώων, όπως ιππάρια (κοντόσωμα άλογα με τρία δάκτυλα στα πόδια τους σε αντίθεση με τα σημερινά που είναι ψηλότερα και με ένα δάκτυλο στο πόδι), τέσσερα είδη καμηλοπαρδάλεων, ρινόκεροι, δύο είδη μαστoδόντων (προϊστορικοί ελέφαντες), περισσότερα από επτά είδη βοοειδών, (γαζέλες, αντιλόπες), ύαινες, μαχαιρόδοντες, μικρά αιλουροειδή κ.ά.

Η ηλικία της πανίδας αυτής είναι 7.000.000 χρόνια πριν από σήμερα και τα όσα έχουν έρθει έως σήμερα στο φως, θεωρούνται από τις σημαντικότερες παλαιοντολογικές ανακαλύψεις στην περιοχή της Μακεδονίας, λόγω της ποικιλίας πανίδας και της αφθονίας απολιθωμένων οστών.

Καμηλοπαρδάλεις, ρινόκεροι, μαστόδοντες /Photo : Παν. Σαββίδης

Στην σαβάνα της περιχοής ζούσαν περισσότερα από 20 ζώα/Photo : Παν. Σαββίδης

«Ψυχή» των σημαντικών ανακαλύψεων που έχουν έρθει στο φως στην Θερμοπηγή, είναι η καθηγήτρια του τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Ευαγγελία Τσουκαλά, η οποία διέθεσε στην περιοχή μεγάλο μέρος του ερευνητικού της έργου. Όλα ξεκίνησαν το 1998 όταν ένας κάτοικος του χωριού τής παρέδωσε οστά απολιθωμένων ζώων που είχε ανακαλύψει τυχαία στη θέση «Πεύκα» βόρεια της Θερμοπηγής. Η πρώτη αυτοψία πραγματοποιήθηκε την ίδια χρονιά και το 1999 ξεκίνησαν οι συστηματικές ανασκαφές που συνεχίζονται έως τις μέρες μας. Από το 2011, στις έρευνες συμμετέχουν και φοιτητές του Ινστιτούτο Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης, στο πλαίσιο συνεργασίας με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Πώς, όμως, προέκυψαν τα απολιθώματα των ζώων αυτών; Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αφού έχασαν ομαδικά τη ζωή τους, ίσως από πλημμύρα, τα άψυχα σώματα -με την ενέργεια του νερού- συγκεντρώθηκαν σε μία θέση, όπου με κατάλληλες συνθήκες ιζηματογένεσης μετατράπηκαν σε απολιθώματα με αποτέλεσμα να διατηρηθούν μέχρι σήμερα ως σημαντικά αρχεία και μάρτυρες της προϊστορίας του τόπου.

Η πολυετής έρευνα έφερε στην επιφάνεια σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα, που ξεπερνούν τα 5.000 δείγματα. Τα σημαντικότερα αυτά, όπως βέβαια και η κεφαλή του αγκυλοθηρίου, εκτίθενται στο μικρό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού και λειτουργεί ο δήμος Σιντικής υπό την εποπτεία της κυρίας Τσουκαλά.

Στους χώρους του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας επίσης, εκτίθενται διάφορες συλλογές απολιθωμένων ασπόνδυλων ζώων, ψαριών, φυτών, ορυκτών από τη γύρω περιοχή. Εάν βρεθείτε στην περιοχή, θα πρέπει σίγουρα να το επισκεφθείτε, αφού πρώτα συνεννοηθείτε με τον υπεύθυνο υπάλληλο (Τηλ. : 2323081106).

H κεντρική πλατεία και η εκκλησία της Θερμοπηγής/Photo : Παν. Σαββίδης

Διαβάστε περισσότερα στο travel.gr