Η πολεοδομική οργάνωση, η γεωμορφολογία του εδάφους και η γειτνίαση με την θάλασσα καθόρισαν την χωροθέτηση του νεκροταφείου της αρχαίας Κισσάμου, ενώ κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες διαμόρφωσαν την τυπολογία των ταφικών μνημείων.
Το νεκροταφείο εντοπίζεται στο βόρειο τμήμα της πόλεως, όπου έχει διαπιστωθεί η μεγαλύτερη πυκνότητα τάφων στην πόλη Καστέλι Κισσάμου Χανίων Κρήτης. Η Οδός Πολεμιστών 1941 διέρχεται νότια του απαλλοτριωμένου ακινήτου (πρώην οικ. Φαντάκη), όπου έχει ανασκαφεί μέρος του Δυτικού νεκροταφείου και είναι σήμερα επισκέψιμο.
Εκεί οι τάφοι είναι λαξευτοί στο βραχώδες πέτρωμα, κυρίως θαλαμωτοί με κόγχες και λαξευτά θρανία. Η πρακτική αυτή της λάξευσης του βράχου αποτελεί σύνηθες φαινόμενο και ένα αντιπροσωπευτικό είδος της ταφικής αρχιτεκτονικής, διαδεδομένο σχεδόν σε όλην την Κρήτη, με μακρά παράδοση στην Ελλάδα, και σε όλην την Μεσόγειο. Ο τύπος του λαξευτού θαλαμωτού τύπου με δρομική είσοδο και άνοιγμα στην οροφή δεν απαντάται συχνά. Αρκετοί τάφοι που ανασκάφτηκαν και διατηρούνται καταχωμένοι κάτω από τις παρακείμενες οικοδομές (οικ. Καλογριδάκη, Φαντάκη, Τριανταφυλλάκη) είναι κτιστοί θαλαμωτοί καμαροσκεπείς μεικτής τοιχοδομίας με θρανία και ταφικές θήκες και κόγχες, κιβωτιόσχημοι και κεραμοσκεπείς. Οι ταφές χρονολογούνται κυρίως από τον 1° αι. μ.Χ. ως και τον 3° αι. μ.Χ., με ευρήματα που μαρτυρούν την χρήση του νεκροταφείου και σε μεταγενέστερους χρόνους.
Κατά τις πρόσφατες έρευνες η τυπολογία του Δυτικού νεκροταφείου συμπληρώθηκε από τρεις θαλαμωτούς οικογενειακούς τάφους:
Α) Υπόγειο ταφικό μνημείο: Πρόκειται για έναν κτιστό καμαροσκεπή τάφο σε λαξευτό όρυγμα στον βράχο, με τοιχώματα κατασκευασμένα από ορθογώνιους λιθόπλινθους χωρίς συνεκτικό υλικό, κατά ένα ψευδοϊσόδομο σύστημα τοιχοποιίας.
Το δάπεδό του είναι ο εξομαλυμένος βράχος με λαξευτά θρανία.
Ο ορθογώνιος θάλαμος στεγάζεται με ημικυλινδρική καμάρα, αποτελούμενη περίπου από 15 θολίτες, εκ των οποίων σώζονται οι 9. Η οροφή του είχε καταρρεύσει κατά το σεισμό του 365 μ.Χ. Το εσωτερικό του τάφου είχε επιχωθεί μετά την λιθαγωγία και την προφανή σύληση. Παρά την σύληση τα ευρήματα που διασώθηκαν μαρτυρούν την πλούσια κτέριση του τάφου. Βρέθηκαν χρυσά ταινιωτά ελάσματα, τρίλοβα φύλλα καθώς και δισκάρια με κλωστές που κοσμούσαν προφανώς το νεκρικό ένδυμα. Τα υάλινα μυροδοχεία που εντοπίστηκαν, μαρτυρούν την χρήση του οικογενειακού τάφου από τα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. Αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα ταφικής αρχιτεκτονικής της Κισσάμου (ρωμαϊκών χρόνων) και ιδιαίτερη κατηγορία στην δυτική Κρήτη. Ο τύπος απαντάται με πολλές ομοιότητες και διαφορές στην Γόρτυνα, στην Κνωσό και στην Ιεράπετρα, καθώς και σε διάφορες περιοχές στην περιφέρεια του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Το αρχιτεκτονικό πρότυπο θα πρέπει να αναζητηθεί στο λεγόμενο τύπο του μακεδονικού τάφου των ελληνιστικών χρόνων. Στο πλαίσιο του υποέργου δεδομένης της μοναδικότητος και σπουδαιότητος του ευρήματος επιλέχτηκε η διατήρηση του ταφικού μνημείου ορατού in situ επί της οδού Πολεμιστών 1941, εξασφαλίζοντας την δυνατότητα επίσκεψής του με την κατασκευή στεγάστρου προστασίας, με στόχο την ανάδειξη και την ένταξή του στην καθημερινότητα των κατοίκων.
Β) Λαξευτός θαλαμωτός τάφος (παραπάνω φωτ.): Πρόκειται για υπόγειο παραλληλόγραμμο θάλαμο, τραπεζοειδούς διατομής, με μεγάλες καλυπτήριες πλάκες οριζόντια τοποθετημένες στο άνοιγμα της οροφής του. Η είσοδός του ήταν από νότια μέσω λαξευτού δρόμου.
Ο θάλαμος έχει δεχτεί επάλληλους ενταφιασμούς. Για την τοποθέτηση των νεκρών είναι κατασκευασμένα δύο ορθογώνια επιμήκη κτιστά θρανία, διατεταγμένα σε σχήμα Γ. Στα κτερίσματα μεταξύ των πολλών γυάλινων μυροδοχείων που ανήκουν σε κοινούς τύπους ξεχωρίζει ένα μοναδικό γυάλινο ανάγλυφο κύπελλο που φέρει την ανορθόγραφη επιγραφή «ΛΑΒΕ ΤΗΝ ΝΕΙΚΗΝ». Είναι εισαγμένο από το μεγάλο υαλουργικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου, της Συροπαλαιστίνης. Στα πήλινα ευρήματα περιλαμβάνονται το αγγείο τύπου μελανοδοχείου και ένα ειδώλιο πτηνού. Μια σημαντική κατηγορία ευρημάτων αποτελούν τα μετάλλινα θραύσματα όπου ανάμεσά τους διακρίνονται χρυσά ελάσματα καθώς και τμήματα από στλεγγίδες, πλεκτή αλυσίδα, επένδυση κιβωτιδίων. Εντυπωσιάζει η διατήρηση ξύλινου στελέχους, στο οποίο ήταν προσαρμοσμένος ο σύνδεσμος στο κιβωτίδιο, καθώς το ξύλο είναι υλικό που σπάνια διασώζεται από την αρχαιότητα, στον ελλαδικό χώρο τουλάχιστον. Η μελέτη των κτερισμάτων μαρτυρούν την οικονομικο-κοινωνική κατάσταση των νεκρών και δεικνύουν την μεγάλη χρονική διάρκεια χρήσης του οικογενειακού τάφου, από τον 1ο αι. μ.Χ.
Δυτικότερα στην συνέχεια της οδού, ήλθαν στο φως αγγεία καθώς και μία πήλινη εγγράμματη σφραγίδα των παλαιοχριστιανικών χρόνων, με την επιγραφή «ΘΗΟΔΟΥΛΩ» (= στον ΘΕΟΔΟΥΛΟ).
Γ) Στην συμβολή των οδών Σκαλίδη και Πολεμιστών απεκαλύφθη ένας τρίτος θαλαμωτός τάφος, κτιστός με μονολιθικές ταφικές θήκες σε σχήμα Π. Στην βόρεια ταφή τα κτερίσματα που σώθηκαν από την σύληση, περιλάμβαναν τέσσερις λύχνους του 3ου αι. μ.Χ. και ένα χρυσό σκουλαρίκι.
ΠΗΓΗ: «Αρχαία Κίσσαμος – Διερευνητικές τομές - ανασκαφές», ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ Αρχαιοτήτων Χανίων. Γ. Λεκάκης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου