Μαντείο Αμφιπόλεως: Ο Ρήσος, ο Πειθαγόρας, η Ολυμπιάδα και στο βάθος ο Ηφαιστίωνας με τον Μέγα Αλέξανδρο;

Μια ματιά να ρίξουμε γύρω από την Αμφίπολη, θα αντικρίσουμε νότια τον Άθω,- τη χερσόνησος που κατά την αρχαιότητα ήταν στην καρδιά της καβειρικής λατρείας-, στα ανατολικά το άλλο ιερό βουνό, το Παγγαίο, τη γη του Ορφέα και του Διονύσου με τα δικά του μυστήρια έκαστος εκ των δύο, και νοτιανατολικά το νησί της Σαμοθράκης, όπου ήταν επίσης το πιο φημισμένο κέντρο των Καβείρων. 
Κατά πόσο η Αμφίπολης θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από όλα αυτά; 
Πολλώ δεν όταν η λατρεία των Καβείρων ήταν συνυφασμένη με την μεταλλουργία που άνθησε στην περιοχή πέριξ Παγγαίου λόγω των ορυχείων χρυσού και ασημιού. 
Μάλιστα τα εργαστήρια της Αμφιπόλεως ως γνωστό έχουν δώσει λαμπρά δείγματα μεταλλουργίας, μέρος αυτών εκτίθεται στο μουσείο της, αλλά ίσως το μεγαλύτερο μέρος σε ιδιωτικές συλλογές ένεκα της αθρόας αρχαιοκαπηλίας.

Πρόσφατα είδαν την δημοσιότητα μια σειρά από αναφορές για πιθανή ύπαρξη μαντείου στην Αμφίπολη και μάλιστα στον συγκεκριμένο χώρο, του μνημείου – ηρώου του Ηφαιστίωνα στον Τύμβο Καστά, συνδέοντας το κατά κάποιο τρόπο και με το μαντείο του Διονύσου που υπήρχε σε κορυφή του Παγγαίου. Πόσο πιθανή είναι αυτή η εκδοχή; Έστω ως υπόθεση εργασίας ας την δεχθούμε!!!

Το μαντείο του Ρήσου

Εκείνο που γνωρίζουμε για τον Ρήσο είναι ότι αφενός οι Αθηναίο μετέφεραν τα οστά του από την Τροία στην Αμφίπολη και ταιριάζει η περιγραφή του τόπου ταφής με τον λόφο Καστά και αφετέρου την αναφορά του Ευριπίδη στην ομώνυμη τραγωδία του που σημειώνει ότι «o Ρήσος, γενόμενος ανθρωποδαίμων της διονυσιακής πομπής, δηλαδή γενόμενος από άνθρωπος ημίθεος, θα είναι για πάντα προφήτης του Βάκχου, κρυμμένος στα σπήλαια του Παγγαίου που η γη του κρύβει ασήμι, όπου, όχι μόνο θα προλέγει τα μελλούμενα, αλλά θα στέλνει ο ίδιος τη θεία φώτιση στους προφήτες του, για τους οποίους θα είναι σεβαστός θεός. (Στίχοι 967 επόμ. «..ου γαρ ες ταυτόν ποτε, έτ’ εισιν ουδέ μητρός όψεται δέμας, κρυπτός δ’ εν άντροις της υπαργύρου χθονός, ανθρωποδαίμων κείσεται βλέπων φάος, Βάκχου προφήτης ώστε Παγγαίου πέτραν ώκησε σεμνός τοίσιν ειδόσιν θεός»).

Η περιοχή πέριξ της Αμφιπόλεως έχει πολλά σπήλαια με πανάρχαιες λατρείες που φτάνουν μέχρι τις ημέρες μας. 
Μάλιστα σε ένα σπήλαιο που είναι πολύ κοντά στη παλιά Μεσολακκιά (Λακκοβίκια), τα Δισάκια, υπήρχε ένα έθιμο όπου το βράδυ της Ανάστασης, οι νέοι του χωριού κατέβαιναν με το Άγιο Φως, για να ξαναβγούν από μέσα μετά από λίγο «αναγεννημένοι»!!!

Εξάλλου, εκεί που βρίσκεται και η κιβωτιόσχημη θήκη στο βάθος του τρίτου θαλάμου, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, στο μνημείου του Καστά, υπήρχε σπηλαιώδη φυσική διαμόρφωση που άνοιξε για να δεχθεί το οικοδόμημα. 
Θα μπορούσε λοιπόν να υπήρχε μαντική λειτουργία με προφήτες του Ρήσου, η οποία ενσωματώθηκε στην νέα λειτουργία του οικοδομήματος;

Δυστυχώς αυτό δεν προκύπτει από καμία πηγή και η σχετική έρευνα θα μπορούσε να σταματήσει εδώ. 
Εκτός και αν υπήρχε αναφορά που δεν διασώθηκε. 
Όπως για παράδειγμα έχουμε αναφορά για άσκηση της μαντικής στην Σαμοθράκης, χωρίς να υπάρχει μαρτυρία για ύπαρξη μαντείου.

Ένα ακόμη πρόσωπο στο μυστήριο της Αμφίπολης

Γι’ αυτό ας προσεγγίσουμε το θέμα από μια άλλη σκοπιά και να εισέλθουμε στις πιο «σκοτεινές σελίδες» της ιστορίας, με την έννοια της απουσίας πηγών. 
Ένα δεδομένο που έχουμε είναι ότι η σύζυγος του Φιλίππου Β’, η Ολυμπιάδα ήταν ιέρεια των Καβειρίων μυστηρίων και στις ενασχολήσεις της είχε και την μαντική. 
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, υπάρχει και ένα άλλο πρόσωπο που εισέρχεται στην ιστορία της μακεδονικής δυναστείας των Τημενιδών με τον πλέον δραματικό τρόπο. 
Ο μάντης Πειθαγόρας από την Αμφίπολη που προέβλεψε το θάνατο του Ηφαιστίωνα και του Μ. Αλεξάνδρου.

Σύμφωνα με τον Αριστόβουλο, τον ιστορικό που συνόδεψε τον Μέγα Αλέξανδρο στις εκστρατείες του και τον οποίον επικαλείται ο Αρριανός (Ζ’ 18, 1-5), ο αρχηγός των δυνάμεων στη Βαβυλώνα ήταν ο στρατηγός Απολλόδωρος ο Αμφιπολίτης, ο οποίος τρομαγμένος απ’ τις βαριές τιμωρίες που είχε επιβάλει σε άλλους ο Αλέξανδρος, έγραψε στον αδελφό του Πειθαγόρα, έναν από τους μάντεις του Μακεδόνα βασιλιά, να του πει τι θα γίνει. 
Ο Πειθαγόρας, ήταν «σπλαχνοσκόπος» , δηλαδή εξέταζε τα σπλάχνα των ζώων που θυσίαζε και από εκεί προέβλεπε το μέλλον. 
Όταν λοιπόν ο μάντης ρώτησε τον αδερφό του για ποιόν θέλει να μάθει, αυτός του απάντησε για τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα και σωστά προέβλεψε τον θάνατο και των δύο. 
Οι πηγές δεν αναφέρουν που ήταν μάντης, αλλά αφού φέρει το προσωνύμιο Αμφιπολίτης, μάλλον δεν χρειάζεται περισσότερη έρευνα.

Ο μάντης της Αμφιπόλεως γράφει στον αδερφό του πως ο Ηφαιστίωνας σε λίγο δεν θα υπάρχει ανάμεσά τους. 
Το γράμμα του Πειθαγόρα έφτασε στον Απολλόδωρο μια μέρα πριν πεθάνει ο Ηφαιστίωνας. 
Παράλληλα θυσιάζει για τον Αλέξανδρο και βρίσκει το ίδιο αποτέλεσμα. Το γράφει και αυτό στον Απολλόδωρο, ο οποίος όμως για να δείξει στον Αλέξανδρο πως νοιάζεται για κείνον περισσότερο και από τον εαυτό του, του λέει για την μαντεία του Πειθαγόρα, η οποία επιβεβαιώθηκε εν τω μεταξύ για τον Ηφαιστίωνα, και του λέει να προσέχει από κάθε κίνδυνο.

Το ενδιαφέρον είναι στη συνέχεια όπου ο Μ. Αλέξανδρος καλεί τον Πειθραγόρα να έρθει στην Βαβυλώνα και να τον συναντήσει, οπότε δικαίως μπορούμε να αναρωτηθούμε κατά πόσο υπήρχε περίπτωση η Ολυμπιάδα να μη είχε εμπλακεί σε όλα αυτά, που ήταν και μέρος των μυστηρίων που τελούσε; 
Μήπως και η Ολυμπιάδα είχε μαντέψει το θάνατο του Αλεξάνδρου και εκείνη έστειλε τον Πειθαγόρα στην Βαβυλώνα να τον προειδοποιήσει; 
Δεν προκύπτει κάτι τέτοιο από κάποια πηγή, αλλά και δεν αποκλείεται, αν λάβουμε υπόψιν την σχέση λατρείας που είχε με τον Αλέξανδρο.

Αν λοιπόν η Ολυμπιάδα γνώριζε για τον θάνατο του Ηφαιστίωνα και του Αλεξάνδρου, τι έκανε, πέρα από να τον προειδοποιήσει; Επίσης δεν μπορούμε να αποκλείσουμε από την υπόθεση εργασίας μας ότι είχε ετοιμαστεί και για το μετά, αν δεν αποτρέπονταν ο θάνατος του Αλεξάνδρου. 
Μήπως μέρος αυτού του χειρισμού ήταν και η μεταφορά της στάχτης του Ηφαιστίωνα και του σώματος του Μ. Αλεξάνδρου πίσω στη Μακεδονία; 
Στην κιβωτιόσχημο κρύπτη του τρίτου θαλάμου* υπήρχε χώρος για μια τεφροδόχο και για μια κλίνη. 
Αν η θέση δεν ήταν για την τεφροδόχο του Ηφαιστίωνα και η κλίνη για τον Αλέξανδρο για ποιους άλλους θα μπορούσε να ήταν; 
Μην ξεχνάμε ότι μεσολαβούν σχεδόν δύο χρόνια μέχρι να ξεκινήσει η πομπή της επιστροφής της σωρού του βασιλιά από τη Βαβυλώνα στη Μακεδονία, χρόνος ικανός να γίνουν οι αναγκαίες προεργασίες. Αν δεν κάνω λάθος, μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί τάφος στις Αιγές που να προορίζονταν για τον Αλέξανδρο, άρα η νεκρική πομπή μήπως είχε προορισμό τη Αμφίπολη;

Ας τελειώσουμε την υπόθεση εργασίας εδώ, προς ώρας, περισσότερα στο αυριανό σημείωμα: Τι θα έλεγαν οι Σφίγγες αν μιλούσαν!!!

• Σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟ οι διαστάσεις του τάφου έχουν ως εξής:  
• Οι εξωτερικές διαστάσεις του τάφου είναι μήκους 3,23μ., πλάτους 1,56μ. και σωζόμενου ύψους 1 μ. 
• Ωστόσο, βρέθηκαν, κατά την ανασκαφή, ορθοστάτες από την ανωδομή του τάφου, που μας επιτρέπουν να θεωρήσουμε ότι το ύψος του έφτανε τουλάχιστον στο 1,80μ.

Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης

Πηγή: xronometro.com