Στις ερήμους του Ιράν και του Αφγανιστάν υψώνονται μερικά κωνοειδή κτίσματα που μοιάζουν με αμμώδεις λοφίσκους. Ονομάζονται yakhchāl και δημιουργήθηκαν τον 3ο αιώνα π.Χ. από τους Πέρσες ως «ψυγεία».
Είχαν 18 μέτρα ύψος και χωρητικότητα 5.000 κυβικών μέτρων. Σκοπός των Περσών ήταν να αποθηκεύουν παγωμένα νερά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού για να συντηρούν τρόφιμα, κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα, μέσω της εξάτμισης του νερού. Για τον λόγο αυτό, δημιούργησαν τα ιδιόμορφα κτίσματα καταμεσής της ερήμου, τα οποία λειτουργούσαν ως ψυκτικές αποθήκες.
Πολλά κτίσματα είχαν δικά τους κανάλια, μέσω των οποίων μεταφέρονταν τον χειμώνα παγωμένα νερά από τα γειτονικά βουνά, όπου και παρέμεναν τους θερινούς μήνες.
Τα κανάλια κατέληγαν στη βόρεια πλευρά του τοίχου που ήταν υπό σκιά, για να διατηρείται το νερό σε χαμηλή θερμοκρασία. Στο κάτω μέρος υπήρχε τάφρος, όπου κατέληγε ο πάγος που έλιωνε και κρύωνε ξανά. Λειτουργούσαν ως ψύκτες εξάτμισης και ο τρόπος κατασκευής τους δεν απαιτούσε ούτε ιδιαίτερες γνώσεις ούτε χρήματα. Aκόμα και οι φτωχοί μπορούσαν να φτιάξουν τη δική τους «ψυκτική αποθήκη», καθώς τα απαραίτητα υλικά υπήρχαν σε κάθε σπίτι.
Οι τοίχοι είχαν δύο μέτρα πάχος στη βάση και ήταν κατασκευασμένοι με ένα είδος κονιάματος, γνωστό ως sarooj, το οποίο αποτελείτο από άμμο, πηλό, ασπράδια αυγών, ασβέστη, τρίχα κατσίκας και στάχτη.
Το υλικό ήταν αδιάβροχο και διατηρούσε χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ στην κορυφή υπήρχε τρύπα, απ’όπου απελευθερωνόταν ο ζεστός αέρας.
Πολλά από τα κτίσματα ανήκαν σε ιδιώτες, οι οποίοι εμπορεύονταν τον πάγο στα υπαίθρια παζάρια. Θεωρούνται ως τα πρώτα συστήματα αποθήκευσης θερμικής ενέργειας.
Σήμερα αποτελούν δημοφιλή αξιοθέατα σε χώρες της Μέσης Ανατολής.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου