Το χρυσό διάδημα του αρχαίου Έλληνα Ολυμπιονίκη παγκρατιστή Αρτεμίδωρου από τις Τράλλεις ευρίσκεται στην συλλογή του… Βρετανικού Μουσείου! Αλλά μόνο ένα Μουσείο στον κόσμο μπορεί να κατέχει αντικείμενα αρχαίων Ολυμπιονικών: Αυτό της Ολυμπίας!

Ο Αρτεμίδωρος νίκησε και στα Ίσθμια, τα Πύθια, τα Νέμεα, στους Ασιατικούς στην Σμύρνη, και στην Έφεσο,

και στην Αλεξάνδρεια! 

Μέλος της «συλλογής» του Βρετανικού Μουσείου, με αριθμό 1886,0401.1765, αποτελεί το χρυσό διάδημα του αρχαίου Έλληνα αθλητή και Ολυμπιονίκη, Ρωμαίου πολίτη, Τιβέριου Κλαύδιου Αρτεμιδώρου. Το διάδημα αυτό είναι διακοσμημένο με εικόνες θεοτήτων, όπως ο Ήλιος, οΏρος και η Δήμητρα-Ίσις!

Το διάδημα του περίφημου αθλητού χρονολογείται μεταξύ 67 και 98 μ.Χ. Πιθανολογείται πως κατασκευάσθηκε στην Αίγυπτο και βρέθηκε το 1884 ή 1885 στο Δέλτα του Νείλου, στο σημείο που βρισκόταν η αρχαία ελληνική πόλις Ναύκρατις (πατρίδα του Αθήναιου), από εντόπιους κατοίκους, οι οποίοι είχαν πάει εκεί για να κλέψουν και να λεηλατήσουν την περιοχή.

Πώς, λοιπόν, βρέθηκε στην "κατοχή" του Βρετανικού Μουσείου;

Έχει μήκος 19,5 εκατοστά και πλάτος 4,6 εκατοστά. Ζυγίζει 226 γραμμάρια. Επάνω του υπάρχει επιγραφή η οποία φέρει το όνομά του: Τιβέριος Κλαύδιος Αρτεμίδωρος! Ενώ από αριστερά προς τα δεξιά ακολουθούν τρεις ανάγλυφες φιγούρες και ένα κομμάτι μιας τέταρτης. Η πρώτη είναι μια κεφαλή του Ηλίου, που φορά ένα ακτινωτό στέμμα. Η δεύτερη αναπαριστά τον Ώρο, να στέκεται σε μια βάση με το δεξί χέρι χαμηλωμένο και το αριστερό ανυψωμένο. Έχει κεφάλι γερακιού και πιθανότατα φορά τήβεννο και χιτώνα, καθώς και τα στέμματα του Βορρά και του Νότου. Ακολουθεί η θεά Δήμητρα με χιτώνα και ένα ιμάτιο να πέφτει από το κεφάλι της σαν πέπλο. Κρατά έναν πυρσό στο αριστερό της χέρι, ενώ δύο πτερά της Ίσιδος υψώνονται επάνω από το κεφάλι της. Όσον αφορά την τέταρτη φιγούρα, σώζεται μόνον το επάνω μέρος της. Πρόκειται για μια γυναίκα που φορά χιτώνα, ιμάτιο και ένα πλούσια διακοσμημένο στεφάνι στο κεφάλι της (ίσως η Ήρα).

Το χρυσό διάδημα του αρχαίου Έλληνα ολυμπιονίκη παγκρατιστή,
πολυνίκη Αρτεμίδωρου.

Ποιος ήταν ο Αρτεμίδωρος

Ο Τιβέριος Κλαύδιος Αρτεμίδωρος ήταν αθλητής του παγκρατίου. Καταγόταν από τις Τράλλεις της Μικράς Ασίας (σημερινό Αϊδίνιο).

Είχε επισκεφθεί την Αίγυπτο, αφού είχε πάρει μέρος σε αγώνες στην Αλεξάνδρεια. Η πρώτη αναφορά στο όνομά του έγινε από τον Παυσανία και αφορούσε στην αποτυχία του να νικήσει στην Ολυμπία το 67 μ.Χ., στην κατηγορία των αγοριών στο παγκράτιο. Αλλά μέσα σε έναν χρόνο ήταν νικητής στους ασιατικούς αγώνες της Σμύρνης, στην κατηγορία των αγοριών, των εφήβων, αλλά και των ανδρών. Το 69 μ.Χ. στέφθηκε Ολυμπιονίκης και πήρε τον τίτλο του Περιοδονίκη. Τον τίτλο αυτόν κέρδιζε όποιος έβγαινε νικητής σε όλες τις μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις της Ελλάδος, δηλαδή τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τα Ίσθμια, τα Πύθια και τα Νέμεα. Στο ενεργητικό του, ο Αρτεμίδωρος είχε καταγράψει νίκες στην Ολυμπία, στην Σμύρνη, στην Έφεσο και στην Αλεξάνδρεια.

Τα αθλητικά κατορθώματά του έχουν καταγραφεί από τον Παυσανία, με τον σπουδαίο Έλληνα περιηγητή να αναφέρει: «Στην Ολυμπία, ο Αρτεμίδωρος απέτυχε στην κατηγορία των αγοριών, όμως ο λόγος της αποτυχίας του ήταν η  πολύ νεαρή ηλικία του. Όταν όμως είχε φθάσει η ώρα για τους αγώνες της Σμύρνης, η δύναμή του είχε τόσο πολύ αυξηθεί, που νίκησε την ίδια ημέρα αυτούς που είχε αντιμετωπίσει στην Ολυμπία! Μια προσβολή από έναν αθλητή του παγκρατίου μάλιστα τον έκανε να τα βάλει με τους άνδρες, ενώ τα επιτεύγματά του ήταν αποτέλεσμα και της ενθάρρυνσης ενός προπονητή. Ο Αρτεμίδωρος κέρδισε τους Ολυμπιακούς Αγώνες ανάμεσα σε άνδρες στην 212η διοργάνωση».

Μετά το τέλος της σταδιοδρομίας του εργάσθηκε σε υψηλή θέση στην ομοσπονδία των αθλητών τουλάχιστον μέχρι την βασιλεία του Νέρβα, όταν και στήθηκε ένα άγαλμα στα λουτρά του λιμανιού της Εφέσου, το οποίο το αφιέρωσε στην θέα Άρτεμη και στον ίδιο τον Ρωμαίο αυτοκράτορα. Το άγαλμα αυτό βρέθηκε το 1897 και σήμερα ευρίσκεται στο… «Μουσείο Εφέσου» στην Βιέννη!!!

Ο Αρτεμίδωρος ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του από διοικητικές θέσεις.

Βιβλιογραφία:

Jewellery 3045

Bernand 1970 no. 29, pl. 40,3

Petrie 1886 p. 43-4, pl. XXVII

Villing et al 2013-2015 QB.01

ΠΗΓΗ: Βρετανικό Μουσείο.

Άρα γε θα στείλει κάποια επιστολή ο Σύλλογος Ελλήνων Ολυμπιονικών, προς το Βρετανικό Μουσείο, ζητώντας να επιστρέψει το διάδημα του συναδέλφου τους, εκεί που πρέπει, στο Μουσείο της Ολυμπίας;

Του Ανδρέα Γ. Λεκάκη

arxeion-politismou.gr