Του Γιώργου Λεκάκη
«Οι κάτοικοι του σπηλαίου στα όρη Lebombo στα σύνορα Kwazulu-Natal Νότιας Αφρικής / eSwatini πρώην Σουαζιλάνδης, καλλιέργησαν αμυλούχα φυτά, πριν από 170.000 χρόνια», λέει ο καθηγητής Lyn Wadley, του Ινστιτούτου Εξέλιξης Μελετών Wits στο Πανεπιστήμιο του Witwatersrand της Ν. Αφρικής (Wits ESI). «Αυτή η ανακάλυψη πάει πολύ πιο πίσω από τις προηγούμενες αναφορές για το μαγείρεμα παρόμοιων φυτών και παρέχει μια συναρπαστική γνώση των πρακτικών συμπεριφοράς των πρώιμων σύγχρονων ανθρώπων στην νότια Αφρική. Σημαίνει ότι μοιράζονταν τρόφιμα και χρησιμοποιούσαν ξύλινα ραβδιά για να εξάγουν φυτά από το έδαφος»…
«Είναι εξαιρετικό το γεγονός ότι τέτοια ευαίσθητα φυτικά υπολείμματα έχουν επιβιώσει για τόσο πολύ καιρό», λέει η δρ. Christine Sievers (επίσης Πανεπιστήμιο του Witwatersrand), η οποία ολοκλήρωσε την αρχαιοβοτανική εργασία με τον κ. Wadley.
Η ομάδα ανασκάπτει στο προαναφερθέν σπήλαιο από το 2015.
Κατά την διάρκεια της ανασκαφής, οι Wadley και Sievers αναγνώρισαν τους μικρούς, συσσωρευμένους κυλίνδρους ως ριζώματα. Όλα φαίνονται να ανήκουν στο ίδιο είδος και αναγνωρίστηκαν 55 απανθρακωμένα ριζώματα ως Hypoxis[1].
«Το πιο πιθανό είναι να ανήκουν στο είδος, που αναπτύσσεται και σήμερα στο KwaZulu-Natal, το λεπτόφυλλο Hypoxis angustifolia, που εξακολουθεί ως τροφή», προσθέτει η κ. Sievers. «Έχει μικρά ριζώματα με λευκή σάρκα, που είναι πιο ευχάριστη από την πικρή, πορτοκαλί σάρκα των ριζωμάτων και είναι από τα καλύτερα γνωστά είδη Hypoxis».
Η αναγνώριση των φυτών των σπηλαίων έγινε με βάση το μέγεθος και το σχήμα των ριζωμάτων και την αγγειακή δομή, που εξετάστηκε με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης. Οι ρίζες του σύγχρονου Hypoxis και του αρχαίου, έχουν παρόμοιες κυτταρικές δομές!
Τέσσερα χρόνια συνέλεγαν δείγματα ριζωμάτων από την περιοχή Lebombo και τα συνέκριναν με τα βοτανικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων, προκειμένου να τα αναγνωρίσουν, εξηγεί η Sievers.
Τα ριζώματα Hypoxis είναι θρεπτικά και πλούσια σε υδατάνθρακες και ίνες, με ενεργειακή αξία περίπου 500 KJ / 100 g. Ενώ είναι βρώσιμα και ωμά, τα ριζώματα είναι ινώδη και έχουν υψηλή αντοχή στην θραύση μέχρι να μαγειρευτούν. Τα ριζώματα είναι πλούσια σε άμυλο και θα ήταν ένα ιδανικό βασικό φυτικό φαγητό. «Στο μαγείρεμα θα τα ξεφλούδιζαν για να τα χωνέψουν ευκολότερα, έτσι ώστε να μπορούν να καταναλώνουν περισσότερα από αυτά και τα διατροφικά οφέλη να ήταν μεγαλύτερα», λέει ο κ. Wadley.
«Η ανακάλυψη συνεπάγεται επίσης την χρήση ξύλινων ραβδιών για την εξόρυξη των ριζωμάτων από το έδαφος. Ένα από αυτά τα εργαλεία βρέθηκε στο σπήλαιο Border και είναι 40.000 χρόνων», λέει ο συν-συγγραφέας του βιβλίου και συν-διευθυντής της ανασκαφής, καθηγητής Francesco d'Errico (Εθνικό Κέντρο Αναγνώρισης Επιστημών (CNRS), Université de Bordeaux, Γαλλία και Πανεπιστήμιο του Bergen, Νορβηγία). Ο καθηγητής Lucinda Backwell (Instituto Superior de Estudios Sociales, ISES-CONICET, Tucumán, Αργεντινή) επίσης συν-συγγραφέας του paper και ήταν συν-διευθυντής της ανασκαφής.
Τα ριζώματα Hypoxis ανακτήθηκαν ως επί το πλείστον από εστίες και όχι από τα γύρω ιζήματα. «Οι κάτοικοι των όμορων σπηλαίων θα είχαν σκάψει την πλαγιά του λόφου, κοντά στο σπήλαιο, και θα τα έβγαλαν και θα τα έφεραν πίσω, στην σπηλιά, για να τα μαγειρέψουν στις εστίες», λέει ο κ. Wadley. «Το γεγονός ότι τα έφεραν στο σπήλαιο και δεν τα μαγείρεψαν στον αγρό, δείχνει ότι τα τρόφιμα μοιράστηκαν στην οικιακή βάση. Είναι συναρπαστικό».
Το Border Cave
πριν 74.000 χρόνια
Αυτή η νέα ανακάλυψη προσθέτει πολλά στην μακρά λίστα σημαντικών ευρημάτων στο Border Cave. Η περιοχή έχει ανασκαφεί επανειλημμένα από τότε που ο Raymond Dart εργάσθηκε για πρώτη φορά εκεί το 1934.
Μεταξύ προηγούμενων ανακαλύψεων ήταν η ταφή ενός μωρού, κτερισμένο με κοράλλια Conus, πριν από 74.000 χρόνια, μια ποικιλία εργαλείων από οστά, μια αρχαία «συσκευή μέτρησης» (counting device), χάντρες από κελύφη αυγών στρουθοκαμήλου, και δηλητήριο που μπορεί κάποτε να είχε χρησιμοποιηθεί σε όπλα κυνηγιού!
ΠΗΓΗ: Lyn Wadley, Lucinda Backwell, Francesco d’Errico, Christine Sievers «Cooked starchy rhizomes in Africa 170 thousand years ago», στο Science, 3.1.2020, αρ. 367, έκδ. 6473, σελ. 87-91 - DOI: 10.1126/science.aaz5926
Πανεπιστήμιο Wits, 2.1.2020. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.1.2020.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Κοινώς λουλούδι yellow star. Κακώς ονομάζεται «αφρικανική πατάτα».
Το Hypoxis angustifolia είναι αειθαλές, επομένως ορατό όλον τον χρόνο. Ευδοκιμεί σε ποικιλία σύγχρονων οικοτόπων και κατά συνέπειαν είναι πιθανόν να ευδοκιμούσε ευρύτερα στο παρελθόν.
Εμφανίζεται στην υποσαχάρια Αφρική, το νότιο Σουδάν, σε μερικά νησιά του Ινδικού Ωκεανού, και στην Υεμένη. Οι ρίζες του υποδηλώνουν ότι θα μπορούσε να αποτελέσει μια αξιόπιστη και πηγή τροφής για τους πρώτους ανθρώπους, που ταξίδευαν μέσα στην Αφρική ή ακόμα και έξω από την Αφρική", εδήλωσε ο κ. Lyn Wadley. Το φυτό ως τρόφιμο θα εξασφάλιζε επισιτιστική ασφάλεια στους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες, που ήταν πολύ κινητικοί…
arxeion-politismou.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου