Ο... Τσελεμεντές της αρχαίας Ελλάδας, ήταν ο Αρχέστρατος, που έγραψε οδηγό μαγειρικής με τίτλο ΗΔΥΠΑΘΕΙΑ...

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο Αρχέστρατος ήταν κατά βάσιν ποιητής πό την Γέλα – εξ ου και Γελαίος – που έζησε στην Γέλα ή/και τις Συρακούσες Σικελίας, όπου και έζησε, τον 4ο αιώνα π.Χ. (περί το 330 π.Χ., σύγχρονος του Διονυσίου του νεωτέρου). Φοβερός γαστρίμαργος. Περιηγήθη πολλές χώρες προς συλλογή πληροφοριών περί των γαστρονομικών συνηθειών τους.

Το γνωστότερο έργο του είναι η «Ηδυπάθεια» ή «Γαστρονομία» (κωμικό διδακτικό έπος, γραμμένο σε εξάμετρο). Διασώζεται εξ ολοκλήρου, 300 στίχοι σε 62 τμήματα, στους «Δειπνοσοφιστές» του Αθήναιου.

Το έργο του Αρχεστράτου είχε / έχει τόση χάρι, σαν το ύφος των παλαιών διδακτικών ποιητών, γι’ αυτό και ο ποιητής επεκλήθη ο «Ησίοδος ή ο Θέογνις των οψοφάγων»…

Λ.χ. ορεκτικά:

λαβράκι με σίλφιο και κατσικίσιο τυρί,

κροκέτες τόνου με κύμινο,

σκουμπρί σε άλμη,

ξιφία τυλιγμένο σε φύλλο συκιάς!

Κυρίως πιάτα:

πάπια με υπόσφαγμα (κρέμα, κρεμώδες έμβαμμα > σάλτσα).

Επιδόρπιο-γλυκό (πλακούς/πλακούντας, διότι ήσαν σαν πλάκα):

Διάφορα επίπεδα ζύμης γεμισμένα με μέλι και μαλακό τυρί (κάτι σαν το μιλφέιγ ή το τυραμισού).

Συνοδευτικό: κρασί.

Προτρέπει τον υποψήφιο καλοφαγά να… αφήσει την εγκράτεια και να αφεθεί στην απόλαυση του καλού φαγητού, χωρίς καμμία φειδώ! (Αυτό έκανε κάποιους να τον κατηγορήσουν ως έκλυτο και λαίμαργο)[1].

Έτσι, σήμερα θεωρείται ως ο πατέρας της γαστρονομίας!

Το έργο του «Ηδυπάθεια» μετέφρασε αργότερα ελεύθερα στην λατινική ο Έννιος, υπό τον τίτλο «Hedyphagetica» (δηλ. ηδυφαγητικά) – και έτσι η κουζίνα αυτή ενομίσθη λατινική / ιταλική.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Britannica, 1911.

Dalby A. «Archestratus where and when», στο Wilkins, Harvey, Dobson, 1994.

Getty Museum «At the Sicilian Table: Culinary Pleasures of Ancient Sicily».

Ισμαηλίδου Έλ. «Η κουζίνα του Πλάτωνα, του Οδυσσέα και του Αρχέστρατου», εφημ. «Βήμα».

Ξενοκράτους και Γαληνού «Περί της από των ενυδρών τροφής», Παρίσι, 1814.

Κορομηλά Κ. «Feasting with Archestratus», odyssey.gr.

Olson S.D. και Sens, A. «Archestratos of Gela: Greek Culture and Cuisine in the Fourth Century BC», εκδ. Οξφόρδη, 2000.

Rapp Alb. «The Father of Western Gastronomy», στο Classical Journal, τ. 51, αρ. 1 (Οκτ., 1955), σελ. 43-48.

Ribbeck «Archestrati reliquiae», 1887.

Schmid «de Archestrati Gelensis fragmentis», 1896.
Smith W. «Archestratus - A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology».

Wellmann M. «Archestratus» (16), στην Paulys Real Encyclopadie der Classischen Altertums-wissenschaft, εκδ. G. Wissowa, 1896.

Wilkins J. και Shaun Hill «Archestratus: The life of luxury», εκδ. Totnes: Prospect Books, 1994.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνική Βιβλιογραφία – ΔΙΑΤΡΟΦΗ». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 6.1.2020.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Βλ. Κλέαρχο, Χρύσιππο.

arxeion-politismou.gr