Από ποια χώρα προέρχεται ο κρόκος, σαφράν ή ζαφορά, το πιο ακριβό μπαχαρικό στον κόσμο; Από την Ελλάδα, απαντούν ομόφωνα Γερμανοί μελετητές με επικεφαλής τον Λούντβιχ Μαν του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Δρέσδης, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό επιστήμης των φυτών Frontiers in Plant Science.
Σύμφωνα με την έρευνά τους, ο κρόκος εμφανίστηκε, εξημερώθηκε και καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά στην περιοχή της Ελλάδας την Εποχή του Χαλκού. Μάλιστα, η μελέτη τους δίνει οριστική απάντηση στο ερώτημα της καταγωγής του φυτού του κρόκου, καθώς μέχρι σήμερα πολλές χώρες τη διεκδικούσαν.
«Τόσο τα αρχαία έργα τέχνης όσο και η γενετική δείχνουν την Ελλάδα της Εποχής του Χαλκού, περίπου το 1700 π.Χ. ή και νωρίτερα, ως την προέλευση της εξημέρωσης του σαφράν», όπως δήλωσε ο Λούντβιχ Μαν. Σύμφωνα με την ομάδα του, η καταγωγή του σαφράν δεν μπορούσε να προσδιοριστεί εύκολα, επειδή το φυτό είναι δύσκολο να μελετηθεί γενετικά, καθώς έχει τρία –αντί για τα συνήθη δύο– αντίγραφα κάθε χρωμοσώματος, όπως και ένα πολύ μεγάλο γονιδίωμα που περιέχει υψηλό ποσοστό επαναλαμβανόμενου DNA, δύσκολου στην αλληλούχισή του.
Το σαφράν εξάγεται από τα άνθη του φυτού του κρόκου (Crocus sativus), το οποίο καλλιεργείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στην περιοχή της Μεσογείου, από όπου επεκτάθηκε και σε πολλά άλλα μέρη, χωρίς έως τώρα να είναι βέβαιο που και πότε ακριβώς ξεκίνησε η καλλιέργειά του. Σήμερα έχει ποικιλία χρήσεων, από τη μαγειρική και τα αρώματα έως τις βαφές.
Όσο για τη διαδικασία συλλογής του κρόκου είναι χρονοβόρα: από περίπου 15.000 έως 16.000 άνθη κρόκου, τα οποία απαιτούν 370 έως 470 ώρες για να συλλεχθούν, παράγεται ένα κιλό κρόκου αξίας 1.300 έως 10.000 δολαρίων.
Πού έχει εντοπιστεί ο κρόκος
Το γένος Crocus περιλαμβάνει περίπου 250 άγρια είδη φυτών, έχει παρουσία από τη Νότια και Κεντρική Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική μέχρι τη Δυτική Κίνα. Η πρώτη γνωστή χρήση άγριου κρόκου από τους ανθρώπους ήταν ως χρωστική ουσία για σπηλαιογραφίες, περίπου πριν 50.000 χρόνια στο σημερινό Ιράκ.
Από τη μελέτη προκύπτει ότι, πιθανότατα η αρχαιότερη στον κόσμο απεικόνιση καλλιεργούμενου κρόκου είναι από τον Μινωικό πολιτισμό, η τοιχογραφία «Κροκοσυλλέκτης» περίπου του 1.600 π.Χ. Άνθη κρόκου απεικονίζονται επίσης σε κεραμικά και υφάσματα της Εποχής του Χαλκού στην Ελλάδα, ενώ η αρχαία Γραμμική Β γραφή διαθέτει και ιδεόγραμμα για τον κρόκο.
Σύμφωνα με γενετικές μελέτες (2019), το φυτό C.cartwrightianus, ο στενότερος άγριος συγγενής του καλλιεργούμενου κρόκου, έχει βρεθεί μόνο στην ηπειρωτική Ελλάδα, κάτι που συνιστά ισχυρή ένδειξη ότι εδώ συνέβη η αρχική εξημέρωση του φυτού.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο σύγχρονος κρόκος σαφράν προέκυψε με φυσικό τρόπο, προερχόμενος είτε από το συγγενικό άγριο φυτό C.cartwrightianus είτε από υβρίδια μεταξύ του τελευταίου και κάποιου άλλου είδους κρόκου. Έπειτα αξιοποιήθηκε συστηματικά από τους Έλληνες της Εποχής του Χαλκού χάρη στις ανώτερες ιδιότητές του ως μπαχαρικό.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου