Στον Πρόναο του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς ήταν γραμμένα τα παραπάνω ηθικά παραγγέλματα εκατέρωθεν του ιερού, συμβολικού γράμματος Ε. Οι δελφικές διδακτικές προσταγές είναι περίπου 150 τον αριθμό, προς γνώση και συμμόρφωση του κάθε ανθρώπου. Ήταν χαραγμένες στον Πρόναο, στις παραστάδες της Πύλης του ναού, στο υπέρθυρο και στις πολλές στήλες περιμετρικά του ναού του Απόλλωνα.
Απορία: στις μέρες μας στα ελληνικά σχολεία γιατί δεν διδάσκονται; Από τα Δημοτικά και από εκεί στα Γυμνάσια και στα Λύκεια, δεν θα έπρεπε να είναι αναρτημένες αυτές οι διδαχές σοφίας και συναισθηματικής νοημοσύνης δίπλα στον πίνακα της κάθε τάξης; Όλοι οι πόλεμοι που συμβαίνουν σήμερα και που ποτέ δεν σταμάτησαν οφείλονται στην έλλειψη παιδείας και πολιτισμού. Η ηθική διαπαιδαγώγηση είναι απαραίτητη και δεν είναι μια παρωχημένη υπόθεση. Αντίθετα, σε προοδευτικές κοινωνίες, όπως η αμερικανική(!) γίνονται πολλές προσπάθειες προς την κατεύθυνση της καλλιέργειας της «συναισθηματικής νοημοσύνης» ή Ε.Q. Η συναισθηματική ωριμότητα θεωρείται πολύ ανώτερη από την όποια δεξιότητα ή επιτυχία στο επάγγελμα, στην επιστήμη ή στην τέχνη.
Τα Δελφικά παραγγέλματα είναι λιτές αποφθεγματικές εκφράσεις, δύο έως πέντε λέξεων, μεστές σοφίας, με συμβουλευτικό και προτρεπτικό χαρακτήρα που επιτάσσουν την αρετή και δημιουργούν από μόνα τους, συνολικά, μια πλήρη ηθική διδασκαλία. Είναι γραμμένα από τους Επτά Σοφούς της Αρχαιότητας και τους Ιερείς των Δελφών.
Παραθέτω σε δική μου μετάφραση τα 148 «ωφελήματα ανθρώποις εις βίον».
1. ΕΠΟΥ ΘΕΩ. Να ακολουθείς τον θεό.
2. ΘΕΟΥΣ ΣΕΒΟΥ. Να σέβεσαι τους θεούς.
3. ΓΟΝΕΙΣ ΑΙΔΟΥ. Να σέβεσαι τους γονείς σου.
4. ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΝ ΑΙΔΟΥ. Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους.
5. ΙΚΕΤΑΣ ΑΙΔΟΥ. Να σέβεσαι αυτούς που σε ικετεύουν.
6. ΣΕΑΥΤΟΝ ΑΙΔΟΥ. Σεβάσου τον εαυτό σου.
7. ΦΟΝΟΥ ΑΠΕΧΟΥ. Ου φονεύσεις!
8. ΟΡΚΩ ΜΗ ΧΡΩ. Μην ορκίζεσαι.
9. ΟΥΣ ΤΡΕΦΕΙΣ, ΑΓΑΠΑ. Να αγαπάς αυτούς που τρέφεις.
10. ΕΣΤΙΑΝ ΤΙΜΑ. Να τιμάς το σπίτι σου.
11. ΓΑΜΟΥΣ ΚΡΑΤΕΙ. Να σέβεσαι τον γάμο σου
12. ΓΑΜΕΙΝ ΜΕΛΛΟΝ ΚΑΙΡΟΝ ΓΝΩΘΙ. Να παντρεύεσαι την
κατάλληλη στιγμή.
13. ΕΞ ΕΥΓΕΝΩΝ ΓΕΝΝΑ. Να συγγενεύεις με καλούς ανθρώπους.
14. Ο ΜΕΛΛΕΙΣ ΔΟΣ. Να δίνεις φροντίδα (αγάπη) σε όσους νοιάζεσαι.
15. ΗΤΤΩ ΥΠΕΡ ΔΙΚΑΙΟΥ. Να μάχεσαι για το δίκαιο , το καλό, το σωστό, το χρήσιμο.
16. ΦΡΟΝΕΙ ΘΝΗΤΑ. Να φρονείς, να σκέφτεσαι, όπως αρμόζει σε θνητούς (όχι σε θεούς).
17. ΕΥ ΠΑΣΧΕ ΘΝΗΤΟΣ. Να υπομένεις ότι συμβεί ως θνητός.
18. ΑΡΧΕ ΣΕΑΥΤΟΥ. Να κυριαρχείς (επιβάλλεσαι) στον εαυτό σου (αυτοπειθαρχία).
19. ΘΥΜΟΥ ΚΡΑΤΕΙ. Να συγκρατείς τον θυμό σου.
20. ΟΜΙΛΕΙ ΠΡΑΩΣ. Να ομιλείς με πραότητα.
21. ΗΔΟΝΗΣ ΚΡΑΤΕΙΝ. Να είσαι εγκρατής στις ηδονές.
22. ΓΛΩΤΤΑΝ ΙΣΧΕ. Nα συγκρατείς τη γλώσσα σου.
23. ΓΛΥΤΤΗΣ ΑΡΧΕ. Να κυριαρχείς στη γλώσσα σου.
24. ΜΗ ΘΡΑΣΥΝΟΥ. Να μην είσαι θρασύς.
25. ΑΡΡΗΤΑ ΜΗ ΛΕΓΕ. Να μην αποκαλύπτεις μυστικά.
26. ΛΕΓΕ ΕΙΔΩΣ. Να λέμε ό,τι γνωρίζεις.
27. ΟΦΘΑΛΜΟΥ ΚΡΑΤΕΙ. Να ελέγχεις ό,τι βλέπεις.
28. ΠΙΝΩΝ ΑΡΜΟΖΕΣ. Όταν πίνεις να είσαι συγκρατημένος.
29. ΑΚΟΥΣΑΣ ΝΟΕΙ. Να κατανοείς αφού ακούσεις (να
αντιλαμβανόμαστε με τα μάτια του νου).
30. ΦΡΟΝΗΣΙΝ ΑΣΚΕΙ. Να καλλιεργείς τη σκέψη, νου, μυαλό…
31. ΜΕΛΕΤΕΙ ΤΟ ΠΑΝ. Να μελετάς τα πάντα.
32. ΒΟΥΛΕΥΟΥ ΧΡΟΝΩ. Να σκέπτεσαι με σύμμαχο το χρόνο.
33. ΓΝΟΥΣ ΠΡΑΤΤΕ. Να πράττεις με επίγνωση.
34. ΠΑΣΙ ΔΙΑΛΕΓΟΥ. Να συνδιαλέγεσαι με όλους.
35. ΑΚΟΥΕ ΠΑΝΤΑ. Να ακούς τα πάντα.
36. ΑΚΟΥΩΝ ΟΡΑ. Όταν ακούς να βλέπεις.
37. ΔΟΞΑΝ ΔΙΩΚΕ. Να επιδιώκεις τη δόξα ή να γνωρίζεις και άλλες γνώμες.
38. ΔΟΞΑΝ ΜΗ ΛΕΙΠΕ. Να μην υποτιμάς τη δόξα.
39. ΚΑΛΟΝ ΤΟ ΛΕΓΕ. Να λές το ορθό, το δίκαιο, την αλήθεια
40. ΕΥΛΟΓΕΙ ΠΑΝΤΑΣ. Να λές καλά λόγια για όλους.
41. ΟΣΙΑ ΚΡΙΝΕ. Να κρίνεις με αγιότητα.
42. ΕΥΓΕΝΕΙΑΝ ΑΣΚΕΙ. Να είσαι ευγενής, να εξασκείσαι στην ευγένεια.
43. ΦΙΛΟΦΡΟΝΕΙ ΠΑΣΙΝ. Να αγαπάς τους πάντες (ανθρώπους) και τα πάντα.
44. ΕΥΠΡΟΣΗΓΟΡΟΣ ΓΙΝΟΥ. Να είσαι ευπροσήγορος (καταδεχτικός, προσηνής, γλυκομίλητος).
45. ΕΥΦΗΜΟΣ ΙΣΘΙ. Να έχεις καλή φήμη.
46. ΕΥΦΗΜΙΑΝ ΑΣΚΕΙ. Να χρησιμοποιείς την καλή σου φήμη.
47. ΦΥΛΑΚΗΝ ΠΡΟΣΕΧΕ. Να είσαι σε εγρήγορση.
48. ΟΜΟΙΟΙΣ ΧΡΩ. Να συναναστρέφεσαι τους ομοίους σου.
49. ΟΡΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. Να προνοείς για το μέλλον.
50. ΥΒΡΙΝ ΜΙΣΕΙ. Να μη βρίζεις, να μην αλαζονεύεσαι, να μισείς την ύβρη.
51. ΕΥΧΟΥ ΔΥΝΑΤΑ. Να εύχεσαι με όλη τη δύναμη της ψυχής σου (αληθινά).
52. ΧΡΗΣΜΟΥΣ ΘΑΥΜΑΣΕ. Να εκτιμάς τους χρησμούς.
53. ΦΙΛΟΙΣ ΒΟΗΘΕΙ. Να βοηθάς τους φίλους.
54. ΦΙΛΙΑΝ ΑΓΑΠΑ. Να αγαπάς τη φιλία.
55. ΦΙΛΟΙΣ ΕΥΝΟΕΙ. Να ευνοείς τους φίλους.
56. ΦΙΛΙΑΝ ΦΥΛΑΤΤΕ. Να διαφυλάττεις τη φιλία.
57. ΦΙΛΩ ΧΑΡΙΖΟΥ. Να είσαι πάντα διαθέσιμος στους φίλους σου (ή σε αυτούς που αγαπάς).
58. ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΔΙΔΑΣΚΕ. Να διδάσκεις τους νεότερους.
59. ΥΙΟΥΣ ΠΑΙΔΕΥΕ. Να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου.
60. ΣΟΦΙΑΝ ΖΗΤΕΙ. Να αναζητείς τη σοφία ή να είσαι φιλομαθής (φίλος της σοφίας).
61. ΜΑΝΘΑΝΩΝ ΜΗ ΚΑΜΝΕ. Να μην κουράζεσαι να μαθαίνεις.
62. ΓΝΩΘΙ ΜΑΘΩΝ. Να γνωρίζεις αφού μάθεις.
63. ΣΟΦΟΙΣ ΧΡΩ. Να συναναστρέφεσαι με σοφούς ή να χρησιμοποιείς τη σοφία τους.
64. ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΓΙΝΟΥ. Γίνε φιλόσοφος.
65. ΣΑΥΤΟΝ ΙΣΘΙ. Μη χάνεις τον εαυτό σου.
66. ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ. Να γνωρίζεις τον εαυτό σου!
67. ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΝΤΕΧΟΥ. Να προσηλώνεσαι στην εκπαίδευσή σου και να υπομένεις τις δυσκολίες της.
68. ΗΘΟΣ ΔΟΚΙΜΑΖΕ. Να επιδοκιμάζεις το ήθος.
69. ΤΕΧΝΗ ΧΡΩ. Να ασκείς ή να χρησιμοποιείς την τέχνη.
70. ΕΥΕΡΓΕΣΙΑΣ ΤΙΜΑ. Να εκτιμάς τις ευεργεσίες.
71. ΑΓΑΘΟΥΣ ΤΙΜΑ. Να τιμάς τους αγαθούς (τις καλές πράξεις των άλλων).
72. ΕΠΑΙΝΕΙ ΑΡΕΤΗΝ. Να επαινείς την αρετή (ή τον ενάρετο).
73. ΤΥΧΗΝ ΝΟΜΙΖΕ. Να έχεις κατά νου το τυχαίο που θα συμβεί
(πρόληψη).
74. ΤΥΧΗ ΜΗ ΠΙΣΤΕΥΕ. Να μην πιστεύεις στην τύχη (στα τυχερά
παιχνίδια) ή να μη γίνεσαι τυχοδιώκτης.
75. ΤΥΧΗΝ ΣΤΕΡΓΕ. Αποδέξου τα μοιραία γεγονότα-ατυχίες της ζωής μας.
76. ΕΓΓΥΗΝ ΦΕΥΓΕ. Να αποφεύγεις να εγγυάσαι για κάποιον άλλον ή για κάτι.
77. ΧΑΡΙΝ ΕΚΤΕΛΕΙ. Να κάνεις τη χάρη.
78. ΕΥΤΥΧΙΑΝ ΕΥΧΟΥ. Ευχήσου ευτυχία.
79. ΟΝΕΙΔΟΣ ΕΧΘΑΙΡΕ. Να εχθρεύεσαι τον χλευασμό, την ντροπή.
80. ΥΒΡΙΝ ΑΜΥΝΟΥ. Να προφυλάσσεσαι από την ύβρη.
81. ΛΕΓΕ ΠΡΑΤΤΕ ΔΙΚΑΙΑ. Να λες και να πράττεις δίκαια.
82. ΚΡΙΝΕ ΔΙΚΑΙΑ. Να κρίνεις δίκαια ή να είσαι δίκαιος στην κριτική σου.
83. ΑΔΙΚΕΙΝ ΜΙΣΕΙ. Να μισείς την αδικία.
84. ΚΡΙΤΗΝ ΓΝΩΘΙ. Να γνωρίζεις τον κριτή σου.
85. ΑΔΩΡΟΔΟΚΗΤΟΣ ΔΙΚΑΖΕ. Να δικάζεις χωρίς δωροδοκία.
86. ΑΙΤΙΩ ΠΑΡΟΝΤΑ. Να αιτιολογείς όσα μάς συμβαίνουν.
87. ΥΙΟΙΣ ΜΗ ΚΑΤΑΘΑΡΡΕΙ. Μην αποκαρδιώνεις τα παιδιά σου.
88. ΚΟΙΝΟΣ ΓΙΝΟΥ. Να είσαι κοινωνικός.
89. ΑΠΟΚΡΙΝΟΥ ΕΝ ΚΑΙΡΩ. Να αποκρίνεσαι τον κατάλληλο καιρό.
90. ΠΡΑΤΤΕ ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΩΣ. Να πράττεις με σιγουριά (δίχως
αμφιβολίες).
91. ΕΛΠΙΔΑ ΑΙΝΕΙ. Να δοξάζεις την ελπίδα (να μην απογοητευόμαστε ή να μη χάνουμε την ελπίδα μας).
92. ΤΩ ΒΙΩ ΜΑΧΟΥ. Να μάχεσαι, να αγωνίζεσαι για τη ζωή.
93. ΑΤΥΧΟΥΝΤΙ ΣΥΝΑΧΘΟΥ. Να συμπάσχεις με τον δυστυχή.
94. ΧΡΟΝΟΥ ΦΕΙΔΟΥ. Να εκμεταλλεύεσαι τον χρόνο σου.
95. ΠΕΡΑΣ ΕΠΙΤΕΛΕΙ ΜΗ ΑΠΟΔΕΙΛΙΩΝ. Μη διστάζεις να τελειώνεις ό,τι αρχίζεις.
96. ΕΠΙΤΕΛΕΙ ΣΥΝΤΟΜΩΣ. Να πληρώνεις (τελειώνεις)
αμέσως ή χωρίς αναβολή.
97. ΚΑΙΡΟΝ ΠΡΟΣΔΕΧΟΥ. Να δέχεσαι τον χρόνο.
98. ΓΗΡΑΣ ΠΡΟΣΔΕΧΟΥ. Να αποδέχεσαι το γήρας.
99. ΑΜΑΡΤΑΝΩΝ ΜΕΤΑΝΟΕΙ. Να μετανοείς για τις ανομίες, λάθη, τις αμαρτίες σου.
100. ΕΡΙΝ ΜΙΣΕΙ. Να μισείς την έριδα (φιλονικία).
101. ΟΜΟΝΟΙΑΝ ΔΙΩΚΕ. Να επιδιώκεις την ομόνοια (ειρήνη, ομοψυχία).
102. ΒΙΑΣ ΜΗ ΕΧΟΥ. Να αποφεύγεις τη βία.
103. ΒΙΑΝ ΜΗΔΕΝ ΠΡΑΤΤΕΙΝ. Να μην κάνεις τίποτα με βία.
104. ΝΟΜΩ ΠΕΙΘΟΥ. Να πειθαρχείς στον νόμο ή να είσαι νομοταγής.
105. ΤΟ ΚΡΑΤΟΥΝ ΦΟΒΟΥ. Να φοβάσαι τον ισχυρό.
106. ΘΝΗΣΚΕ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ. Να πεθαίνεις για την πατρίδα.
107. ΕΧΘΡΟΥΣ ΑΜΥΝΟΥ. Να προφυλάσσεσαι από τους εχθρούς.
108. ΕΠΙ ΡΩΜΗ ΜΗ ΚΑΥΧΩ. Μην καυχάσαι για τη δύναμή σου.
109. ΜΗ ΑΡΧΕ ΥΒΡΙΖΕΙΝ. Μην κυριαρχείς με αλαζονεία.
110. ΛΑΒΩΝ ΑΠΟΔΟΣ. Όταν λαμβάνεις να αποδίδεις.
111. ΕΥΓΝΩΜΩΝ ΓΙΝΟΥ. Να είσαι ευγνώμων.
112. ΠΡΟΝΟΙΑΝ ΤΙΜΑ. Να εκτιμάς τη βοήθεια από όπου και αν
προέρχεται.
113. ΥΦΟΡΩ ΜΗΔΕΝΑ. Μην βλέπεις κανέναν με καχυποψία.
114. ΑΛΛΟΤΡΙΩΝ ΑΠΕΧΟΥ. Να απέχεις από κακίες, δολοπλοκίες
(αλλότρια).
115. ΨΕΓΕ ΜΗΔΕΝΑ. Μην κατηγορείς κανέναν.
116. ΔΙΑΒΟΛΗΝ ΜΙΣEI. Να μισείς τη διαβολή, μη βάζεις λόγια.
117. ΦΘΟΝΕΙ ΜΗΔΕΝΙ. Κανέναν μην φθονείς, μη ζηλεύεις.
118. ΑΠΕΧΘΕΙΑΝ ΦΕΥΓΕ. Να αποφεύγεις την απέχθεια (κακία).
119. ΕΧΘΡΑΣ ΔΙΑΛΥΕ. Να διαλύεις τις έχθρες.
120. ΚΑΚΙΑΝ ΜΙΣΕΙ. Να μισείς την κακία.
121. ΚΑΚΙΑΣ ΑΠΕΧΟΥ. Να απέχεις από την κακία.
122. ΔΟΛΟΝ ΦΟΒΟΥ. Να φοβάσαι τον δόλο.
123. ΑΠΟΝΤΙ ΜΗ ΜΑΧΟΥ. Μην κακολογείς αυτόν που είναι απών.
124. ΠΛΟΥΤΕΙ ΔΙΚΑΙΩΣ. Να πλουτίζεις δίκαια.
125. ΔΙΚΑΙΩΣ ΚΤΩ. Να αποκτάς τίμια (δίκαια).
126. ΠΟΝΕΙ ΜΕΤ’ ΕΥΚΛΕΙΑΣ. Να κοπιάζεις δίκαια, φιλότιμα.
127. ΠΛΟΥΤΩ ΑΠΟΣΤΕΙ. Να αποστασιοποιείσαι από τον πλούτο.
128. ΧΡΩ ΧΡΗΜΑΣΙ. Να χρησιμοποιείς τα χρήματά σου, πράγματά σου.
129. ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΡΧΟΥ. Να ελέγχεις τις δαπάνες σου.
130. ΕΧΩΝ ΧΑΡΙΖΟΥ. Όταν έχεις, να χαρίζεις.
131. ΧΑΡΙΖΟΥ ΕΥΛΑΒΩΣ. Λογικά και συνετά να χαρίζεις.
132. ΚΤΩΜΕΝΟΣ ΗΔΟΥ. Να ευχαριστιέσαι με αυτά που αποκτάς.
133. ΕΡΓΑΖΟΥ ΚΤΗΤΑ. Να κοπιάζεις για πράγματα άξια κτήσης.
134. ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ. Κάθε τι που έχει μέτρο είναι άριστο, δηλαδή το καλύτερο.
135. ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ. Τίποτα να μην είναι υπερβολικό.
136. ΕΥΣΕΒΕΙΑΝ ΦΥΛΑΤΤΕ. Να είσαι ευσεβής.
137. ΑΙΣΧΥΝΗΝ ΣΕΒΟΥ. Να έχεις την εντροπή, την αιδώ.
138. ΚΙΝΔΥΝΕΥΕ ΦΡΟΝΥΜΩΣ. Με σύνεση και λογική να διακινδυνεύεις.
139. ΜΗ ΕΠΙ ΠΑΝΤΙ ΛΥΠΟΥ. Μη λυπάσαι για το κάθε τι.
140. ΑΛΥΠΩΣ ΒΙΟΥ. Να επιδιώκεις να ζεις χωρίς λύπες.
141. ΤΕΛΕΥΤΩΝ ΑΛΥΠΟΣ. Να πεθαίνεις χωρίς λύπη.
142. ΙΔΙΑ ΦΥΛΑΤΤΕ. Να προστατεύεις τα δικά σου.
143. ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΘΗΡΩ. Να κυνηγάς το καλό σου.
144. ΣΕΑΥΤΟΝ ΕΥ ΠΟΙΕΙ. Να κάνεις ό,τι καλύτερο για τον εαυτό σου.
145. ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ. Να τιμάς τους προγόνους.
146. ΕΠΙ ΝΕΚΡΩ ΜΗ ΓΕΛΑ. Να μην κοροϊδεύεις τους νεκρούς.
147. ΕΠΑΓΓΕΛΟΥ ΜΗΔΕΝΙ. Μη διατάζεις κανέναν.
148. ΠΑΙΣ ΩΝ ΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΘΙ, ΗΒΩΝ ΕΓΚΡΑΤΗΣ, ΜΕΣΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ, ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΣΟΦΟΣ. Ως παιδί να είσαι κόσμιος, ως έφηβος εγκρατής, ως ενήλικας δίκαιος και ως γέρων σοφός!
Της Δήμητρας Ρετσινά Φωτεινίδου
φιλολόγου - Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου