ΣΦΙΓΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΤΕ ΣΦΡΑΓΙΣΤΗΚΕ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ !

  ΣΦΙΓΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΤΕ ΣΦΡΑΓΙΣΤΗΚΕ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ !

( από άρθρο του αρχαιολόγου Δ. Δαμάσκου )

Μια σημείωση από εμάς: Σύμφωνα με την ραδιοχρονολόγηση ιχνών καύσης που βρέθηκαν στον νεκρικό θάλαμο του μνημείου της Αμφίπολης, αυτα ανηκουν στις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ., την ΙΔΙΑ ΕΠΟΧΗ που ο Δαμάσκος υποθέτει ότι ο τάφος ήταν ακόμα ΑΝΟΙΚΤΟΣ.

Γράφει ο Δ. Δαμάσκος :

«......... Οι σκηνές με σφίγγες δεν είναι σπάνιες στην τέχνη της Αμφίπολης. Σε ανάγλυφες εργασίες υπάρχει η κορυφή μαρμάρινου επιτύμβιου ανάγλυφου του 2ου μισού του 4ου αιώνα π.Χ. επίσης στο Μουσείο Καβάλας, που βρέθηκε στο λόφο της αρχαίας Αμφίπολης κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (Φωτ. 1)

Οι σειρήνες και οι σφίγγες ήταν βασικά εικονογραφικά μοτίβα στην ταφική τέχνη από την πρώιμη αρχαιότητα και έτσι δεν υπάρχει τίποτα ασυνήθιστο σχετικά με την παρουσία σφιγγών στην Αμφίπολη για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η σφίγγα αποδίδεται με τον ίδιο τρόπο όπως το κεφάλι του αλόγου που εμφανίζεται πλαισιωμένο μια από τις επάνω γωνίες ενός αναθηματικού ανάγλυφου ή ενός ανάγλυφου συμποσίου.

Η τοποθέτηση κεφαλιού αλόγου άρχισε στην Αττική στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. Πράγματι, τοποθετούνταν συχνά σε αρκετά διαφορετικό σημείο της σκηνής

Η προσθήκη ενός αλόγου συνήθως ανέδειξε τον ηρωικό χαρακτήρα ή την ευγενή καταγωγή του νεκρού. Το ερώτημα στην περίπτωση του ανάγλυφου της Καβάλας, που είναι σημαντικό για την ερμηνεία του συνόλου, είναι γιατί, αντί για το συνηθισμένο ταφικό σύμβολο του αλόγου, ο καλλιτέχνης απεικόνισε μια σφίγγα, ένα ταφικό σύμβολο πολύ λιγότερο συνηθισμένο στη γλυπτική. τέχνη της ελληνιστικής εποχής.εξ όσων γνωρίζω, αυτή είναι μια από τις λίγες σφίγγες σε επιτύμβιο ανάγλυφο ως μέρος της ίδιας της απεικόνισης και όχι ως μέρος της διακόσμησης στην κορυφή.

Παρόμοιο παράδειγμα βρίσκεται στον ταφικό μαρκαδόρο ενός νεαρού από τον Πειραιά, που βρίσκεται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα, που χρονολογείται στην περίοδο του Αυγούστου (Φωτ. 2)

Σε αυτό το ανάγλυφο η σφίγγα απεικονίζεται σε πλάγια όψη πάνω από τον δεξιό ώμο του νεαρού, ο οποίος είναι στραμμένος προς τα εμπρός, και σε περίπου το ίδιο χαμηλό ανάγλυφο.

Εκτός από το παράδειγμα της Αμφίπολης, που ανήκει στην αττική παράδοση που ενέπνευσε άμεσα την καλλιτεχνική παραγωγή, πρέπει αναμφίβολα να συνδέσουμε την εμφάνιση της σφίγγας στο ανάγλυφο του Λευκίου* με τη διάδοσή της στην ταφική εικονογραφία της πόλης.

Είναι, λοιπόν, εύλογο να υποθέσουμε ότι η προτομή υποδήλωνε επίσης ένα τοπικό στοιχείο, προφανώς σημαντικό στην περιοχή, όπως και τα γλυπτά των σφιγγών στην είσοδο του μεγάλου μνημειακού τάφου της Αμφίπολης.

Η προτομή απέκτησε έτσι τον χαρακτήρα ενός τοπικού δείκτη αναγνώρισης εκτός από τον ταφικό χαρακτήρα που ήδη σήμαινε η σφίγγα. Αυτό εγείρει το ερώτημα κατά πόσο μπορούμε να συσχετίσουμε τη σκηνή με το ταφικό μνημείο που έχει έρθει στο φως στον λόφο Καστά και ποια περαιτέρω στοιχεία μπορούν να συναχθούν σχετικά με τις φάσεις κατασκευής του.

(* το ανάγλυφο του Λευκίου από τα Κερδύλλια-Αμφίπολη απεικονίζει επίσης μια Σφίγγα στην επιφάνειά του, στην «ράχη» των νεκρών, ίδιο με το ανάγλυφο της Αττικής)

Μια χρονολογία στο δεύτερο τέταρτο του 1ου αιώνα π.Χ. για αυτό το ανάγλυφο σημαίνει ότι ο γλύπτης που το σκάλισε ήταν οικείος με τις σφίγγες του τάφου, που θα ήταν ακόμη ορατές εκείνη την εποχή, πριν σφραγιστεί από τον τοίχο που ανακαλύφθηκε μπροστά. από αυτό. Η μόνη περίπτωση που η ανάγλυφη σφίγγα δεν θα είχε καμία σχέση με τα αγάλματα του τάφου θα ήταν αν υπήρχαν παρόμοιες μορφές σε άλλους τάφους της περιοχής.

Αυτό θα σήμαινε ότι η σφίγγα είχε αποκτήσει σημασία στην ταφική εικονογραφία της πόλης, όταν το κεφάλι του αλόγου ανταποκρινόταν λιγότερο καλά με τα μηνύματα που ήθελε να μεταδώσει κάθε άτομο που παρήγγειλε ένα νεκρικό ανάγλυφο.

Κάτι άλλο που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε, προς το παρόν Τουλάχιστον, είναι η σχέση, αν υπάρχει, ο Λεύκιος με το μνημείο στον λόφο Καστά.

Υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος για τον οποίο ο γλύπτης αποφάσισε να προσθέσει μια σφίγγα στο ταφικό ανάγλυφο του Λεύκιου ή μήπως απλώς το μοτίβο χρησιμοποιήθηκε ήδη τόσο ευρέως που δεν χρειαζόταν ειδική σύνδεση;

Η μοναδικότητα –μέχρι σήμερα– της σκηνής, ωστόσο, μας οδηγεί να υποθέσουμε ότι η οικογένεια αυτού του Λεύκιου, που μπορεί να μην πέθανε νέος όπως ο συνονόματός του στο ποίημα του Καβάφη..., ήθελε με κάποιο τρόπο να εκφράσει μια σύνδεση, τοπογραφική ή άλλη. Αυτά, ωστόσο, είναι ερωτήματα στα οποία πιθανότατα θα μπορέσει να απαντήσει μόνο η μελλοντική ανασκαφή στην Αμφίπολη και η δημοσίευση του υλικού, παλιού και νέου, που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα...».

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ:https://www.academia.edu/.../A_Late_Hellenistic_Relief...

f.b: ΚΑΣΤΑΣ ΤΑΦΟΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΟΜΑΔΑ ΑΛΗΘΕΙΑΣ