Βατίαι: Μια αρχαία αποικία Ηλείων, στην… Μικρή Λάκκα Σουλίου Πρεβέζης… με παλαιολιθική κατοίκηση

 

Των Ε. Σαλταγιάννη και Φ. Σίσκα, αρχαιολόγων ΕΦΑ Πρεβέζης 

Ο αρχαιολογικός χώρος Καστρί βρίσκεται πάνω σε λόφο, 3 χλμ. νότια του οικισμού Ριζοβουνίου[1] Πρεβέζης. Η αρχαία ακρόπολη στην κορυφή του λόφου κηρύχθηκε με το ΦΕΚ 35/Β/02.02.62, ενώ με το ΦΕΚ 693/Β/19.08.97 κηρύχθηκε το συγκρότημα των κτηρίων της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Το Καστρί Ριζοβουνίου ταυτίζεται με τις Βατίες, ηλειακή αποικία. 

Αναφορές για τα αρχαία λείψανα της περιοχής υπάρχουν σε Ευρωπαίους περιηγητές του 19ου αιώνα, όπως οι W. M. Leake, F. Pouqueville και T. S. Hughes, ενώ την δεκαετία του 1930 η Τοπογραφική Διεύθυνση του Υπουργείου Γεωργίας αποτύπωσε τον οχυρωματικό περίβολο. Ο N. G. L. Hammond στο έργο του «Epirus» ταυτίζει με επιφυλάξεις τον χώρο με τις Βατίες, ενώ ο Σ. Δάκαρης ενίσχυσε την εν λόγω άποψη. Την δεκαετία του 1980 ο F. Wozniak χρονολόγησε κάποιες συμπληρώσεις στην οχύρωση της Ύστερης Ρωμαϊκής περιόδου (σύστημα δόμησης κατά το opus incertum mixtum, με εναλλασσόμενες ζώνες αργολιθοδομής και πλινθοδομής). Την δεκαετία του 1990 το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, σε συνεργασία με τις αρχαιολογικές υπηρεσίες της εποχής (ΙΒ ΕΠΚΑ και 8η ΕΒΑ), πραγματοποίησε επιφανειακές έρευνες στην περιοχή του Ριζοβουνίου. Το 2008 η ΛΓ ΕΠΚΑ πραγματοποίησε Μελέτη Ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου.

Τα αρχαία κατάλοιπα του χώρου χρονολογούνται από την ελληνιστική εποχή, ενώ σποραδικά ευρήματα μαρτυρούν την χρήση του χώρου, ήδη από την Παλαιολιθική περίοδο και την εποχή του Χαλκού. 

Ο Κοκκινόπηλος εξ άλλου είναι ορατός από τον εν λόγω οχυρωμένο οικισμό.

Οι συμπληρώσεις στο τείχος υποδεικνύουν ότι ο χώρος κατοικήθηκε και στην ύστερη αρχαιότητα έως τα νεότερα χρόνια.

Ο ελληνιστικός οχυρωματικός περίβολος είναι στο μεγαλύτερο μέρος του κατασκευασμένος με το πολυγωνικό σύστημα τοιχοποιίας, ενώ σε ορισμένα τμήματά του χρησιμοποιήθηκε το ισόδομο τραπεζιόσχημο σύστημα τοιχοποιίας. Επισκευές στο τείχος μαρτυρούν την χρήση του χώρου τόσο κατά την Ύστερη Αρχαιότητα όσο και κατά την Βυζαντινή και Οθωμανική περίοδο.

Τον 17ο αι. ιδρύθηκε η Ι.Μ. Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το καθολικό της κτίστηκε στην θέση του κεντρικού κλίτους της παλαιότερης βασιλικής.

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΠΡΕΒΕΖΗΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2018.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] (*) Παλαιά ελέγετο Ποδογόρα. Λένε ότι είναι «σλάβικο» και σημαίνει «στους πρόποδες», ενώ είναι ηλίου φαεινότερο ότι είναι κι αυτό ελληνικό: πόδι + αγορά / γύρος, γύρω! Ευρίσκεται στον 39ο παράλληλο [39°15′45″N 20°48′24″E] στην κοιλάδα Μικρή Λάκκα Σουλίου, με πλούσια βλάστηση, μεταξύ των Θεσπρωτικών ορέων (Μπαλντενέσι, υψόμ. 1.250 μ.) και Τσούκα Ποδογόρα - Ζαρκορράχη (υψόμ. 1.270 μ.). Με την λίμνη Μαυρή (αποξηράνθηκε περί το 1960) και μέρος της Λίμνης Ζηρού. Την κοιλάδα διασχίζει ο Άμπουλας ποταμός (= πηγή νερού > αμπούλα). Η ανάβαση στον αρχαιολογικό χώρο είναι δύσκολη (20΄). Στις 15 Αυγούστου, πανηγυρίζει το εκκλησάκι της Παναγίας με κλαρίνα και ψητό κρέας. 

Με αυτό το όνομα συναντάμε χωριό και στην Καρδίτσα, και στην Εύβοια

arxeion-politismou.gr