Το σπήλαιο-ιερό του Διονύσου και των Νυμφών στο Ιερόν του Άμμωνος Διός στην Καλλιθέα Χαλκιδικής

 

Στο Ιερόν του Άμμωνος Διός στην Καλλιθέα στο πρώτο "πόδι" Χαλκιδικής, υπάρχει σπήλαιο, που έχει ταυτιστεί με το ιερόν του Διονύσου και των Νυμφών.

Ερευνήθηκε περιοχή περίπου 300 τ.μ. και πουθενά δεν εντοπίστηκε αδιατάρακτο στρώμα κλασσικής ή ελληνιστικής εποχής.

Η έντονη οικοδομική δραστηριότητα κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους άφησε την σφραγίδα της σε όλα τα παλαιότερα στρώματα.

Σε όλη την περιοχή γύρω από το σπήλαιο ήταν έντονη η παρουσία του νερού.

Η μνημειακή κλίμακα στο νότιο τμήμα του χώρου, πλάτους 1,60 μ., λαξευμένη εν μέρει στον βράχο και εν μέρει κτισμένη, είχε αποκαλυφθεί ήδη από το 1971. Η έρευνά μας είχε στόχο τα όριά της.

Δυστυχώς, στο κατώτερο σημείο της αύλακας καταστροφής, πιθανότατα σύγχρονης με την εκσκαφή του ξενοδοχείου, έχει καταστραφεί, ενώ δυτικά φαίνεται ότι συνέχιζε σε επίπεδο πάνω από το σπήλαιο, όπου πρέπει να αναζητηθεί και πιθανός ναός του Διονύσου.

Η χρονολόγησή της είναι δύσκολη, επειδή πολλά τμήματα των επιχώσεων, όπου θεμελιώνεται, είναι διαταραγμένα.

Τμήμα της όμως τουλάχιστον πρέπει να χρονολογείται στο α΄ μισό του 4ου αιώνα π.Χ., από ευρήματα στη θεμελίωσή της.

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ και ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.10.2021.

ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη:

Η ιερά (αγία) τριάς της περιοχής ήταν Ζευς-Ασκληπιός-Διόνυσος. Και τα τρία ιερά, είναι το ένα δίπλα στο άλλο: Βορειότερα του Ασκληπιού, στο κέντρο του Διός και νοτιώτερα του Διονύσου. Όλα στον 40ό παράλληλο [40°04′27″N 23°26′27″E].

Ο θεός Διόνυσος λατρευόταν στην περιοχή αυτή, της Θράκης τότε, ήδη από τον 8ο αιώνα π.Χ.

Ο μεγάλος δωρικού ρυθμού ναός, προς τιμήν του Άμμωνος Διός, κατασκευάσθηκε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.

Στην θέση Σωλήνας ανακαλύφθηκε από αρχαιολόγους και ιδιόρρυθμη, πρωτότυπη και μοναδική παλαιοχριστιανική βασιλική (6ου αιώνα μ.Χ.). Το μεσαίο κλίτος της καταλαμβάνεται από ένα προγενέστερο κτήριο, ίσως οίκος μαρτυρίου.

Σώζεται και αρδευτικό κανάλι του 19ου αιώνα.

Το 1925 εγκαταστάθηκαν Μικρασιάτες πρόσφυγες, από το χωριό Μάλτεπε[1] της Προποντίδος και ονομάσθηκε Νέος Μάλτεπες, είτα Νέα Καλλιθέα, και εν τέλει Καλλιθέα.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Βρύας στην αρχαιότητα, Πελεκάνον στο Βυζάντιο.

arxeion-politismou.gr