Πώς να ζήσετε περισσότερο από έναν αιώνα: Το ελαιόλαδο και η μεσογειακή διατροφή

Ένα μπουκάλι φρέσκο ελαιόλαδο και ένας αμφορέας. Εικόνα: Manfred Werner, CC BY-SA 4.0 /Wikipedia Commons

Από τη Lisa Radinovsky, εκδότη του Greek Liquid Gold

Πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει τα οφέλη του ελαιόλαδου στην υγεία και τον κεντρικό ρόλο του στη μεσογειακή διατροφή.

Η εγγεγραμμένη διαιτολόγος και διατροφολόγος Έλενα Παραβάντες είναι ισχυρή υποστηρικτής αυτού του υγιεινού λαδιού και της Ελληνικής μεσογειακής διατροφής όπου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Πιστεύει ότι αυτό το λάδι και η διατροφή συνέβαλαν στη μακροζωία των προγόνων της. Για παράδειγμα, ο παππούς της έζησε 104 χρόνια.

Η Έλενα μοιράστηκε την ιστορία του παππού της, Κωνσταντίνου «Ντίνου» ο οποίος πέθανε το 1989 σε ηλικία 104 ετών, έχοντας ζήσει λίγα περισσότερα χρόνια από τον πατέρα του. Ο Ντίνος γεννήθηκε στο χωριό Αχλαδόκαμπος, έξω από την Τρίπολη στην Πελοπόννησο.

Όπως έγραψε η Έλενα στην ιστοσελίδα της Olive Tomato, όταν επισκέφτηκε τον Αχλαδόκαμπο «Έδειξα στα παιδιά μου τον οικογενειακό μας τάφο, κοιτάζοντάς τον βλέπεις τόσους πολλούς ανθρώπους που είχαν φτάσει στα γηρατειά των 100! Συμπεριλαμβανομένου του προπάππου μου και του παππού μου.».

Σύμφωνα με την παράδοση, στο χωριό δόθηκε το κατάλληλο όνομα όταν ο αρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είδε για πρώτη φορά τα αμέτρητα ελαιόδεντρα γύρω του. Αναφώνησε «Αχ, λαδόκαμπος!».

Ελαιόλαδο στον Αχλαδόκαμπο

Γυρνώντας όμως την πλάτη σε εκείνους τους ελαιώνες, ο Κωνσταντίνος έφυγε από το χωριό του για τις ΗΠΑ. Περνώντας από το Ellis Island, όπου το όνομά του βρίσκεται στη λίστα των μεταναστών, εγκαταστάθηκε στο Μίσιγκαν. Εκεί, άνοιξε ένα εστιατόριο με τον αδερφό του. Αλλά δεν ήταν χαρούμενος τόσο μακριά από την πατρίδα του και τον τρόπο ζωής του. Έτσι, όταν ήταν 40 ετών, ο Ντίνος επέστρεψε στην Ελλάδα. Για το «δεύτερο μισό της ζωής του», εξήγησε η Έλενα στο Greek Liquid Gold, «επέλεξε τη ζωή του χωριού. Θα μπορούσε να είχε μετακομίσει στην Αθήνα, αλλά επέλεξε τη ζωή στο χωριό».

Πίσω στον Αχλαδόκαμπο, ο Ντίνος διαχειριζόταν τους ελαιώνες, τα πρόβατα και τα κατσίκια του και απολάμβανε έναν τρόπο ζωής με χαμηλό στρες. Η Έλενα περιέγραψε τις μέρες του παππού της στο χωριό: «Το πρωί έπαιρνε το άλογό του και πήγαινε να ελέγξει τους βοσκούς και τα πρόβατα και τα κατσίκια του».

Γύριζε σπίτι για μεσημεριανό γεύμα και μετά κοιμόταν για δύο ώρες. (Ο μεσημεριανός ύπνος συμβάλλει σημαντικά στη μακροζωία.) Το απόγευμα, μετά τον Ελληνικό του καφέ, πήγαινε να τσεκάρει τους ελαιώνες του και μετά περνούσε από το καφενείο», το παραδοσιακό καφενείο που βρίσκεται σε κάθε Ελληνικό χωριό όπου οι άντρες έχουν την τάση να χαλαρώνουν μαζί για ώρες κάθε μέρα.

Τα τελευταία του χρόνια ο Ντίνος έπαιζε μαντολίνο, έκανε βόλτες, περνούσε με την οικογένειά του στο χωριό και στην Αθήνα και πήγαινε στο καφενείο. Ακόμη και όταν έπαθε εγκεφαλικό σε ηλικία 100 ετών, ανάρρωσε αρκετά καλά και γρήγορα. Γιατί έμεινε υγιής τόσο καιρό;

«Μπορείς να το αποδώσεις σε διάφορα πράγματα», σύμφωνα με την Έλενα: γενετική κληρονομιά, τον παραδοσιακό μεσογειακό τρόπο ζωής και το να είσαι ήρεμος και δραστήριος, καθώς και η διατροφή του, δηλαδή τι έτρωγαν οι άνθρωποι στα Ελληνικά χωριά τη δεκαετία του 1960. Οι Έλληνες στα χωριά ήταν σε καλύτερη κατάσταση από αυτούς που ζούσαν σε κωμοπόλεις, ειδικά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Έφτιαχναν τη δική τους φέτα, περιποιούνταν κήπους με φρούτα και λαχανικά και εκτρέφονταν τα δικά τους ζώα για το κρέας και το γάλα τους.

Ζώντας μια παραδοσιακή Ελληνική ζωή στο χωριό

Στον παππού της Έλενας άρεσε το κρέας, αλλά συνήθως το κατσίκι. Οι κατσίκες είναι πλάσματα ελεύθερης βοσκής που τρώνε άγρια ​​χόρτα, πηγές ωμέγα 3 λιπαρών οξέων και αντιοξειδωτικών, επομένως το κρέας τους είναι επίσης πηγή αυτών των υγιεινών θρεπτικών συστατικών. Το κρέας δεν ήταν καθημερινό φαγητό, και τρώγονταν σε γιορτές που ακολουθούσαν μεγάλες περιόδους θρησκευτικής νηστείας.

Όπως πολλοί Έλληνες Ορθόδοξοι, ο Ντίνος νήστευε 200 μέρες κάθε χρόνο: «Η γιαγιά μου θα φρόντιζε», είπε η Έλενα. Η Έλενα πιστεύει ότι η νηστεία υποτιμάται στις μελέτες της μεσογειακής διατροφής. Βασισμένη σε μεγάλο βαθμό σε μια χορτοφαγική διατροφή (συμπεριλαμβανομένων των οσπρίων), η Ελληνορθόδοξη νηστεία περιλαμβάνει επίσης ορισμένα θαλασσινά.

Στον Αχλαδόκαμπο, ένα ορεινό χωριό μακριά από τη θάλασσα, φρέσκο ​​ψάρι ήταν διαθέσιμο μόνο δύο φορές την εβδομάδα το καλοκαίρι, όταν το επισκεπτόταν ένας ιχθυοπώλης και η γιαγιά της Έλενας αγόραζε μερικά από τα ψάρια του. Διαφορετικά, οι παππούδες και οι γιαγιάδες της και άλλοι χωριανοί συνήθιζαν να τρώνε μικρές ποσότητες κονσερβοποιημένων ψαριών όπως παστό μπακαλιάρο, σαρδέλες ή γαύρο.

Το αλάτι στα κονσερβοποιημένα ψάρια δεν ήταν ανησυχητικό γιατί στα Ελληνικά χωριά των μέσων του εικοστού αιώνα υπήρχαν πολλά φρέσκα τρόφιμα και ελάχιστα επεξεργασμένα. Ακόμα και τη δεκαετία του 1980, υπήρχε μόνο ένα μαγαζί στο χωριό για καφέ και τέτοια.

Η γυναίκα του Ντίνου δεν έφευγε ποτέ από το χωριό για να ψωνίσει, οπότε τα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν ήταν μέρος της καθημερινής διατροφής τους. «Όλα τα γαλακτοκομικά, τα αυγά, το κρέας και το ελαιόλαδο ήταν δικά τους. Είχαν και δικό τους κήπο», όπως εξήγησε η Έλενα. Η μαγειρική της γιαγιάς της χρησιμοποιούσε πολύ ελαιόλαδο, όπως προτιμούσε ο παππούς της. Το ελαιόλαδο ήταν το «πάντα παρόν συστατικό. Όταν φτιάχνεις το δικό σου ελαιόλαδο, χρησιμοποιείς γενναιόδωρες ποσότητες».

Όπως υποδηλώνουν χιλιετίες σοφίας, η γενναιόδωρη χρήση του ελαιολάδου έχει νόημα ως μέρος μιας υγιεινής διατροφής και ενός ενεργού τρόπου ζωής. Στην αρχαία Ελλάδα, ο Ιπποκράτης συνιστούσε το ελαιόλαδο για 60 προβλήματα υγείας, μεταξύ των οποίων και για τη διασφάλιση της μακροζωίας.

Οι έπαινοι του ελαιολάδου ηχούν δυνατά και ξεκάθαρα από επιστημονικά περιοδικά και δημοφιλή τηλεοπτικά δίκτυα μέχρι γνωστά περιοδικά που το ανακηρύσσουν ως μέρος της «καλύτερης δίαιτας» χρόνο με το χρόνο.

Δεν μπορούμε όλοι να ζούμε σε ένα Ελληνικό χωριό, αλλά μπορούμε ακόμα να προσεγγίσουμε τη μεσογειακή διατροφή της οποίας οι γεύσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να μεταφερθούμε σε μια κατάσταση ευημερίας. Η Έλενα Παραβάντες ενθαρρύνει όλους να συμμετάσχουν μαζί με τους υγιείς, μακρόβιους παππούδες και προπαππούδες της για να καρπωθούν τα οφέλη μιας παραδοσιακής Ελληνικής διατροφής.

* Η Lisa Radinovsky είναι η συντάκτρια της ιστοσελίδας Greek Liquid Gold: Authentic Extra Virgin Olive Oil. Ο μόνος ευρείας εμβέλειας αγγλόφωνος ιστότοπος που επικεντρώνεται σε ειδήσεις και πληροφορίες από τον κόσμο του Ελληνικού ελαιολάδου, έχει βοηθήσει εταιρείες να προσεγγίσουν καταναλωτές σε περισσότερες από 215 χώρες σε όλο τον κόσμο.