Γλυπτά 11.000 χρόνων στην μακεδονική Έδεσσα της Ανατολίας…

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Sayburç είναι ένας αρχαιολογικός χώρος, ο οποίος ευρίσκεται στην περιοχή που σήμερα λέγεται Karaköprü, στην επαρχία Εδέσσης (Κομμαγηνής) [1] των Σελευκιδών - ενός από τα πολλά ελληνικά βασίλεια των Μακεδόνων Ελλήνων, τα οποία ιδρύθηκαν μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην Ανατολία.

Έδεσσα στην ελληνική γλώσσα σημαίνει «άφθονο νερό». Η μακεδονική Έδεσσα της Ανατολίας είναι όντως μια πόλη με άφθονο νερό, λόγω του ρέματος Karakoyun (Daysan), που την διαρρέει και των πηγών της Καλλιρρόης που βράζουν. Στους Μακεδόνες, λοιπόν, θύμισε την δική τους Έδεσσα (κοιτίδα των Βρυγών / Φρυγών  και την ονόμασαν έτσι…

Πρόκειται για έναν νεολιθικό οικισμό της προ-κεραμικής εποχής, έλεγαν έως τώρα.

Ανακαλύφθηκε το 2021.

Και προσφάτως ανακοινώθηκαν γλυπτά σκαλίσματα 11.000 χρόνων (κάποιοι λένε 12.000 χρόνων - ΔΙΑΒΑΣΤΕ "Urfa'da bir keşif daha: Dünya tarihi yeniden yazılabilir!", 25.6.2021 - ΕΔΩ)! Οπότε η πόλις έπαψε να ανήκει στις νεολιθικές και μπήκε στην χορεία των παλαιολιθικών πόλεων! ΔΕΙΤΕ βίντεο ΕΔΩ.

Βρέθηκαν «αφηγηματικές σκηνές», από την κ. Eylem Özdoğan του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης.

Οι πέντε φιγούρες, σε τοίχους ενός νεολιθικού κτηρίου, περιλαμβάνουν δύο προφανώς αρσενικούς ανθρώπους, έναν ταύρο και δύο λεοπαρδάλεις. Ο ένας από τους άνδρες κρατά ένα φίδι ή κρουστό μουσικό όργανο (κρόταλο) , στο δεξί του χέρι, ενώ ο άλλος, αρκουδοκέφαλος με μυτερά αυτιά, ανάμεσα σε ζώα, έχει σηκώσει το ένδυμά του, και κρατά το πέος του (σκηνή γονιμότητος).Φοβάται ή απειλεί; Από την έκφραση του προσώπου του, μάλλον χαίρεται…

Η κ. Özdoğan πιστεύει ότι ένας από τους ανθρώπους και ο ταύρος συνθέτουν μια σκηνή, ενώ ο άνθρωπος που πλαισιώνεται από δύο λεοπαρδάλεις συνθέτει μια δεύτερη.

 Το κτήριο πιστεύεται ότι εξυπηρετούσε έναν κοινόχρηστο σκοπό, πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι τα γλυπτά μπορεί να αντικατοπτρίζουν μια συλλογική μνήμη.

Οι ανασκαφές συνεχίζονται στο πλαίσιο του έργου Stone Hills project (*).

ΠΗΓΗ: E. Özdoğan «The Sayburç reliefs: a narrative scene from the Neolithic», Cambridge University Press, DOI: https://doi.org/10.15184/aqy.2022.125, Antiquity, Volume 96 Issue 390, 8.12.2022. Και Is. Schultz «11,000-Year-Old Wall Carving in Turkey Could Be Some of the Oldest Narrative Art - The recently discovered relief depicts large animals, human figures, and penises», Gizmodo, 8.12.2022. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.12.2022.

            - «Urfa'da bir keşif daha: Dünya tarihi yeniden yazılabilir! / Μια άλλη ανακάλυψη στην Ούρφα: Η παγκόσμια ιστορία μπορεί να ξαναγραφτεί!», Urfa, www.urfapusula.com 25.6.2021.

            - «Şanlıurfa Sayburç'ta 'Leoparlı İnsan' Sahnesi Bulundu / Βρέθηκε σκηνή “Άνθρωποι με λεοπάρδαλη” στην Σανλιούρφα». Arkeofili, 25.9.2021.

            - (*) «Taş Tepeler projesi nedir, Gmbeklitepe, Karahantepe nerede? / Τι είναι το project Taş Tepeler, στο Gmbeklitepe, Karahantepe;», Haber, 3.10.2021.

Introduction

The archaeological record provides insights into prehistoric technology and, by extension, the daily life of prehistoric peoples and their societies. For certain periods, the evidence is more visible, and often includes an artistic dimension that conveys individual or social ideologies. One of the most striking periods in Near Eastern prehistory is the Neolithic, in which humanity transitioned from a migratory existence to a more sedentary life. The process of Neolithisation brought with it substantial changes to the cycle of daily life, subsistence strategies and technology, but perhaps most significantly to social relations, culminating in a redefinition of humanity's place in the world. The development of collective activities and rituals, and the construction of communal buildings with strong symbolic elements, was instrumental in advancing this new way of life—a phenomenon that has been widely discussed (see articles in Neo-Lithics 2005/2 and 2013/2; Hodder Reference Hodder2018).

In the Near East, the main evidence for these developments is distinct monumental structures such as pillars, along with representations of humans and animals, specific burial customs and ornaments. Some of these are particularly impressive, especially those from sites such as Göbekli tepe and Karahan tepe in the Şanlıurfa district of south-eastern Turkey. In 2021, the site of Sayburç was added to this corpus. Here, a relief was discovered in a communal building that displays a scene depicting humans and animals. This scene has the narrative integrity of both a theme and a story, in contrast to other contemporaneous images, and represents the most detailed depiction of a Neolithic ‘story’ found to date in the Near East, bringing us closer to the Neolithic people and their world.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Αντιόχεια η επί Καλλιρρόης, βυζαντινή Ιουστινούπολις, νυν Şanlıurfa: Η Έδεσσα έγινε 'Şanlı και εν τέλει Σανλιούρφα, γνωστή και απλώς ως Ούρφα / Urhay / Riha, αρ-Ρουχά, του Κουρδιστάν. Είναι η 8η σε πληθυσμό πόλη της Τουρκίας, και η 7η μεγαλύτερη σε έκταση (19,451 τ.χλμ.).

arxeion-politismou.gr