Ανθρώπινα εργαλεία 670.000 χρόνων βρέθηκαν στην Αφροδισία Μεγάλης Ελλάδος, όταν οι άνθρωποι ίσως έτρωγαν ελέφαντες…

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Αφροδισία ιδρύθηκε από τον ομηρικό ήρωα Διομήδη, όταν αυτός έφτασε στην Magna Graecia μετά τον Τρωικό εμφύλιο των Ελλήνων πόλεμο, αναζητώντας μια ειρηνική ζωή, κτίζοντας την πόλη και τους ναούς της, για να κατευνάσει την οργή της Αφροδίτης, για την καταστροφή της αγαπημένης της Τροίας… Σήμερα κείται στον 40ό παράλληλο [40°57′42.37″N 15°48′53.23″E] 36  χλμ. βόρεια της Ποτέντσα και 90  χλμ. δυτικά του Βαρίου / Μπάρι, στην αρχαία ελληνική επαρχία της Λουκανίας – νυν Βασιλικάτα / Basilicata, της Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας.

Ο ποιητής Οράτιος (Quinto Orazio Flacco, 65 π.Χ. – 8 π.Χ.) καταγόταν από εδώ – εξ ου και «Πόλις του Ορατίου»! Σώζεται η οικία του.

Ο δε παλαιοντολογικός χώρος του Notarchirico (χωριό που βρίσκεται 9 χλμ. από την πόλη Αφροδισία[1]) λόγω της παρουσίας του ενός Παλαιολιθικού Πάρκου που ξεχωρίζει, είναι ένας από τους καλύτερα διατηρημένους ευρωπαϊκούς χώρους του Μέσου Πλειστόκαινου.

Η τοποθεσία του Πρώιμου Μέσου Πλειστόκαινου του Notarchirico είναι μια ποτάμια ιζηματογενής ακολουθία, πάχους 7 μ., πλούσια σε ηφαιστειακά υλικά, που προέρχονται από το ηφαίστειο Vulture[2].

Αυτός ο χώρος αποτελείται από 11 αρχαιολογικά στρώματα, μερικά από τα οποία έχουν αποδώσει χειροπελέκεις. 

Οι χειροπελέκεις που βρέθηκαν στην αρχαιολογική επιφάνεια F έχουν πλέον χρονολογηθεί με ασφάλεια μεταξύ 670.000 ± 4.000 και 661.000 ± 4.000 χρόνια πριν, και αποδεικνύουν ότι οι πληθυσμοί προγόνων των ανθρώπων, που ζούσαν στην νότια Ιταλία, χρησιμοποιούσαν την Αχελαία τεχνολογία, ήδη από την αρχή αυτού του σταδίου!

Επίσης ένα μηριαίον οστούν, που αποδίδεται σε άνθρωπο Homo heidelbergensis, ανακτήθηκε από ένα ανώτερο επίπεδο. Σε επιστημονική μελέτη αναθεωρήθηκαν οι χρονολογήσεις του και οι «νέες ηλικίες» (40Ar/39Ar και spin ηλεκτρονίων) το χρονολογούν μεταξύ 670.000 ± 4.000 και 614.000 ± 4.000 χρόνων, επομένως εκτείνονται κυρίως στο στάδιο παγετώνων (θαλάσσιο ισότοπο 16). Αρχικώς είχε εκτιμηθεί ως Homo erectus 350.000 χρόνων. Αυτό το απολίθωμα είναι επομένως το αρχαιότερο ανθρώπινο απολίθωμα του Μέσου Πλειστόκαινου, που ανακαλύφθηκε στην Ιταλία μέχρι στιγμής! Το μηριαίο οστούν δείχνει σημάδια τραυματισμού. Άρα αλληλεπίδραση θηρευτών ή ατυχήματα κατά την διάρκεια του κυνηγιού. 

Χάρις σε αυτό το νέο χρονολογικό πλαίσιο, το Noarchirico είναι πλέον ένας βασικός τόπος στην κατανόηση του Πρώιμου Αχελαίου πολιτισμού στην Δυτική Ευρώπη.

Κρανίο ελέφαντα της Αφροδισίας.

Το Notarchirico προσφέρει μια επισκόπηση των περιβαλλοντικών συνθηκών και της ζωής της εποχής, με αποδείξεις ανθρώπινων δραστηριοτήτων, όπως το κυνήγι, την συγκέντρωση αγαθών, και την παρουσία προϊστορικών ζώων στην ανθρώπινη διατροφή, όπως οι αρχαίοι ελέφαντες. Ειδικότερα, τα υπολείμματα ελεφάντων και κρανίων τους, υποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι ίσως τα χρησιμοποίησαν για τροφή…

Τέλος ευρέθη και νεολιθική νεκρόπολη, στον Τόπο / Toppo d'Aguzzo στην Rapolla, κοντά στην Αφροδισία.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αφροδισίας, που εγκαινιάσθηκε μόλις το 1991, και ευρίσκεται στο Κάστρο της Αραγονίας, περιέχει διάφορα ευρήματα και ιστορικές εποχές: Από την προϊστορία (από την Κάτω Παλαιολιθική έως την Εποχή του Χαλκού), την προ-ρωμαϊκή φάση έως την νορμανδική περίοδο. Ανάμεσα στα πιο χαρακτηριστικά ευρήματα είναι:

            - η Κεφαλή του Διαδούμενου (αντίγραφο του Διαδούμενου του Πολυκλείτου(*), κατά τα άλλα χαμένο άγαλμα),

            - ένα θραύσμα της Tabula Bantina, μια χάλκινη πλάκα με νομοθετικά κείμενα, γραμμένα στα οσκανικά

και

        - ένας ασκός (πεπλατυσμένο αγγείο ελληνικής προέλευσης) με πολύχρωμη διακόσμηση που βρέθηκε στο Lavello...

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            - Al. Pereira, κ.ά. «The earliest securely dated hominin fossil in Italy and evidence of Acheulian occupation during glacial MIS 16 at Notarchirico (Venosa, Basilicata, Italy)», https://doi.org/10.1002/jqs.2809 Wiley, 8.11.2015. 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Στο γλωσσικό ιδίωμα λουκάνο (lucano, ιδίωμα της ελληνικής) Vënòsë > λατ. Venusia > Venosa.

[2] Το σύνολο των χωριών του ηφαιστείου (λέγεται Vulture area) λέγεται ότι έχει τα πιο όμορφα χωριά της Ιταλίας: Barile, Ginestra, Lavello, Maschito, Montemilone, Palazzo San Gervasio, Rapolla και Spinazzola.

(*)  Ο Διαδούμενος του Πολυκλείτου, νέος αθλητής που περιδένει το διάδημα της νίκης, κατά τον Πλίνιο επωλήθη έναντι 100 ταλάντων! Μαρμαρόγλυπτο έργο-αντίγραφο ευρέθη στην Δήλο Κυκλάδων - εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Άλλο υπάρχει στην Φαρνεσιανή έπαυλη της Ρώμης.

Αρχαία ελληνικά γλυπτά έργα του μέγα Πολυκλείτου (εξ Άργους ή Σικυωνίας) υπάρχουν:

                - Της Ήρας προτομή στην Λουδοβικία έπαυλη της Ρώμης!

                - Η πληγωμένη Αμαζόνα στο Καπιτώλιο Ρώμης.

                - Άγαλμα του Μαντίνειου αθλητή Κυνίσκου που ήταν στημένο στην Ολυμπία, όπου και ευρέθη η ενεπίγραφη βάση: «Πολύκλειτος ο Αργείος εποίησεν», αντίγραφό(;) του (γνωστό ως "Αθλητής Westmacott"), στο Βρετανικό Μουσείο.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.