Αρχαία ελληνική επιγραφή υπέρ της θεάς Αθηνάς, στο Σατύριον του Τάραντα Απουλίας, όπου υπήρχε Αθήναιον!

Του Γιώργου Λεκάκη

Έχω ξαναπεί, πως από επιγραφές – οι οποίες είναι γραπτά κείμενα Ιστορίας – μαθαίνεις πράγματα αδιαμφισβήτητα, που δεν τα μαθαίνεις από την σωζόμενη αρχαία ελληνική γραμματεία.

Έτσι:

Επάνω σε μια πλάκα carparo (αμμόπετρα) ευρέθη αρχαία ελληνική δωρική επιγραφή, που γράφει τα εξής:

ΝΙΚΑΣΙΩΝ(*) ΕΘ / ΑΚΗ ΠΟΤ ΤΩΙ ΑΘ / ΑΝΑΙΩΙ ΕΠΙ vac.

ΝΙΚΑΣΙΩΝ ΕΘΑΚΗ ΠΟΤ ΤΩΙ ΑΘΑΝΑΙΩΙ ΕΠΙ

“Ο Νικασίων τοποθέτησε (ανέγειρε) στο Αθήναιον (για...; ή πάνω...;)

Πιθανότατα πρόκειται για ιδιωτική αφιέρωση, που μάλλον ανήκει στην ιερή περιοχή, που βρίσκεται στην κορυφή της αποκαλούμενης «Ακρόπολης» (στο Λεποράνο), η οποία επιβεβαιώνει την αφιέρωσή της στην θεά Αθηνά, αφού αποκαλείται Αθήναιον.

Το κομμάτι, που ήλθε στο φως στην διάρκεια κατασκευής κάποιων στρατιωτικών κτηρίων κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ευρέθη κατά τύχη στην νοτιοανατολική πλαγιά του λόφου και παρουσιάζει ένα κόψιμο / σπάσιμο, που έγινε από αυτούς που το βρήκαν παράνομα, για να αφαιρέσουν το πρόσωπο με την επιγραφή!

Ευρέθη στο Leporano (Lupranë, Lupranu, Lupràne στην τοπική διάλεκτο), το οποίο ανήκει στην επαρχία του Τάραντα στην Απουλία και απέχει 12 χλμ. από τον Τάραντα (και 440 χλμ. από την Ρώμη), κείται δε στον 40ό παράλληλο [40ο 23’ N 17ο 20΄E] και βρέχεται από το Ιώνιο πέλαγος.

Τα ιστορικά αρχεία της πόλης αναφέρουν έναν ελληνικό οικισμό του 8ου αι. π.Χ. με ακμή στον 4ο αιώνα π.Χ. π.Χ., που επιβεβαιώνεται και από κάποια τεχνουργήματα που προέρχονται από τις τοπικές ανασκαφικές θέσεις.

Άξιο θέας εδώ είναι το Αρχαιολογικό Πάρκο του Σατυρίου / Σατύρου / Saturo, ο αρχαιολογικός χώρος Punta Perone, ανάμεσα στις παραλίες του Porto Pirrone και του Σατυρίου, πλούσιο σε αρχαιολογικά στοιχεία του ομώνυμου αστικού κέντρου, μεταξύ των σημαντικότερων στην περιοχή του Τάραντος. Σώζονται τα ερείπια μιας υπέροχης αρχαίας επαύλεως (3ος π.Χ. αιώνας), η Πύλη του Σατύρου / Torre di Saturo (16ου αιώνα) και άλλα ερείπια, καθώς και ένα ρωμαϊκών χρόνων υδραγωγείο.

Η «Σκοπιά / Πύλη του Saturo», προσέφερε προστασία από την αυξανόμενη πειρατεία του 15ου αιώνα στο μικρό λιμάνι Pirrone / Porto Perone. 

Επισήμως, η αρχαία ελληνική αποικία του Σατυρίου, ιδρύθηκε τον 1ο αιώνα π.Χ. επί αρχαιοτέρου οικισμού της Μέσης (Ιταλικής) Εποχής του Χαλκού (17ος αιώνας π.Χ.). Ο γειτονικός Τάρας, ίσως, ιδρύθηκε από το αρχαιότερο Σατύριον! Και αφού ο Τάρας ιδρύθηκε από Σπαρτιάτες και Κρήτες, τότε και το Σατύριον ιδρύθηκε από αυτούς.

Στην πόλη Leporano υπάρχει μια πολύ ιδιαίτερη γλωσσική κατάσταση, με πολλά χαρακτηριστικά της grico του Salento.

Φημίζεται για τα εξαιρετικά τοπικά κόκκινα κρασιά του.

(*) Το όνομα Νικασίων είναι αμαρτύρητο στις επιγραφές!

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΑΡΑΝΤΑ, MaRTA. Γ. Λεκακης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.