Το φυτό της θεάς Δήμητρας, της Ελευσίνας, που παγκοσμίως επιστημονικώς λέγεται… Eleusine!

Του Γιώργου Λεκάκη

Το όνομα του γένους του φυτού eleusine (αριστερά στην παρακάτω φωτογραφία) δόθηκε από την αρχαία ελληνική πόλη της Ελευσίνος, όπου βρίσκεται ο ναός της θεας Δήμητρος. Το γένος περιγράφηκε από τον Γερμανό βοτανολόγο J. Gaertner και δημοσιεύθηκε στην βοτανική πραγματεία του «De Fructibus et Seminibus Plantarum», το 1788. Διότι όταν το μελέτησε του θύμισε τα φυτά που κρατά η θεά σε διάφορες παραστάσεις της…

Μην ψάξετε πουθενά στην Ελευσίνα της Αττικής να βρείτε μια αναπαράσταση του φυτού που φέρει το όνομα της πόλεως!!! Η Ελευσίς φαίνεται να έχει πάρει… διαζύγιο με το αρχαίο της ένδοξο παρελθόν, και ό,τι την έχει κάνει διάσημη και παγκοσμίως γνωστή…

Ας ξαναγυρίσω στο φυτό:

Καλλιεργείται όπως τα σιτηρά. Στην Ινδία από τα αρχαία χρόνια. Σε ορισμένες περιοχές της Βόρειας Αφρικής και της Ινδίας, είναι μια σημαντική καλλιέργεια δημητριακών. Από το αλεύρι του, κάνουν χυλό και τηγανίτες και από τους κόκκους του, μπύρα. Όταν είναι πράσινο, τρώγεται εύκολα από τα ζώα, είναι ζωοτροφή, και είναι εξαιρετικό φυτό (σανό) για άλογα.

Λέγεται και δαγκούσα, κορακάν (λατ. Eleusine coracana), δακτυλικό κεγχρί, κόκκινο κεγχρί, αφρικανικό κεγχρί, ράγκι / ragi (στην Ινδία), κ.ά.

Ο βασικός αριθμός χρωμοσωμάτων του γένους είναι 9 (ιερός αριθμός), με σωματικούς αριθμούς χρωμοσωμάτων 18, 20, 36 και 40. Ο καρπός είναι μικρός, γυμνός ή μεμβρανώδης, στρογγυλεμένος κόκκος, από λευκό έως σκούρο κόκκινο χρώμα (επίσης ιερό-ιερατικό χρώμα).

Κατά τ’ άλλα, λένε πως η χώρα προέλευσης αυτού του είδους ίσως είναι η Ουγκάντα της Αφρικής, απ’ όπου εισήχθη στην Ινδία, πριν από περισσότερα από 3.000 χρόνια... (Παλαιότερα έλεγαν πως ήταν εγγενές στην Ινδία). Στην Ινδία υπάρχει όντως ένα συγγενικό είδος, το ακαλλιέργητο (ευρέως διαδεδομένο ζιζάνιο) ινδικό κεγχρί (που λέγεται Eleusine indica). Το κεγχρί ήταν γνωστό στην αρχαία προχριστιανική εποχή, σε Ελλάδα και Αίγυπτο. Στην Ευρώπη λένε εισήχθη από τους Ρωμαίους, αλλά η καλλιέργειά του στην ευρωπαϊκή ήπειρο παρέμενε πάντα πολύ περιορισμένη.

Είναι ένα είδος μονοκοτυλήδονων ανθοφόρων ποωδών φυτών της οικογένειας Poaceae (ή αγρωστωδών), της υποοικογένειας Chloridoideae.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.