Της δρ. Ολυμπίας Βικάτου, αρχαιολόγου, διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας & Λευκάδος, αναπληρώτριας διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας
1. Μακύνεια
Στην θέση «Ριζό», πλησίον του σύγχρονου χωριού Μακύνεια, ανασκάφηκαν τμήματα 32 κτηρίων του αρχαίου ομώνυμου οικισμού, που χρονολογούνται από το β' μισό του 8ου έως και τον 2° αι. π.Χ., καθώς επίσης τέσσερις αγροικίες, που ήταν σε χρήση από τον 3° αι. π.Χ. έως τον 3° αι. μ.Χ., όταν ο κυρίως οικισμός είχε πλέον εγκαταλειφθεί.
2. Το Παλιομονάστηρο της Κλόκοβας
Στη δύσβατη νότια πλαγιά της Παλιοβούνας (αρχ. Ταφιασσός), ακριβώς δίπλα στο στόμιο εξόδου της Σήραγγας της Κλόκοβας, αποκαλύφθηκε ένα από τα σημαντικότερα μοναστηριακά συγκροτήματα της μεσοβυζαντινής περιόδου.
Αποτελείται από τον περίβολο, το καθολικό, την τράπεζα, τα κελλιά των μοναχών, αποθηκευτικούς χώρους, μία μεγάλη και δύο μικρότερες δεξαμενές.
3. Χαλκίδα (κοιλάδα Γαβρολίμνης)
Από τα σημαντικότερα κατάλοιπα, που εντοπίστηκαν πλησίον των οικισμών Χάνια Γαβρολίμνης και Άνω Βασιλική, ήταν δύο μεγάλα κτηριακά συγκροτήματα, τα οποία ανήκουν σε προϊστορικό οικισμό της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού.
4. Είσοδος Σήραγγας Καλυδώνας
Πλησίον της αρχαίας Καλυδώνας η σωστική ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως θεμέλια επτά κτηρίων της ελληνιστικής εποχής, τάφους των πρωτογεωμετρικών, ελληνιστικών και υστερορρωμαϊκών χρόνων, κτηριακό συγκρότημα με λουτρό, τμήμα αρχαίου δρόμου, τρίκλιτη μεσοβυζαντινή βασιλική και εκτεταμένο χριστιανικό νεκροταφείο.
5. Άγνωστο νεκροταφείο κάτω από την Ιονία Οδό
Ανάμεσα στις αιτωλικές πόλεις Αλίκυρνα και Καλυδώνα, πάνω στον κύριο οδικό άξονα που διέσχιζε την παράλια ζώνη της Αιτωλίας, εντοπίστηκε το μεγαλύτερο και πιο οργανωμένο νεκροταφείο των κλασσικών - ελληνιστικών χρόνων.
Από το νεκροταφείο ξεχωρίζει εντυπωσιακό παρόδιο ταφικό μνημείο, που έχει την μορφή ψηλού βάθρου με στέψη και επίστεψη. Στην κορυφή του ήταν τοποθετημένοι τρεις δωρικοί κίονες και τουλάχιστον μία επιτύμβια στήλη, πλαισιωμένα από περιμετρικό στηθαίο.
6. Άγιος θωμάς Μεσολογγίου (αρχαία Αλίκυρνα)
Η ανασκαφή στον Άγιο θωμά Μεσολογγίου έφερε στο φως εκτεταμένα οικιστικά κατάλοιπα της αρχαίας Αλίκυρνας, πόλης που άνθησε στα ελληνιστικά χρόνια.
Ήταν οργανωμένη με κανονικό ρυμοτομικό σχέδιο, ακολουθώντας το ιπποδάμεια σύστημα.
Μεταξύ των κτηρίων εντυπωσιάζει δημόσιο λουτρό με κυκλική αίθουσα, όπου διατάσσονται ακτινωτά δεκαέξι πήλινοι ατομικοί λουτήρες. Βοτσαλωτό δάπεδο με δελφίνια, ψάρια και πλούσια φυτική διακόσμπση, που περιβάλλεται από ζώνη περιθέουσας σπείρας, κοσμούσε το εσωτερικό της αίθουσας.
Σε μικρή απόσταση από τον πυρήνα της πόλης εντοπίστηκε αποθέτης χιλιάδων θραυσμάτων πήλινων ειδωλίων και αγγείων των ελληνιστικών χρόνων. Με βάση το υλικό ανιχνεύονται στοιχεία από τους κύκλους της Αρτέμιδος, του Διονύσου και της Αφροδίτης, ενώ για πρώτη φορά στην περιοχή αναγνωρίζονται στοιχεία από τον κύκλο της Δήμητρας και της Κόρης.
7. Τρεις Εκκλησίες - Σκαλί Μεσολογγίου
Στην θέση «Τρεις Εκκλησίες» Μεσολογγίου, όπου διατηρείται ικανό τμήμα σημαντικής αρχαίας οχύρωσης των ελληνιστικών χρόνων, που ταυτίζεται με το λιμάνι της αρχαίας Πλευρώνας, εντοπίστηκαν νέα άγνωστα τμήματα του τείχους, αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της ΠΕ και ΜΕ εποχής (3200 / 3000 - 1600 π.Χ.), τάφοι των χριστιανικών χρόνων.
8. Κεφαλόβρυσο Σταμνάς
Ερευνήθηκε τμήμα του γνωστού από παλαιότερες έρευνες εκτεταμένου νεκροταφείου της ΠΓ εποχής (10ος – 9ος αι. π.Χ.), που αποτελεί το μεγαλύτερο στην Αιτωλοακαρνανία.
Απλώνεται δίπλα στον μυχό της λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού, σε μικρή απόσταση από τη σημαντική μυκηναϊκή εγκατάσταση στον Άγ. Ηλία. Εξαιρετικά πλούσια και σημαντικά ήταν τα κτερίσματα των τάφων.
9. Οικιστικά κατάλοιπα στις όχθες της λίμνης Αμβρακίας
Στις νότιες χαμηλές υπώρειες του όρους θύαμος (σημ. Πεταλάς), ανατολικά της λίμνης Αμβρακίας και πάνω στον αρχαίο δρόμο που ξεκινούσε από τον Στράτο και συνέδεε την Ακαρνανία με την Ήπειρο, ερευνήθηκε τμήμα ατείχιστου οικισμού με διαπιστωμένη κατοίκηση από την κλασσική έως την ρωμαϊκή εποχή (5ος αι. π.Χ. – 2ος αι. μ.Χ.).
Σε μικρή απόσταση ερευνήθηκε τμήμα μεγάλης, αυτόνομης και καλά οργανωμένης αγροικίας με πύργο και περιμετρικό οχυρωματικό περίβολο, η οποία ιδρύθηκε στον 5° αι. π.Χ.
10. Ανασκάπτοντας στα σύνορα Ακαρνανίας και χώρας των Αμφιλόχων
Στην θέση «Παραζαριά» Αμφιλοχίας ερευνήθηκε τμήμα του ελληνιστικού νεκροταφείου της αρχαίας Λιμναίας, που ήταν σε χρήση από τα τέλη του 4ου μέχρι και τον 2° αι. π.Χ. Πλούσια κτερίσματα συνόδευαν τους νεκρούς, υποδηλώνοντας την ευμάρεια και το υψηλό βιωτικό επίπεδο των κατοίκων της περιοχής, αποτέλεσμα και της στρατηγικής θέσης που βρισκόταν η πόλη στον μυχό του Αμβρακικού κόλπου.
11. Αγροτική εγκατάσταση στη θέση «Κάμπος» Αμπελακίου
Πλησίον του Αμφιλοχικού Άργους ερευνήθηκε τμήμα μεγάλης αγροικίας (villa rustica), που σχετίζεται με την παραγωγή και αποθήκευση οίνου. Ήταν σε χρήση από τον 1° αι π.Χ έως τον 1° αι. μ.Χ.
12. Κτηριακό συγκρότημα με ιερό στο Λουτρό
Οι χώροι του διατάσσονταν γύρω από μεγάλη αυλή. Εντοπίστηκαν πήλινα πλακίδια με ανάγλυφες παραστάσεις, που παραπέμπουν σε ηρωολατρεία, και πήλινος βωμός ή εστία με ανάγλυφη διακόσμηση γρυπών και χορού.
13-14. Μικρά ιερά στις βουνοκορφές του Μακρυνόρους
Στην θέση «Τσούκα - Πλακωτή», ανατολικά του χωριού Ανοιξιάτικου του L. Αμφιλοχίας, στην βόρεια πλαγιά μικρού φυσικού λόφου, από τον οποίο ελέγχεται οπτικά σχεδόν ολόκληρος ο Αμβρακικός κόλπος και οι βουνοκορφές της οροσειράς του Μακρυνόρους, εντοπίστηκαν εντελώς αποσπασματικά κατάλοιπα άγνωστου ιερού του 4ου αι. π.Χ.
Ένα δεύτερο ιερό, άγνωστης θεότητας, αποκαλύφθηκε νότια του Μενιδίου, στην θέση «Παλιοκούλια - Πλακωτή». Πρόκειται για μονόχωρο κτήριο ορθογώνιας κάτοψης, κτισμένο σύμφωνα με το ισόδομο σύστημα τοιχοποιίας και θεμελιωμένο πάνω στον φυσικό βράχο.
Ακαρνάνων και Αμφιλόχων...
Η κατασκευή της Ιόνιας Οδού, που ολοκληρώθηκε το 2017, αποτέλεσε την αφορμή για απροσδόκητες ανακαλύψεις στην Αιτωλοακαρνανία. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκαν δεκάδες μεγάλες ανασκαφές, μέσα από τις οποίες ήλθαν στο φως νέοι οικισμοί, άγνωστα νεκροταφεία και εντυπωσιακά ταφικά μνημεία, αγροτικές και εργαστηριακές εγκαταστάσεις, ιερά πόλεων και μικρά αγροτικά ιερά, οχυρωματικοί πύργοι και επιβλητικό μοναστηριακό συγκρότημα, με πολυάριθμα αντίστοιχα κινητά ευρήματα, που καλύπτουν ευρύ χρονολογικό φάσμα από την Πρωτοελλαδική περίοδο (3200 / 3000 - 2000 π.Χ.) μέχρι και τα μεταβυζαντινά χρόνια (16ος αιώνας).
Η διενέργεια των μεγάλων ανασκαφών έγινε αρχικά από τις αρμόδιες ΛΣΤ' Ε.Π.Κ.Α. και 22" Ε.Β.Α. (Μάιος 2009 - Οκτώβριος 2014) και στη συνέχεια ολοκληρώθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος (Νοέμβριος 2014 - Δεκέμβριος 2016). 0ι περισσότερες από τις αποκαλυφθείσες αρχαιότητες διατηρήθηκαν σε κατάχωση, ορισμένες παρέμειναν ορατές (Παλιομονάστηρο Κλόκοβας, Καλυδώνα, Αλίκυρνα, Τρεις Εκκλησιές-Σκαλί) και σε δύο περιπτώσεις ταφικών μνημείων αυτά μεταφέρθηκαν πλησίον της αρχικής θέσης εύρεσης με σκοπό την ανάδειξή τους και την απόδοσή τους στην συνέχεια στο κοινό.
Όλες οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τις εγκεκριμένες από το Κ.Α.Σ. μελέτες (ειδικά σε ό,τι αφορά στην απόσπαση, μεταφορά, διατήρηση και ανάδειξη των μνημείων). Για την υλοποίηση των σωστικών ανασκαφών και την έγκαιρη ολοκλήρωσή τους μέσα στα αυστηρά χρονοδιαγράμματα του έργου απασχολήθηκαν κατά καιρούς περί τα τριακόσια άτομα διαφόρων ειδικοτήτων.
Οι αρχαιολογικές έρευνες και εργασίες πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο εκτέλεσης των Πράξεων «Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Λειτουργία, Συντήρηση και Εκμετάλλευση του έργου Αυτοκινητόδρομος Ιόνια Οδός από Αντίρριο μέχρι Ιωάννινα, ΠΑΘΕ Αθήνα (Α/Κ Μεταμόρφωσης) - Μαλιακός (Σκάρφεια) και Συνδετήριος Κλάδος του ΠΑΘΕ Σχηματάρι - Χαλκίδα» και «Αποπεράτωση Οδικών Υποδομών Αυτοκινητόδρομου Ιόνια Οδός από Αντίρριο μέχρι Ιωάννινα, ΠΑΘΕ Αθήνα (Α/Κ Μεταμόρφωσης) - Μαλιακός (Σκάρφεια) και συνδετήριος κλάδος του ΠΑΘΕ Σχηματάρι - Χαλκίδα» που χρηματοδοτήθηκαν από το Γ' Κ.Π.Σ. και το Ε.Σ.Π.Α. αντίστοιχα.
Ευχαριστίες απευθύνονται στο Τμήμα Συντονισμού και Παρακολούθησης Αρχαιολογικών Ερευνών και Εργασιών στο πλαίσιο Μεγάλων Δημοσίων Έργων της ΔΙ.Π.Κ.Α., σε όλες τις αρμόδιες Διευθύνσεις του ΥΠ.ΠΟ.Α. (Γ.Δ.Β.Μ.Α., Δ.Α.Α.Μ., Δ.Α.Β.Μ.Μ. και Δ.Σ.Α.Ν.Μ.), στον κύριο του έργου (Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών) και στον Όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.
ΠΗΓΗ: Σχετικό φυλλάδιο ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ Αιτωλοακαρνανίας & Λευκάδος, Δεκέμβριος 2017. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.1.2018.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου