Πριν από 5.500 χρόνια, στην Φιονία έτρωγαν χυλό από άγρια φυτά!

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Φιονία[1], στον 55ο παράλληλο [55°21′N 10°21′E] είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Δανίας, μετά την Ζηλανδία και το Vendsyssel-Thy. Κύρια πόλη του το Odense (του Ωντίν, ενώ κατ' άλλους μια από τις πόλεις που φερουν το όνομα του Οδυσσέα και που για πολλούς μελετητές, ένας από τους τόπους που ο βασιλιάς της Ιθάκης περιπλανήθηκε)… Οι κάτοικοί του μιλούν μια διάλεκτο / παραλλαγή της φυνικής δανικής (Fynsk, Funish). Ένας χαρακτηριστικός αποχαιρετισμός των κατοίκων είναι η φράση "mojn mojn"…

Είναι πιο γνωστό ως πατρίδα του παραμυθά Χ. Κρ.  Άντερσεν. Και διάσημο για το αξιοθέατο Κάστρο Egeskov, του 16ου αιώνος…

Οι μεσολιθικοί οικισμοί Møllegabet I και II μεταξύ Funen και Ærø και Tybrind vig πριν από το Middelfart, έδωσαν τα αρχαιότερα ανθρώπινα ίχνη στο νησί. Τα ευρήματα 7.000 χρόνων προέρχονται από τον λεγόμενο «Πολιτισμό Ertebølle». Εδώ βρέθηκε και η αρχαιότερη διάταξη καλύβας, μαζί με μια περίεργη ταφή σε ένα κανώ-πιρόγα.

Σε σωστικές ανασκαφές ευρέθησαν πολυάριθμες μεγαλιθικές τοποθεσίες [λ.χ. στα Alléskov, Jordløse Højvang, Langdolmen Stenbjerggård, Lindeskov Hestehave (το Runddysse dolmen - παραπάνω φωτογραφία), Ellested και Pipstorn) του λεγομένου «Πολιτισμού του Funnel Beaker» (4000 - 2800 π.Χ.)[2]. Η περιοχή του Γκούντμε, στα ΝΑ. του νησιού έδωσε ευρήματα Εποχής Βίκινγκς, ενός κέντρου εμπορίου και εξουσίας της Εποχής Σιδήρου.

Στο χωριό Håre, οι αρχαιολόγοι, πριν από την κατασκευή του αγωγού αερίου Baltic Pipe, μεταξύ Πολωνίας - Δανίας, στα δυτικά του νησιού, βρήκαν ένα τελετουργικό ξίφος, Εποχής Χαλκού, βάρους 1,3 κιλών, καθώς και ξύλινα εξαρτήματα λαβής από κέρατο και φλαμουριά.

Στα ΒΑ. του νησιού αυτού, το 2018, στον λόφο Munkebo Bakke, οι αρχαιολόγοι βρήκαν μια εξαιρετικά μεγάλη αίθουσα εποχής Βίκινγκ (825 – 1000 μ.Χ.). Είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη στο νησί Funen! Επίσης σε ένα νεκροταφείο της ιδίας εποχής, το Galgedil, που ευρίσκεται στο βόρειο Funen, οι ανασκαφές αποκάλυψαν 54 τάφους, που περιείχαν 59 ταφές και 2 ταφές αποτέφρωσης. Από μια κάπως μεταγενέστερη περίοδο, ευρέθη το πλοίο Ladby ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος.

ΤΩΡΑ, ευρεθησαν και πέτρες λείανσης (πρώτη φωτογραφία), στο Frydenlund, μια νεολιθική τοποθεσία οικισμού στο νότιο άκρον του νησιού Funen, χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή χυλού ή αλευριού από αμυλούχα φυτά - και όχι για ψωμί.

Οι ερευνητές εξέτασαν 14 μυλόπέτρες και περισσότερους από 5.000 απανθρακωμένους κόκκους / σπόρους:

        - γυμνού κριθαριού (Hordeum vulgare var. Nudum),

        - σιταριού (T. turgidum ssp. dicoccum (emmer) και

        - σκληρού σίτου [Triticum turgidum ssp.)[3],

που ανακτήθηκαν από τον οικισμό που ανήκει στον λεγόμενο «Πολιτισμό Funnel Beaker».

Όταν παρατηρήθηκαν στο μικροσκόπιο, τα υπολείμματα - ηλικίας 5.500 χρόνων - στις επιφάνειες των λίθων, αναγνωρίσθηκαν ως υπολείμματα άγριων φυτών και όχι ως κόκκοι δημητριακών, που βρέθηκαν στο σημείο, όπως αναμενόταν.

«Δεν έχουμε εντοπίσει τα φυτά από τα οποία προέρχονται οι κόκκοι αμύλου», δήλωσε ο αρχαιοβοτανολόγος W. Out (από το Μουσείο Moesgaard). Ο N. H. Andersen (του ιδίου Μουσείου) εξήγησε ότι τα σημάδια στις πέτρες υποδεικνύουν ότι είχαν χτυπηθεί και συντριβεί με γουδοχέρια. «Βρήκαμε επίσης τέτοια γουδοχέρια στην τοποθεσία, που ομοιάζουν με στρογγυλεμένα, χοντρά πέτρινα λουκάνικα. Ωστόσο, δεν τα έχουμε αναλύσει για φυτόλιθους ή άμυλο», πρόσθεσε.

Τα μούρα (R. caesius), βατόμουρα (Rubus fruticosus, R. idaeus), οι ξηροί καρποί (Corylus avellana – φουντούκια), οι ρίζες και το κρέας πιθανότατα ολοκλήρωναν την διατροφή αυτών των πρώτων αγροτών, κατέληξαν οι ερευνητές. Πιθανές ενδείξεις κατανάλωσης δημητριακών.

ΠΗΓΗ: W. A. «Plant use at Funnel Beaker sites: combined macro- and microremains analysis at the Early Neolithic site of Frydenlund, Denmark (ca. 3600 BCE)», Vegetation History and Archaeobotany, Πανεπιστήμιο του Aarhus, 16.12.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.12.2024.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - "Danish Archaeologists Stunned After Discovering a New Viking Hall", 3.7.2018.

        - Price T. Douglas, κ.ά. «Galgedil: Isotopic studies of a Viking cemetery on the Danish island of Funen, AD 800–1050», στο Danish Journal of Archaeology, 3 (2), σελ. 129 - 144, doi:10.1080/21662282.2015.1056634, Νοέμβρ. 2014.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Το νησί Fionia / Φεονία, Feonia / Fjón / Funen / Fyn αναφέρεται και σε παλαιά ισλανδικά κείμενα > Fune (Αδάμ Βρέμης, 1075 μ.Χ.) > Fyun (1231 μ.Χ.) > Vüne (Κάτω Γερμανοί).

Ο Χ. Κρ. Άντερσεν είπε ότι Φιν = πτερύγιο. Στα γερμανικά σημαίνει «καλά».

Κατ’ άλλους, το όνομα προέρχεται από έναν βασιλιά με το όνομα Φιν (> Φινλανδός) που υπερασπίστηκε καλώς την χώρα του.

[2] Αναπτύχθηκε στην έκταση που κατέχουν νυν οι Ολλανδία, Γερμανία, Δανία και Σουηδία.

[3] Ταιριάζει με το παρατηρούμενο πρότυπο από άλλες τοποθεσίες Funnel Beaker στην βορειοδυτική Ευρώπη.

arxeion-politismou.gr