Το αντικαρκινικό σπάνιο λουλούδι-σκελετός, που όταν βρέχει γίνεται… διαφανές!

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Diphylleia grayi[1], που λέγεται και «Λουλούδι-σκελετός» ή «σκελετοανθός» ή «σκελετολούλουδο»είναι ένα είδος πολυετούς φυτού της οικογένειας των Barberry / Berberidaceae.

Περιγράφηκε από τον Fr. Schmidt, στο Reis, Amur-Land., Bot. 109, το 1868.

Το φυτό αυτό όμως είναι γνωστό διότι έχει πέταλα, που γίνονται… διαφανή όταν βρέχει και γενικώς όταν έρχονται σε επαφή με το νερό! Και μόλις στεγνώσουν, ξαναγίνονται λευκά, αν και δεν υπάρχει λευκή χρωστική ουσία στα πέταλα! Σε μια ηλιόλουστη μέρα, εμφανίζεται διάχυτη ανάκλαση μεταξύ συζευγμένων φυσαλίδων αέρα και των άχρωμων λεμφοκυτταρων, με αποτέλεσμα τα πέταλα να εμφανίζονται λευκά. Όταν βρέχει, το νερό διεισδύει στα κενά και στους μεσοκυττάριους χώρους. Το αρχικό ζεύγος αέρα-υγρού («αέρας-λεμφοκυτταρα») αντικαθίσταται από ένα ζεύγος υγρού-υγρού («νερό-λεμφοκυτταρα»). Δεδομένου ότι τα λεμφοκυτταρα και το νερό έχουν συγκρίσιμους δείκτες διάθλασης του φωτός, η διαπερατότητα του φωτός αυξάνεται σημαντικά!

Την δεκαετία του 1960, ο βοτανολόγος Y. Kimura ανακάλυψε ότι τα ακατέργαστα εκχυλίσματα του D. grayi περιέχουν ουσίες παρόμοιες, αλλά πιο ισχυρές, από την ποδοφυλλίνη και την κολχικίνη. Περιέχει β-αποπιροποδοφυλλίνη και οι ρίζες του περιέχουν ποδοφυλλοτοξίνη. Το εκχύλισμά του είχε αντικαρκινικά αποτελέσματα σε μεταμοσχεύσιμους όγκους ζώων(*).

Είναι εγγενές στην βόρεια και κεντρική Ιαπωνία (νησιά Χονσού, Χοκάιντο, το ηφαιστειακό όρος Ντάιζεν της περιφέρειας Τοτόρι), στην Σαχαλίνη, στο φυσικό μνημείο Verkhnebureinsky, στο Eastern Nature Reserve, στο φυσικό μνημείο των Κουριλλών Νήσων, στο ηφαίστειο Mendeleev, στο ακρωτήριο Kuznetsov, στο Lyagushka και στο ηφαίστειο Yuzhno-Sakhalinsk και σε ελάχιστα μέρη της Βόρειας Αμερικής. Είναι σπάνιο είδος. Περιλαμβάνεται στο «Κόκκινο Βιβλίο» της Ρωσίας και στο «Κόκκινο Βιβλίο» της Περιφέρειας Σαχαλίνης. 

Το φυτό μεγαλώνει μέχρι 0,4 μ. Τα άνθη είναι λευκά, έχει τριγωνικό μίσχο, με έξι ωοειδή πέταλα και ανθίζουν από τον Μάιο έως τον Ιούλιο. 

Αφού ανθίσει, δίνει σκούρο μπλε/μωβ καρπό με λευκή «σκόνη» (παραπάνω φωτογραφία) από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Ανθίζει για περίπου 10 ημέρες… Τα άνθη έχουν ένα ελαφρύ, ευχάριστο άρωμα τριανταφυλλιάς… Οι μίσχοι του μεγαλώνουν έως 30 - 60 εκατ.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Λεξικο παραδοσεων». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.3.2017.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

        - Jiale Yong, κ.ά. «Bioinspired transparent underwater superoleophobic and anti-oil surfaces», doi: 10.1039/C5TA01104C, Journal of Materials Chemistry A. αρ. 3, 2015.

        - Y. Kohtaro, κ.ά. "Cytological Effects of Chemicals on Tumors, XXV, Further Studies on the Effect of Diphylleia grayi Extracts on Tumor Cells", Δεκ. 1964, σελ. 347 - 352.(*)

        - Craker L. E., J. E. Simon «Βότανα, μπαχαρικά και φαρμακευτικά φυτά: Πρόσφατες εξελίξεις στην βοτανική, την κηπουρική και τη φαρμακολογία», 1989.

        - Ohwi Jisaburo «Flora of Japan» έκδ. Smithsonian Institution, doi:10.5962/bhl.title.43786, Ουάσιγκτον Washington, 1965

        - Saprykina P. D., Taipova R. M., Kuluev B. R. «Φυτά που παράγουν Podophyllotoxin», Πανεπιστημιο Bashkir, εκδ. Bashkir State University Publishing House, 2018.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Επήρε το όνομά του από τον Αμερικανό βοτανολόγο A. Gray.

arxeion-politismou.gr