Ο κρυμμένος κώδικας στο ψηφιδωτό του λόφου Καστά στην Αμφίπολη

Μια εξαιρετική μελέτη του αρχιτέκτονα, ομότιμου καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Κάνσας των ΗΠΑ, Δημητρίου Δενδρινού, σχετικά με τα κρυμμένα μυστικά του ταφικού μνημείου

Η ανασκαφή στο λόφο Καστά, δεν είναι μια συνηθισμένη αρχαιολογική έρευνα. 
Στην εν λόγω ανασκαφή υπάρχουν τα προφανή ευρήματα, σφίγγες, κόρες, ρόδακες κ.α. τα οποία τροφοδοτούν και ενισχύουν το κλίμα θαυμασμού – ίσως και λατρείας για το συγκεκριμένο μνημείο-, αλλά και τα μη προφανή, τα οποία μόνο το μάτι του ειδικού ή το μυημένου στην μαθηματική επιστήμη μπορεί να διακρίνει. 
Η πρώτη απόπειρα για μια «μαθηματική ανάγνωση» του μνημείου έγινε, πριν μερικούς μήνες, από τον κ. Δημήτριο Δενδρινό, αρχιτέκτονα, ομότιμο καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Κάνσας, στις ΗΠΑ, με μια εργασία που αναζητούσε τις αλγεβρικές σχέσεις στην σπονδυλωτή δομή του μνημείου.  
Σε εκείνη την εργασία,  ο κ. Δενδρινός απέδειξε ότι  αυτός  ο ναός / μνημείο / τάφος χτίστηκε με μια υποκείμενη σπονδυλωτή δομή που συνδέει το περιεχόμενο (τους ενταφιασμένους) στους Ουρανούς, και συγκεκριμένα στο νυχτερινό ουρανό, όπου μπορεί να γίνει η (τότε) γήινη παρατήρηση

Έχει ανιχνευθεί η χρήση ενός κανόνα, μια αστρονομική σταθερά, ενσωματωμένη στο μέτρο του σχεδιασμού του μνημείου αυτού. Αυτό το μέτρο εμφανίζεται τόσο στον εξωτερικό χώρο όσο και στην μαρμαροκάλυψη των εσωτερικών τοίχων. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι η θέση της εισόδου του ναού / μνημείου / τάφου προσδιορίζει μια συγκεκριμένη ημέρα του έτους και ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια, ένα ιδιαίτερο, 6-ωρο  εκείνη την συγκεκριμένη  ημέρα.

Τώρα ο κ. Δενδρινός επανέρχεται με μια εξίσου σημαντική εργασία με τίτλο «Το ψηφιδωτό του τάφου στον λόφο Καστά: Το αλγεβρικό θαύμα του Μαιάνδρου , συμπεριλαμβανομένου ενός ακριβή λόγου (αναλογία) ενσωματωμένου σε αυτό και τον μεγαλοπρεπή κύκλο του», στην οποία διερευνά τις αλγεβρικές σχέσεις στο περίφημο ψηφιδωτό του λόφου Καστά, στα βασικά μοτίβα, αλλά και στο σύνολο της κυκλικής ροής που προκύπτει από το σχήμα του πλαισίου.

Η μαθηματική ακολουθία του κώδικα

Πιο συγκεκριμένα ενώ η προσοχή όλων είναι στραμμένη στην κύρια παράσταση του ψηφιδωτού, δηλαδή της καθόδου στον Άδη, με προπομπό τον Ερμή, ο κ. Δενδρινός την παραβλέπει και εστιάζει την προσοχή μας στην ψηφιδωτή – βοτσαλωτή κορνίζα, στην οποία αναζητεί τις αλγεβρικές σχέσεις ανάμεσα στους διπλούς μαιάνδρους που σχηματίζονται και στις «σκακιέρες», για να καταλήξει σε μια ακολουθία αριθμών στην οποία βρίσκεται ο κρυμμένος κώδικας… ιδού η επόμενη μεγάλη πρόκληση, η αποκωδικοποίηση του μηνύματος που βρίσκεται κρυμμένο στο δάπεδο του δευτέρου θαλάμου και στο κατώφλι του τρίτου και νεκρικού θαλάμου.

Αυτό που διαπιστώνει ο κ. Δενδρινός είναι ότι υπάρχει μια λεπτομερής μαθηματική δομή την οποία αναλύει και καταβάλει προσπάθεια να εξάγει τον ενσωματωμένο κώδικα. Αποδεικνύεται ότι αυτός ο κώδικας είναι μια ακολουθία που προέρχεται από τη σιωπηρή κυκλική πορεία που παράγει η δομή του μαιάνδρου. Επίσης δεν αφήνει ασχολίαστη και την μορφή των κυμάτων που πλαισιώνουν το τμήμα των μαιάνδρων του ίδιου του πλαισίου.

Μελετώντας και συνδέοντας τα επιμέρους στοιχεία ο κ. Δενδρινός αναδεικνύει την προηγμένη, γεωμετρική και αλγεβρική επιτήδευση του καλλιτέχνη. Τέλος δεν παραβλέπει παρεμβολές «θορύβους» που υπάρχουν στην παράσταση, όπως επίσης και κάποιες μικρές κατασκευαστικές αστοχίες που βρέθηκαν στο μωσαϊκό, τις οποίες και βάζει στη σωστή τους προοπτική… επισημαίνοντας χαρακτηριστικά ο μελετητής ότι οι απαντήσεις που μπορούν να δοθούν σε αυτά τα «μικρά» ερωτήματα ίσως να παράσχουν γνώσεις σχετικά με τα μεγάλα ερωτήματα που σχετίζονται με την κατασκευή αυτού του οικοδομήματος.

Το σχετικά μικρό σε μέγεθος ψηφιδωτό, σε χώρο (4,5 μέτρα πλάτος, 3 μέτρα μήκος και 6,5 μέτρα από το δάπεδο μέχρι την κορυφή της αψιδωτής οροφής) του θαλάμου αποδεικνύεται στην εν λόγω εργασία, ότι έχει τεράστια σημασία, καθώς η παρουσία του εκεί δεν εξυπηρετεί (μόνο) διακοσμητικές ή και λατρευτικές ανάγκες, αλλά αποτελεί ένα «βιβλίο» κρυμμένης γνώσης.

Σχήμα 1

Μια αέναη κίνηση με μόνη σταθερά τον Ερμή

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Δενδρινός σε αυτό το ψηφιδωτό δάπεδο στο κέντρο του δεύτερου θαλάμου, υπάρχει μια θαυμάσια απόδοση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Άδη, υπό το άγρυπνο βλέμμα του Ερμή, επάνω σε ένα άρμα που το σέρνουν δύο άλογα που καλπάζουν με κατεύθυνση από την Ανατολή προς τη Δύση και η ψυχή είναι σαν να έχει ξεκινήσει μια βόλτα στην αιωνιότητα.

Η πραγματική ταυτότητα των δύο ατόμων επάνω στο άρμα, ήταν ένα θέμα που προσέλκυσε το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής του κοινού και κατ’ επέκταση των συζητήσεων που αναπτύχθηκαν, ενώ η μοναδική σταθερά σε αυτή τη συζήτηση ήταν η φιγούρα του Ερμή. Σταθερά καθόλου τυχαία, κάτι που δεν διαφεύγει της προσοχής του…

Μέσα από μια σειρά σχετικά απλές αλγεβρικές πράξεις καταλήγει στην ύπαρξη μιας αναλογίας: r=3.915/2.61=1.5, η οποία προκύπτει από την αναλογία του μήκους του κεντρικού οριζόντιου άξονα του πλαισίου προς το κεντρικό κάθετο άξονά του. Αυτή η αναλογία από μόνη της μπορεί να μην σημαίνει τίποτα, όπως τονίζει χαρακτηριστικά… για να προσθέσει αμέσως μετά, ότι σχετίζεται άμεσα με την υπόλοιπη κατασκευή του μνημείου (!!!) και υπενθυμίζει την εκτίμηση του, σύμφωνα με την οποία η ροή των εργασιών ήταν από μέσα προς τα έξω και από κάτω προς τα πάνω, έχοντας ως επίκεντρο το ψηφιδωτό!!!

Η πρώτη παρατήρηση επί του ψηφιδωτού έχει να κάνει με αυτό που φαίνεται με την πρώτη ματιά, δηλαδή την ομορφιά, την πολυπλοκότητα και το μέγεθός του περιεχομένου του πλαισίου, σε σχέση με τη συνολική έκταση του ψηφιδωτού. 
Δεν αφήνει ασχολίαστο το γεγονός ότι παρ’ όλα αυτά απουσίαζε από τις επίσημες ανακοινώσεις της αρχαιολογική ομάδα, κάθε αναφορά στο περιεχόμενο του πλαισίου και αυτό συνέβη για διάφορους λόγους που – όπως τονίζει – που κυρίως έχουν να κάνουν κύρια με την πολιτική, και λιγότερο με την Τέχνη, την Αρχαιολογία, την Ιστορία, την Αρχιτεκτονική και τα Μαθηματικά. 
Το τελικό αποτέλεσμα ήταν, να προσελκύσει πολύ λίγο το ενδιαφέρον, όπως συνέβη και με τον Ερμή. Αν και όπως προκύπτει από την εργασία εκεί ίσως να βρίσκετε το κλειδί, για να ξεκλειδώσουν όλα τα αναπάντητα ερωτήματα του μνημείου, καθώς όπως υπογραμμίζει δεσπόζει η παράσταση του πλαισίου στο δάπεδο του δευτέρου θαλάμου.

Η δομή της κυκλικής παράστασης

Αυτός  ο διπλής  δομής μαίανδρος, αποτελείται από ένα σύνολο μεμονωμένων μαιάνδρων με αριστερόστροφους τους κλάδου του. Κάθε μαίανδρος έχει διασυνδέσεις (μέσω τεσσάρων κλάδων του) με τέσσερις γειτονικούς, σε δύο επίπεδα, μαιάνδρους. Στο πλαίσιο που φαίνεται στο Σχήμα 1, αυτοί οι  μαίανδροι κινούνται συλλογικά σε σύμπλεξη με τα κύματα. Αυτή κυματική κίνηση ενισχύεται αισθητικά περαιτέρω από ένα σύνολο δύο (εσωτερικό και εξωτερικό) δευτεροβάθμιων πλαισίων επί του κυρίου πλαισίου των μαιάνδρων, τα οποία απεικονίζουν τα πραγματικά κύματα που κινούνται ταυτόχρονα και στις δύο κατευθύνσεις, από ένα παιχνίδι των χρωματικών τόνων.

Ψάχνοντας για την σιωπηρή πολυπλοκότητα στα μαθηματικά του διπλού μαιάνδρου πλαίσιο, το ανάπτυγμα αυτού οδηγεί τον αναλυτή στην αναζήτηση του εσωτερικού κώδικα. Ο κωδικός (που παρουσιάζεται εδώ να υπάρχει με τη μορφή των δύο βασικών σειρών) ενσωματώνει την αιώνια συνεχή κυματική, τόσο πάνω όσο και κάτω (σε δύο επίπεδα) κίνηση του μαιάνδρου στο πλαίσιο.

Καταλήγοντας ο κ. Δενδρινός σημειώνει ότι σε μια παράσταση γεμάτη κίνηση και ροή, υπάρχει ένα σταθερό σημείο και αυτό είναι ο Ερμής – όπως προαναφέραμε – ο οποίος ίσως να είναι ο φορέας του μηνύματος αυτού του τεχνουργήματος, μάλιστα με έμφαση υπογραμμίζει ανακεφαλαιώνοντας την εργασία του, ότι «Κατά κάποιο τρόπο, φαίνεται ότι όλοι αυτοί, οι τεχνίτες και η φύση- η οποία  παράγει δυνάμεις που διαμόρφωσαν αυτή την υπέροχη αίθουσα, μας άφησαν ένα μήνυμα, να μεταφερθεί σε μας από τον Ερμή. Κάποια μέρα, η ανθρωπότητα θα μπορούσε να είναι σε θέση να λάβει αυτό το μήνυμα. Οι κώδικες είναι ενσωματωμένοι στις αλληλουχίες του βασικού επαναλαμβανόμενου μοτίβου (BRP), ο ένας εκ των  δύο είναι αυτός που κρυπτογραφεί το μήνυμα: 3, 13, 8, 12, 8, 13, 3 (ο WCS2)», αλλά επειδή υπάρχει πάντα μια μεγάλη αβεβαιότητα σε όλο αυτό το οικοδόμημα, τελειώνει με ένα «ΙΣΩΣ»!!!

Δείτε εδώ την εργασία στα αγγλικά.

Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης

xronometro.com