Η αρχαία ελληνική βουστροφηδόν γραφή υπάρχει και στο Νησί του Πάσχα!

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Στην ιστορία της ελληνικής γραφής, υπήρξε μια μεταβατική περίοδος, που τα κείμενα γράφονταν με κατεύθυνση από τα αριστερά προς τα δεξιά και στην επομένη σειρά από τα δεξιά προς τα αριστερά.

Στην παραπάνω επιγραφή λ.χ., από το αρχαίο ελληνικόν Σίγειον της Τρωάδος[1], τα γκρι διακεκομμένα βέλη υποδεικνύουν την κατεύθυνση της ανάγνωσης. Η πρώτη γραμμή του κειμένου ξεκινά από τα αριστερά και πηγαίνει προς τα δεξιά, και μετά συνεχίζει αμέσως από τα δεξιά και πηγαίνει πίσω στα αριστερά, κ.ο.κ. Όπως δηλαδή, ένας αγρότης οργώνει το χωράφι του με ένα βόδι, που όταν φτάνει στην μια άκρη του χωραφιού, γυρίζει με το βόδι του και πηγαίνει προς την αντίθετη κατεύθυνση για να οργώσει την επόμενη σειρά του χωραφιού του. Αυτή είναι στην πραγματικότητα η έννοια του βουστροφηδόν, που σημαίνει «όπως στρέφεται το βόδι», φυσικά ελληνικός όρος που υιοθετήθηκε παγκοσμίως…

Το rongorongo (ρόγκο ρόγκο) είναι ένα σύστημα ιερογλυφικών, που ανακαλύφθηκε τον 19ο αιώνα στο μακρυνό Νησί του Πάσχα, της Χιλής, στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανού. Φαίνεται ως πρωτογραφή. Το «κείμενο Γ» του corpus / σώματος rongorongo, γνωστό και ως Mamari, είναι ένα από 24 σωζόμενα κείμενα γραφής rongorongo. Περιέχει το ημερολόγιο του Rapa Nui.

Αυτό, όπως και άλλα από τα δισκία με rongorongo πρωτογραφή, χρησιμοποιούσαν ένα ακόμη πιο… «ακραίο βουστροφηδόν» σύστημα γραφής, που ονομάζεται «reverse boustrophedon». Οι γραφές διαβάζονται τόσο οριζόντια, όσο και κάθετα, ή με άλλα λόγια, περιστρέφονται 180° σε κάθε γραμμή! Ίσως, όταν διάβαζαν μια γραμμή, να γύριζαν το δισκίο / tablet 180° ανάποδα για να διαβάσουν την επόμενη γραμμή! Στην εικόνα, μπορείτε να δείτε ότι τα καφέ ιερογλυφικά είναι ίδια και στις δύο γραμμές, αλλά είναι ανάποδα και αντικατοπτρίζονται.

Και οι δυο βουστροφηδόν γραφές πρέπει να μελετηθούν, από ειδικούς νευροεπιστήμονες, για να ιδούμε πόσες και τι συνάψεις επέφεραν στον εγκέφαλο αυτού που τις διάβαζε…

Τέλος, ίσως το αποτελεσματικό είδος οργώματος με το βόδι, υιοθετήθηκε και στην πρωτογραφή, διότι οι τότε άνθρωποι ήταν αγρότες. Ίσως η βουστροφηδόν γραφή να ήταν η γραφή των αγροτών / χωρικών, ή, επειδή υπήρχε παράλληλα με τις άλλες γραφές, να αναφερόταν σε αυτούς ή να τους αφορούσε… Σε κάθε περίπτωση μπορούμε να την χρονολογήσουμε, απ’ όταν ο άνθρωπος έγινε ζευγάς… και όχι από τον 7ο π.Χ. αιώνα, όπως επισήμως λέγεται…

Κάποιοι λένε πως είναι / ήταν η γραφή των Ατλάντων…

Ο νομικός κώδικας / σύνταγμα της Γόρτυνος Κρήτης (5ου π.Χ. αιώνος) είναι γραμμένος βουστροφηδόν. Αλλά και άλλες βουστροφηδόν επιγραφές ευρέθησαν στην Κρήτη. Και οι Νόμοι του Σόλωνος ήταν γραμμένοι βουστροφηδόν.[2]

Η «λουβική / λουβιακή / Luwian» γραφή της αρχαίας ελληνικής Λυδίας είναι βουστροφηδόν (στο μεγαλύτερο μέρος της).[3]

Και άλλες αρχαίες γραφές, ελληνικής προελεύσεως, όπως η ετρουσκική, η σαφαϊτική και η σαβαϊκή, ήταν συχνά ή τυπικά γραμμένες βουστροφηδόν.

Για κάποιους λόγους, ιδιαίτερους κάθε φορά, η βουστροφηδόν γραφή επιλέχθηκε και σε λατινικά κείμενα[4].

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 13.10.2011.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Η στήλη γράφει: «Είμαι [η στήλη] του Φανοδίκου [υιού] του Ερμοκράτους από την Προκόννησο [ο οποίος] εδώρισε έναν κρητήρα / κρατήρα, ένα υποκρητήριον / βάση κρατήρα και έναν ηθμό(*) στο Πρυτανείο των Σιγειέων».

(*) ηθμός: στραγγιστήρι, σουρωτήρι.

[2] Βλ. Αρποκρατίων.

[3] Βλ. Campbell G. Fr. «Compendium of the World's Languages», εκδ. Routledge, ISBN 0-415-20296-5, 2000.

[4] βλ. Domenico Comparetti.

arxeion-politismou.gr