Η Σαρκοφάγος του Μ.Αλέξανδρου

Η φερόμενη ως Σαρκοφάγος του Μ.Αλέξανδρου, που ανακαλύφθηκε κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές στη Βασιλική Νεκρόπολη της Σιδώνας στο Λίβανο, το 1887. 

Ονομάστηκε έτσι εξαιτίας των εξωτερικών αναγλυφων της, τα οποία απεικόνιζαν τα πολεμικά του κατορθώματα. 

Η σαρκοφάγος αυτή κατασκευάστηκε πιθανότατα κατά παραγγελία του τελευταίου βασιλιά της Σιδώνας, του Αβδαλωνύμου, τον οποίο είχε ανεβάσει στον θρόνο ο Μέγας Αλέξανδρος όταν κατέλαβε τη Φοινίκη μετά τη μάχη της Ισσού το 332 π.Χ. Δεν γνωρίζουμε ως πότε έζησε ο Αβδαλώνυμος, μπορούμε όμως να τοποθετήσουμε τον θάνατό του λίγο πριν από το 310 π.Χ. Επομένως η σαρκοφάγος πρέπει να κατασκευάστηκε στην προτελευταία δεκαετία του 4ου αιώνα π.Χ. (320-310 π.Χ.). 

Στις τέσσερις πλευρές και στα αετώματα υπάρχουν περίτεχνες ανάγλυφες παραστάσεις με σκηνές κυνηγιού και μαχών ανάμεσα σε Έλληνες και Ανατολίτες. 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι ζωφόροι των δύο μακρών πλευρών: Στη μία πλευρά βλέπουμε μια μάχη στην οποία γυμνοί Έλληνες πολεμιστές αντιμετωπίζουν Πέρσες· στην αριστερή άκρη εικονίζεται έφιππος ο Αλέξανδρος. 

Έχει υποστηριχθεί ότι είναι η μάχη της Ισσού. Η ζωφόρος της άλλης πλευράς δείχνει ένα βασιλικό κυνήγι, όπου συμμετέχουν Έλληνες και Ανατολίτες και το κύριο θήραμα είναι ένα μεγάλο λιοντάρι. 

Ο Αλέξανδρος εμφανίζεται και πάλι έφιππος, εδώ όμως τον συνοδεύει και ένας επίσης έφιππος Ανατολίτης, που πρέπει να είναι ο Αβδαλώνυμος. Οι δύο συνθέσεις είναι αρκετά τολμηρές, με μορφές που επικαλύπτονται εν μέρει (ιδίως στη σκηνή της μάχης) ή φαίνονται από πίσω. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η διατήρηση των χρωμάτων, που ήταν ακόμη πιο ζωντανά όταν ανακαλύφθηκε η σαρκοφάγος στο τέλος του 19ου αιώνα.

Ο Αβδαλώνυμος υπήρξε βασιλιάς της φοινικικής Σιδώνος (ή της Τύρου), με καταγωγή από βασιλικό γένος της πόλης αυτής, αλλά με μη εξακριβωμένες πληροφορίες για την ιστορικότητα του προσώπου του. 

Αναφέρεται και με τις εναλλακτικές ονομασίες Αβδολώνυμος, Αβδολώνιμος, Αβδαλώνιμος, Αλώνυμος και Βαλλώνυμος. 

Η ιστορική φήμη του Αβδαλώνυμου οφείλεται στο γεγονός, ότι παρόλο που ήταν ένας φτωχός και άσημος κηπουρός, τοποθετήθηκε στο ανώτατο ιεραρχικό αξίωμα, επειδή ήταν απόγονος παλαιάς βασιλικής οικογένειας από τη Σιδώνα. Την ιστορία αυτή υποστηρίζει ο Ιουστίνος (ΙΑ’, 10).

Υπάρχει όμως και η εκδοχή του Διόδωρου Σικελιώτη, ο οποίος αναφέρει ότι κάποιος με το όνομα Βαλλώνυμος είχε φθάσει στο αξίωμα του βασιλέως, τοποθετώντας την ιστορία στην -επίσης φοινικική- πόλη της Τύρου

Ο Διόδωρος Σικελιώτης μας πληροφορεί ότι, μετά την κατάληψη της Τύρου, ο Μέγας Αλέξανδρος έδιωξε τον βασιλιά Στράτωνα (332 π.Χ.), επειδή είχε συμμαχήσει με τον Δαρείο, αλλά έδωσε εντολή στον Ηφαιστίωνα να τοποθετήσει κάποιο καινούργιο βασιλιά της αρεσκείας του. Εκείνος, μετά την απόρριψη της πρότασης που έκανε σε κάποιον πλούσιο κάτοικο της πόλης, απευθύνθηκε στον Αβδαλώνυμο κατόπιν πληροφοριών που είχε ότι, παρόλο φτωχός, ήταν εξαιρετικά έντιμος και σοφός. Ο Αβδαλώνυμος δέχθηκε το αξίωμα και, μάλιστα, το γεγονός πανηγυρίστηκε από τους κατοίκους της Τύρου, βλέποντας στο πρόσωπο ενός πτωχού ανθρώπου το ρόλο που μπορεί να ασκήσει η μοίρα στον καθένα από αυτούς. 

Μάλιστα, ο Διόδωρος αναφέρει: «...της μεν Τυρίων πόλεως κατέστησεν (δηλ. ο Αλέξανδρος) βασιλέα τον ονομαζόμενον Βαλλώνυμον, περί ου τα κατά μέρος ουκ άξιον παραλιπείν δια το της περιπετείας παράδοξον...»

Το πιθανότερο είναι ότι το συγκεκριμένο περιστατικό στερείται ιστορικής βάσης, χωρίς να αποκλείεται να είναι και αληθινό, αλλά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ελεγχθεί. Όμως, ο Αρριανός, ο πλέον αξιόπιστος βιογράφος του Αλέξανδρου, δεν αναφέρεται στο περιστατικό αυτό, παρόλο που η τοποθέτηση ενός βασιλιά σε μια πόλη κατακτημένη από τον μεγάλο στρατηλάτη ήταν ένα σημαντικό γεγονός.

Ο Πλούταρχος τοποθετεί το συγκεκριμένο γεγονός στην Πάφο της Κύπρου με αναφορά σε κάποιον Αλώνυμο (de Alex. Fort. B’, που ενισχύει την άποψη ότι μάλλον πρόκειται περί μύθου, ενώ ο Πολυδεύκης αναφέρεται σε κάποιον Αβδελώνυμο, ο οποίος απέστειλε στον Αλέξανδρο μύρο «εκ κύπρου και κρίνου» (Πολυδ. ΣΤ’ 105).

Η λεγόμενη «Σαρκοφάγος του Αλέξανδρου» σήμερα βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης, πιστεύεται ότι ανήκει στον Αβδαλώνυμο, αν και ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι η σαρκοφάγος ήταν του Μαζαίου, ενός Πέρση ευγενούς και κυβερνήτη της Βαβυλώνας.

greek-language.gr, Γεωδίφης[geogeodifhs.blogspot]

Wikipedia