Η αρχαιολόγος Έφη Οικονόμου αφηγείται στο Short Stories την ιστορία των ανασκαφών στο χωριό της, τους Άνω Αποστόλους Κιλκίς, που φέρνουν σταδιακά στο φως την Αρχαία Μόρυλλο, κάνοντας περήφανους τους σημερινούς κατοίκους
Oι Άνω Απόστολοι, το χωριό μου, βρίσκεται 18 χλμ. μακριά από το Κιλκίς. Σχεδόν ξεχασμένο. Όπως άλλωστε τα περισσότερα της ελληνικής περιφέρειας. Έχει χτιστεί από πρόσφυγες του Πόντου, όταν αποδιωγμένοι από τις πατρίδες τους αναζητούσαν νέα γη να ριζώσουν.
Τους υποδέχτηκε ο τόπος που στην αρχαιότητα είχε ακμάσει ως μια σημαντική πόλη του μακεδονικού βασιλείου, η Μόρρυλος. Η τοποθεσία ταυτίστηκε ήδη από το 1933. Τότε, εκτός από την ανακάλυψη αγαλμάτων του Ασκληπιού και της οικογένειάς του, βρέθηκαν και στήλες που σύστηναν την αρχαία πόλη. Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Στη συνέχεια δυστυχώς πάγωσαν για χρόνια.
Η γη όμως ανυπομονούσε. Οι κάτοικοι στις καθημερινές τους εργασίες έπιαναν στα χέρια τους τις αρχαιότητες που έρχονταν στο φως. Θεωρούσαν ότι αυτοί οι θησαυροί ήταν μια ανταμοιβή, μια ευκαιρία να ξεφύγουν από τον μόχθο. Να μπορέσουν να πάρουν μια ανάσα. Οι στάβλοι και οι αποθήκες άρχισαν να λειτουργούν σαν κρυψώνες. Κάποια στιγμή θα δινόταν η ευκαιρία.
Ο καιρός περνούσε. Η τύχη αποφάσισε να ξανανοίξουν οι ανασκαφές στην περιοχή το 2002. Επιπλέον να έχω την τιμή να είμαι μια από τις δυο αρχαιολόγους που μετέχουν σε αυτές. Και ξανά το 2022.
Ο κόσμος άρχισε να πληροφορείται την ιστορία του τόπου του. Να βλέπει το χώμα να γεννάει το παρελθόν. Τους διηγήθηκα ότι ο Παράμονος, ένας επιφανής πολίτης τον 2ο αι. π.Χ., προσφέρει στην Εκκλησία του Δήμου μια αγελάδα, η οποία σύντομα γεννάει. Με κοπάδι πια η αρχαία πόλη εξελίσσεται σε ένα ισχυρό αγελαδοπαραγωγικό κέντρο του Μακεδονικού Βασιλείου.
Λίγο αργότερα, ένας άλλος πολίτης, ο Αλκέτας, αναλαμβάνει να επισκευάσει το τείχος. Αυτό είχε καταστραφεί από επιδρομές εχθρικών στρατευμάτων. Επειδή οι καιροί είναι δύσκολοι, αποφασίζει να επισιτίσει τους συμπολίτες του. Επίσης προμηθεύει την αγορά με σιτηρά.
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΤΙΣ ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΤΑΒΛΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ, ΑΠΟ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΘΗΣΑΥΡΙΣΜΕΝΑ, ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΑΝ ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΑΣ
Η πόλη, ως αντίδωρο, στήνει τιμητικές στήλες για τους ευεργέτες της στο λατρευτικό της κέντρο, το Ασκληπιείο, όπου ασθενείς από όλη την πεδιάδα της Κρηστωνίδας προσέτρεχαν στον θεό αποζητώντας την ίαση.
Στο καφενείο αρχίζουν να πυκνώνουν οι συζητήσεις μου με τους συγχωριανούς μου. Κάποιοι πιο επιφυλακτικοί, άλλοι με μεγαλύτερο ενδιαφέρον, μας έπαιρνε το ξημέρωμα. Ο παπαδάσκαλος του χωριού, ο Δημήτριος Κομνηνός, ο οποίος το αγάπησε και πρόσφερε όλες του τις δυνάμεις, άοκνος παραστέκεται, ενημερώνει, προσφέρει χώρους για προσωρινή αποθήκευση των ευρημάτων.
Ο κόσμος αρχίζει να ανεβαίνει στην ανασκαφή, στην αρχή από περιέργεια, στη συνέχεια από ενδιαφέρον, μετά με αγωνία. Είναι σημαντικά αυτά που βρίσκονται, ώστε να συνεχίσουν οι εργασίες και να μην ξεχαστεί ο τόπος πάλι για χρόνια;
Η αγωνία αυτή γίνεται δώρο. Οι άνθρωποι ανοίγουν τις αποθήκες και τους στάβλους και τα αρχαία, από χρόνια αποθησαυρισμένα, προσφέρονται σαν ιερά κειμήλια στα χέρια μας. «Εσείς ξέρετε καλύτερα να τα φροντίζετε» μας λένε.
Μας εμπιστεύονται. Έγινα χωρίς να το καταλάβω ένα εχέγγυο γι’ αυτούς. Άνθρωποι που ζούσαν με στερήσεις, προτίμησαν να χαρίσουν αντί να καρπωθούν. Να συμμετέχουν στην περηφάνια του τόπου και όχι στη λεηλασία του.
Σήμερα δίπλα στις επιγραφές των ευεργετών της Αρχαίας Μορύλλου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς παρατίθενται τιμητικά τα ονόματα των σύγχρονων ανθρώπων, των συγχωριανών μου, που φύλαξαν τη μνήμη του τόπου τους για χρόνια και την παρέδωσαν στους επόμενους.
Δεν καταδέχτηκαν να την αφήσουν να χαθεί, στερώντας ένα κομμάτι ιστορίας από την αρχαία Μακεδονία.
•••
Η έκθεση Mητρόπολις Μορρυλίων φιλοξενείται έως και τις 31.12.2024 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Η Έφη Οικονόμου είναι αρχαιολόγος στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου