Μηχανές της αρχαιότητας που ήταν αιώνες μπροστά από την εποχή τους

LOUISA GOULIAMAKI VIA GETTY IMAGES,

Αυτές οι εκπληκτικές εφευρέσεις δείχνουν ότι οι πολιτισμοί του παρελθόντος ήταν πολύ πιο προηγμένοι από ότι νομίζαμε.

Μας αρέσει να θεωρούμε την τεχνολογική καινοτομία ως μια σταδιακή, σταθερή και αρκετά γραμμική διαδικασία. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει απαραίτητα. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές σε όλο τον κόσμο αποκαλύπτουν ότι, κάποτε, οι αρχαίοι πολιτισμοί ανέπτυξαν εφευρέσεις που ήταν δεκαετίες, αν όχι αιώνες μπροστά από την εποχή τους.

Μερικές φορές λέγεται ότι αυτές οι εφευρέσεις ανταγωνίζονται ή ξεπερνούν τη σύγχρονη επιστήμη. Αυτό, επίσης, είναι μια εσφαλμένη αντίληψη. Ενώ πολλές αρχαίες σούπερ τεχνολογίες - από το ρωμαϊκό σκυρόδεμα μέχρι τον χάλυβα της Δαμασκού - άποτε χάθηκαν, έκτοτε έχουν αναδημιουργηθεί από τους σημερινούς ερευνητές. Συνήθως, οποιαδήποτε δυσκολία στην αναδημιουργία τους προέρχεται από την έλλειψη πρωτότυπης διδασκαλίας και όχι από την αδυναμία κατανόησης της ίδιας της εφεύρεσης.

Εξίσου λανθασμένη είναι η αντίληψη ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί «σκόνταψαν» σε αυτές τις τεχνολογίες τυχαία ή ότι σχεδιάστηκαν από ιδιόρρυθμες ιδιοφυΐες που δεν ήταν αντιπροσωπευτικές της εποχής τους. Αν και πολλοί εφευρέτες που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο θεωρήθηκαν πράγματι ιδιοφυΐες, δεν μπορούν και δεν πρέπει να χωριστούν από το περιβάλλον τους. Το έργο τους δεν είναι αναχρονιστικό, αλλά απόδειξη της ευρηματικότητας και των επιστημονικών δυνατοτήτων των αντίστοιχων πολιτισμών τους.

Υγρό πυρ: Φλόγες που δεν σβήνουν

WIKIPEDIA

Όταν ο μουσουλμανικός στόλος του χαλιφάτου των Ομαγιάδων επιχείρησε να πολιορκήσει τη βυζαντινή πόλη της Κωνσταντινούπολης το 674, τα πλοία τους τυλίχθηκαν στις φλόγες. Στην αρχή, οι μουσουλμάνοι δεν ανησυχούσαν. Η φωτιά χρησιμοποιήθηκε συχνά σε ναυτικό πόλεμο και μπορούσε να σβήσει εύκολα με ύφασμα, βρωμιά ή νερό. Αυτό, ωστόσο, δεν ήταν μια συνηθισμένη φωτιά. Μόλις αναφλεγεί, δεν μπορούσε να σβήσει, και αφού κάηκε ολόκληρος ο στόλος, ακόμη και η ίδια η θάλασσα πυρπολήθηκε.

Το Χαλιφάτο των Ομαγιάδων γνώρισε την καταστροφή του στα χέρια μιας νέας στρατιωτικής εφεύρεσης γνωστής ως ελληνική φωτιά, ρωμαϊκή φωτιά, υγρό πυρ ή φωτιά στη θάλασσα, μεταξύ πολλών άλλων ονομάτων. Καμία συνταγή δεν σώζεται, αλλά οι ιστορικοί εικάζουν ότι μπορεί να περιλάμβανε πετρέλαιο, θείο ή πυρίτιδα. Από τα τρία, το πετρέλαιο φαίνεται ο πιο πιθανός υποψήφιος, καθώς η πυρίτιδα δεν ήταν άμεσα διαθέσιμη στη Μικρά Ασία μέχρι τον 14ο αιώνα και το θείο δεν είχε την καταστροφική δύναμη που περιγράφουν οι Άραβες παρατηρητές.

Ωστόσο, αυτό που κάνει το υγρό πυρ τόσο εντυπωσιακό δεν είναι η ίδια η χημεία της φωτιάς αλλά ο σχεδιασμός της αντλίας πίεσης που χρησιμοποιούσαν οι Βυζαντινοί για να το εκτοξεύουν προς την κατεύθυνση των εχθρών τους. Όπως ο Βρετανός ιστορικός Τζον Χάλντον αναφέρει σε ένα δοκίμιο με τίτλο «Επανεξέταση της ελληνικής πυρκαγιάς», οι ερευνητές αγωνίζονται να αναδημιουργήσουν μια ιστορικά ακριβή αντλία που θα μπορούσε να είχε προωθήσει το περιεχόμενό της αρκετά ώστε να είναι χρήσιμο κατά τη διάρκεια ναυμαχιών, όπου τα εχθρικά πλοία μπορεί να είναι δεκάδες ή ακόμα και εκατοντάδες μέτρα μακριά το ένα από το άλλο.

Μηχανισμός Αντικυθήρων: Ένα κοσμικό ρολόι πριν από τον Κοπέρνικο

LOUISA GOULIAMAKI VIA GETTY IMAGES

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων βρέθηκε στις ακτές των Αντικυθήρων, ενός μικρού ελληνικού νησιού που βρίσκεται ανάμεσα στα Κύθηρα και την Κρήτη. Η ανακάλυψή του έγινε το 1901, όταν δύτες αναζητώντας θαλάσσια σφουγγάρια έπεσαν πάνω σε μια κατάθεση βυθισμένων συντριμμιών από την κλασική αρχαιότητα. Το εργαλείο ήταν ημιτελές και σε κακή κατάσταση, αλλά φαινόταν ότι αποτελούνταν από περίπου 37 χάλκινα γρανάζια αποθηκευμένα μέσα σε ένα ξύλινο κουτί.

Οι μελετητές αρχικά υπέθεσαν ότι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο οποίος βρέθηκε να είναι άνω των 2.200 ετών, λειτουργούσε ως αρχαίος υπολογιστής. Αυτή η υπόθεση διαγράφηκε ως πολύ απίθανη, μόνο για να επιβεβαιωθεί από πιο λεπτομερείς μελέτες από τη δεκαετία του 1970. Η τρέχουσα συναίνεση υποστηρίζει ότι ο μηχανισμός ήταν ένα πρόβλημα: ένα μοντέλο του ηλιακού συστήματος που υπολογίζει και παρακολουθεί τον ουράνιο χρόνο.

Οι αξονικές τομογραφίες αποκαλύπτουν την συγκλονιστική πολυπλοκότητα του μηχανήματος. Μια προσπάθεια αναπαραγωγής του μηχανισμού των Αντικυθήρων το 2021 τον αναφέρθηκε ως «δημιουργία ιδιοφυΐας - συνδυάζοντας κύκλους από τη βαβυλωνιακή αστρονομία, μαθηματικά από την Ακαδημία του Πλάτωνα και αρχαίες ελληνικές αστρονομικές θεωρίες». Θα μπορούσε να υπολογίσει τα εκλειπτικά μήκη της σελήνης και του ήλιου, τις φάσεις της σελήνης, τις συνοδικές φάσεις των πλανητών, τις εξαιρούμενες ημέρες του Μετωνικού Ημερολογίου και τον κύκλο της Ολυμπιάδας, μεταξύ πολλών άλλων πραγμάτων.

Χάλυβας Δαμασκού: Σπαθιά που δεν θαμπώνουν

WIKIPEDIA

Τα ξίφη από χάλυβα της Δαμασκού προέρχονταν από τη Μέση Ανατολή κατά τον 9ο αιώνα και ήταν γνωστά για την εμφάνισή τους καθώς και την αντοχή τους, καθώς ήταν πολλές φορές ισχυρότερα και πιο αιχμηρά από τα δυτικά ξίφη που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών. Το όνομά τους, που προέρχεται από την αραβική λέξη για το «νερό», αναφέρεται όχι μόνο στη συριακή πόλη από την οποία προέρχονται, αλλά και στο ρέον σχέδιο που κοσμεί την επιφάνειά τους. Αυτό το σχέδιο δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια μιας μοναδικής διαδικασίας σφυρηλάτησης όπου μικρά πλινθώματα χάλυβα wootz που προέρχονται από την Ινδία, τη Σρι Λάνκα ή το Ιράν έλιωναν με κάρβουνο και ψύχονταν με απίστευτα αργό ρυθμό.

Η ζήτηση για χάλυβα της Δαμασκού παρέμεινε υψηλή για αιώνες, αλλά σταδιακά μειώθηκε καθώς τα ξίφη αντικαταστάθηκαν με πυροβόλα όπλα σε ένοπλες συγκρούσεις. μέχρι το 1850, τα μυστικά της παραγωγικής του διαδικασίας φαίνονταν χαμένα.

Το ενδιαφέρον για τα σπαθιά αναζωογονήθηκε από τον C.S. Smith, έναν μεταλλουργό που εργάστηκε στο Manhattan Project. Δυστυχώς, ο χάλυβας της Δαμασκού δεν μπορεί ποτέ να αναδημιουργηθεί αυθεντικά καθώς ο χάλυβας wootz δεν είναι πλέον διαθέσιμος. Από τη δεκαετία του 1960, ωστόσο, οι ερευνητές προσπάθησαν να αναπτύξουν νέες τεχνικές σφυρηλάτησης που επιτυγχάνουν παρόμοια αποτελέσματα.

Μια μελέτη του 2018 ισχυρίζεται ότι η προσθήκη μικρών επιπέδων στοιχείων που σχηματίζουν καρβίδιο όπως το βανάδιο (V) είναι ο καλύτερος τρόπος.

Το Houfeng Didong Yi: Το πρώτο σεισμοσκόπιο στον κόσμο

00

THE CHINESE MUSEUM CALGARY ALBERTA / WIKIPEDIA

Δημιουργήθηκε σχεδόν πριν από 2000 χρόνια, το Houfeng Didong Yi έχει την τιμή να είναι το πρώτο σεισμοσκόπιο στον κόσμο. Ο τόπος καταγωγής του ήταν η Κίνα, μια χώρα που μαστίζεται από σεισμούς από όσο θυμούνται οι κάτοικοί της. Δημιουργός του ήταν ο Ζάνγκ Χέγκ, διακεκριμένος αστρονόμος, χαρτογράφος, μαθηματικός, ποιητής, ζωγράφος και εφευρέτης που έζησε υπό τη δυναστεία των Χαν από το 78 έως το 139 μ.Χ.

Ο σχεδιασμός του Houfeng Didong Yi είναι τόσο λειτουργικός όσο και αισθητικά ευχάριστος. Ο μηχανισμός αποτελείται από ένα μεγάλο, διακοσμημένο χάλκινο δοχείο. Το δοχείο ήταν εξοπλισμένο με οκτώ σωληνωτές προεξοχές που είχαν σχήμα για να μοιάζουν με κεφάλια δράκων. Κάτω από κάθε κεφάλι δράκου ήταν τοποθετημένος ένας χάλκινος φρύνος με ένα μεγάλο, ανοιχτό στόμιο.

«Το σεισμοσκόπιο του Zhang», εξηγεί μια μελέτη του 2009 από την Ταϊβάν, «είναι σεβαστό ως εφεύρεση ορόσημο, καθώς μπορεί να υποδεικνύει όχι μόνο την εμφάνιση ενός σεισμού αλλά και την κατεύθυνση προς την πηγή του». Αν και οι πρωτογενείς πηγές δεν είναι σαφείς ως προς το πώς λειτουργούσε πραγματικά το σεισμοσκόπιο, οι ερευνητές προτείνουν ότι οι δονήσεις προκάλεσαν την αιώρηση ενός εκκρεμούς μέσα στο δοχείο, προκαλώντας μια μικρή μπάλα να απελευθερωθεί μέσα από ένα κεφάλι δράκου και στο στόμιο του αντίστοιχου φρύνου, υποδεικνύοντας την κατεύθυνση ενός σεισμός.

Ρωμαϊκό μπετόν: Τσιμέντο που δεν ραγίζει

ANK KUMAR / WIKIPEDIA

Πολλά αρχιτεκτονικά έργα της αρχαίας Ρώμης δεν θα ήταν δυνατά χωρίς το ρωμαϊκό σκυρόδεμα. Γνωστό και ως opus caementicium, το ρωμαϊκό σκυρόδεμα ήταν ένα μίγμα τσιμέντου με υδραυλική πήξη αποτελούμενο από ηφαιστειακή τέφρα και ασβέστη που, σύμφωνα με τα λόγια του Πλίνιου του Πρεσβύτερου, έδεσε θραύσματα βράχου σε «μια ενιαία πέτρινη μάζα» και τα έκανε «απόρρητα στα κύματα και κάθε μέρα πιο δυνατά».

Η παλαιότερη γνωστή αναφορά στο ρωμαϊκό σκυρόδεμα χρονολογείται στο 25 π.Χ. και προέρχεται από ένα χειρόγραφο με τίτλο «Δέκα Βιβλία για την Αρχιτεκτονική», γραμμένο από τον αρχιτέκτονα και μηχανικό Βιτρούβιο. Ο Βιτρούβιος συνιστά στους κατασκευαστές να χρησιμοποιούν ηφαιστειακή τέφρα από την πόλη Ποζουόλι στη Νάπολη, που στα λατινικά ονομάζεται pozzolana ή pulvis puteolanus. Η ποζολάνα πρέπει να αναμιγνύεται με ασβέστη σε αναλογία 3:1 ή 2:1 εάν η κατασκευή είναι κάτω από το νερό.

Όταν ο Βιτρούβιος έγραψε τα «Δέκα Βιβλία για την Αρχιτεκτονική», το ρωμαϊκό σκυρόδεμα εξακολουθούσε να θεωρείται καινοτομία και να χρησιμοποιείται με φειδώ. Αυτό άλλαξε το 64 μ.Χ., όταν μια αστική πυρκαγιά κατέστρεψε τα δύο τρίτα της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας. Καθώς οι επιζώντες ξεκίνησαν να ξαναχτίσουν, ο οικοδομικός κώδικας του Νέρωνα απαιτούσε ισχυρότερα θεμέλια. Η μετάβαση στο ρωμαϊκό σκυρόδεμα - το οποίο, πιστό στα λόγια του Πλίνιου, δεν ραγίζει - επέτρεψε την κατασκευή αρχιτεκτονικών έργων όπως το Πάνθεον, τον παλαιότερο και μεγαλύτερο μη ενισχυμένο θόλο στον κόσμο.

Μπαταρία Βαγδάτης: Ένα στοιχειώδες taser (για ανακούφιση από τον πόνο)

Η μπαταρία της Βαγδάτης, γνωστή και ως Μπαταρία των Παρθών ή Μπαταρία του Χου-τζουτ Ραμπουά, είναι ένα πήλινο αγγείο που βρέθηκε το 1936 κατά τη διάρκεια ανασκαφών παρθικού οικισμού στη θέση του λόφου Κουτζούτ Ραμπού κοντά στη Βαγδάτη.

Ο Βίλχελμ Κένιγκ, διευθυντής του Ιρακινού Εθνικού Μουσείου, εικάζει, καθώς το αγγείο περιέχει έναν χάλκινο κύλινδρο και μια σιδερένια ράβδο, ότι αν ήταν συνδεδεμένο στη σειρά με παρόμοια αντικείμενα θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μπαταρία πριν από 2000 χρόνια, όταν ο ηλεκτρισμός ήταν ακόμη άγνωστος. Χάθηκε το 2003 από το μουσείο και έκτοτε αγνοείται η τύχη του αντικειμένου αυτού.

Ο Γερμανός αρχαιολόγος μετά από δύο χρόνια ερευνών δημοσίευσε εργασία στην οποία ανέφερε πως αυτό το εύρημα ήταν μία αρχαία μπαταρία. Μάλιστα, τεκμηρίωνε με ξεκάθαρο και απόλυτο τρόπο την άποψη του. Το δοχείο περιείχε ένα χάλκινο κύλινδρο επενδυμένο με πίσσα και στερεωμένο στο χείλος της οπής. Στο κέντρο της πίσσας είχε μια μικρή σιδερένια ράβδο πακτωμένη στο καπάκι. Αναλύσεις έδειξαν ότι το περιεχόμενό του ήταν κάποιο οξειδωτικό διάλυμα, πιθανότατα κρασί ή ξύδι. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα στο βάζο υπήρχε ένα υγρό που αλληλεπιδρούσε με το μέταλλο και παρήγαγε ηλεκτρικό φορτίο. Δηλαδή μια μπαταρία!!! Οι τελικές εκτιμήσεις χρονολογούν την μπαταρία μεταξύ του 250 και 225 μ.Χ.

Αυτό που δεν έχει ξεκαθαρίσει μέχρι σήμερα και που δύσκολα θα ξεκαθαρίσει και στο μέλλον, είναι ποιοι είχαν εφεύρει τη συγκεκριμένη συσκευή. Τα υλικά από τα οποία ήταν κατασκευασμένη ήταν γνωστά στον ευρύτερο κόσμο εκείνης της εποχής. Μετά από χρόνια βρέθηκαν παρόμοιες συσκευές (πολύ μεγαλύτερες σε μέγεθος) και σε πόλεις της Αιγύπτου και παρόμοιου μεγέθους σε άλλες περιοχές του Ιράκ, ακόμα και κοντά στη Βαγδάτη (Κτησιφών).

Το 1993, ο Πολ Κέισερ του Πανεπιστημίου της Αλπέρτα στο Έντμοντον διατύπωσε μια διαφορετική, λιγότερο αναχρονιστική και επομένως πιο εύλογη υπόθεση. Η μπαταρία, υποστήριξε, δεν λειτουργούσε ως γαλβανικό στοιχείο, αλλά ως τοπικό αναλγητικό που μπορούσε να ανακουφίσει τον πόνο μέσω της μετάδοσης ενός ηλεκτρικού φορτίου. Με αυτόν τον τρόπο, θα είχε αντικαταστήσει τα ηλεκτρικά ψάρια, τα οποία στις ελληνορωμαϊκές κοινωνίες χρησιμοποιούνταν μερικές φορές για τη θεραπεία πονοκεφάλων, ουρικής αρθρίτιδας και άλλων παθήσεων.

Πηγή: Bigthink, huffingtonpost