Έξι από τους πιο σημαντικούς Ελληνικούς ιστορικούς χώρους στην Τουρκία

Η Βιβλιοθήκη του Κέλσου στην Έφεσο. Εικόνα: Benh LIEU SONG /Wikimedia Commons/ CC BY-SA 3.0

Υπάρχει ένας σχεδόν αμέτρητος αριθμός αρχαίων Eλληνικών και βυζαντινών αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων στην Τουρκία, πολλοί από τους οποίους προσελκύουν εκατοντάδες χιλιάδες, ακόμη και εκατομμύρια, επισκέπτες κάθε χρόνο.

Πολλά από αυτά είναι ορόσημα που δεν πρέπει να χάσει κανείς ταξιδιώτης στην Τουρκία, και ιδιαίτερα δεν πρέπει να χάσουν οι Έλληνες ταξιδιώτες, καθώς αποτελούν αδιαμφισβήτητη απόδειξη της μακράς, πλούσιας ιστορίας και της προσφοράς του λαού τους στον δυτικό πολιτισμό.

Η Αγία Σοφία, ο βυζαντινός καθεδρικός ναός που χρησίμευσε ως έδρα του ανατολικού χριστιανισμού για σχεδόν χίλια χρόνια, είναι τώρα τζαμί. Εικόνα: Greek Reporter

Αγία Σοφία: Ο πιο ιερός τόπος της Ελληνικής Ορθοδοξίας

Χτισμένη στα ερείπια δύο προηγούμενων εκκλησιών μετά τις ταραχές του Νίκα του 532, η Αγία Σοφία ήταν το επιστέγασμα του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α'.

Η λαμπρή αρχιτεκτονική αυτού του κτιρίου του επέτρεψε να αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου και της φύσης. Σήμερα είναι το πιο επισκέψιμο ορόσημο της Κωνσταντινούπολης.

Χτίστηκε αρχικά ως ορθόδοξη βασιλική, μετατράπηκε για λίγο σε ρωμαιοκαθολικό καθεδρικό ναό κατά τη διάρκεια της Τέταρτης Σταυροφορίας και στη συνέχεια μετατράπηκε σε τζαμί μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453.

Κάθε πολιτισμός έχει δικαιολογημένα θεωρήσει το κτίριο ως την υψηλότερη πλατφόρμα πνευματικότητας και τέχνης. Η Αγία Σοφία λειτούργησε ως μουσείο ξεκινώντας το 1935 και το κολοσσιαίο οικοδόμημα έλαβε το καθεστώς Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 1985.

Το μνημείο παρέμεινε ένα αποθετήριο ανεκτίμητης ιστορίας από τα τελευταία 1.500 χρόνια, έως ότου μετατράπηκε αμφιλεγόμενα σε τζαμί το 2020, παρά το καθεστώς του.

Η αρχαία τοποθεσία της Τροίας, που ανακαλύφθηκε από τον Ερρίκο Σλήμαν στα τέλη του 1800. Εικόνα: Dennis Jarvis /Wikimedia Commons/ CC BY-SA 2.0

Η μυθική αρχαία πόλη της Τροίας

Από την εποχή του έπους του Ομήρου «Ιλιάδα», η Τροία έχει χρησιμεύσει ως το υλικό του θρύλου και η πηγή καλλιτεχνικής έμπνευσης για χιλιετίες. Αν και κατά καιρούς πιστεύεται ότι ήταν μόνο ένα μυθικό μέρος, στην πραγματικότητα αποδείχθηκε ότι ήταν μια πραγματική πόλη, που βρίσκεται στο ανάχωμα του Χισαρλίκ στη σύγχρονη βορειοδυτική Τουρκία.

Η ανασκαφή του χώρου αποδίδεται στον Γερμανό επιχειρηματία και οραματιστή ερασιτέχνη αρχαιολόγο Ερρίκο Σλήμαν (Heinrich Schliemann), ο οποίος άρχισε να εργάζεται εκεί τη δεκαετία του 1870. Με περισσότερα από 4.000 χρόνια ιστορίας ως ανεκτίμητο πολιτιστικό σημείο σύνδεσης μεταξύ των πολιτισμών της Ανατολής και της Δύσης, η Τροία ονομάστηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 1998.

Έφεσος. Εικόνα: Ad Meskens /Wikimedia Commons/ CC BY-SA 3.0

Έφεσος: αρχαία Ελληνική, Ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική τοποθεσία στην Τουρκία

Κοντά στη σύγχρονη πόλη Selcuk στην επαρχία Σμύρνης της δυτικής Τουρκίας βρίσκεται η πόλη-λιμάνι της Εφέσου, ένα εξαιρετικά καλοδιατηρημένο δείγμα του Ελληνικού, Ρωμαϊκού και παλαιοχριστιανικού πολιτισμού, που κατοικείται από τον 10ο αιώνα π.Χ.

Ο ναός της Αρτέμιδος, που ανήκει στην κλασική Ελληνική εποχή, είναι ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Η Βιβλιοθήκη του Κέλσου είναι μια ρωμαϊκή προσθήκη και σχεδιάστηκε για να χρησιμεύσει ως μαυσωλείο για τον εθνικό φιλόσοφο Κέλσο, ο οποίος είναι θαμμένος στην κρύπτη κάτω από αυτήν.

Η χριστιανική εποχή αναπαρίσταται στην πόλη στο κοντινό Σπίτι της Παναγίας. Αυτή η ταπεινή κατασκευή έχει χρησιμεύσει ως σημαντικός τόπος προσκυνήματος για χριστιανούς και μη, από τον πέμπτο αιώνα. Η περιοχή είναι πλούσια με συνυφασμένες παραδόσεις από όλους τους λαούς που την έχουν κάνει πατρίδα τους και δικαιολογημένα δόθηκε στην πόλη το καθεστώς Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 2015.

Ο πλούτος της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου από εκπληκτικές τοιχογραφίες

Γεννημένος στα κοντινά Πάταρα τον τέταρτο αιώνα, ο Άγιος Νικόλαος ήταν ο επίσκοπος με επιρροή των Μύρων (της σύγχρονης πόλης Ντεμρέ στη νοτιοδυτική Τουρκία). Μετά τον θάνατό του, ο νέος ναός που χτίστηκε στο όνομά του στα Μύρα έγινε ο τόπος ανάπαυσής του — ώσπου τα οστά του διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο ως ιερά λείψανα.

Η τοιχογραφία οροφής στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην Έφεσο. Εικόνα: Jiuguangw /Wikimedia Commons/ CC BY-SA 2.0

Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο ιστορικός συνονόματος του σύγχρονου Άγιου Βασίλη μας (το όνομα Claus είναι το γερμανικό παρατσούκλι του "Nicholas") και η τοποθεσία θεωρείται ευρέως ως ένα από τα πιο σημαντικά βυζαντινά κτίσματα στην Ανατολία.

Λειτούργησε ως τόπος λατρείας και προσκυνήματος από τον πέμπτο έως τον 12ο αιώνα. Η εκκλησία των Μύρων αργότερα πλημμύρισε και θάφτηκε ακόμη και κάτω από λάσπη, στη συνέχεια ανακαλύφθηκε και αποκαταστάθηκε μερικώς από τον Ρώσο Τσάρο Νικόλαο Α' το 1862. Από το 1988 είναι ο τόπος συνεχιζόμενων αρχαιολογικών ανασκαφών.

Αρχαίο Ελληνικό θέατρο στην Αντιόχεια Πισιδίας. Εικόνα: Dosseman /Wikimedia Commons/ CC BY-SA 4.0

Αντιόχεια Πισιδίας, οικισμός της Ελληνιστικής εποχής

Η πόλη της Αντιόχειας ιδρύθηκε την Ελληνιστική περίοδο από τον Αντίοχο Α' Σωτήρ από τη δυναστεία των Σελευκιδών — ή πιθανώς και νωρίτερα, από τον πατέρα του, Σέλευκο. Το όνομα «Αντιόχεια» χρησιμοποιήθηκε συχνά από τον Αντίοχο Α' όταν ίδρυσε νέους οικισμούς και μετονομάζει ήδη υπάρχουσες πόλεις. Ίδρυσε έως και δεκαέξι νέες Αντιόχειες στη Μικρά Ασία και τη Μέση Ανατολή.

Ο όρος «Πισιδία» προστίθεται συχνά στο όνομά της, για να ξεχωρίσει τη συγκεκριμένη πόλη από άλλες Αντιόχειες. Ωστόσο, ακόμη και αυτό δεν είναι απολύτως σωστό αφού η Αντιόχεια βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ της αρχαίας Φρυγίας και της Πισιδίας. Η θέση του αντικατοπτρίζεται καλύτερα από τη λατινική του ονομασία – «Antioch ad Pisidiam» που σημαίνει η Αντιόχεια (βρίσκεται) προς την κατεύθυνση της Πισιδίας.

Ο απόστολος Παύλος επισκέφτηκε την Αντιόχεια στο πρώτο του ιεραποστολικό ταξίδι και μίλησε σε μια συναγωγή εκεί. Τα σχόλιά του προκάλεσαν σάλο που κατέληξε στο να πεταχτεί έξω από την πόλη. Επέστρεψε εκεί όμως αρκετές φορές για να μιλήσει στους κατοίκους της. Οι εμπειρίες του στην Αντιόχεια αναφέρονται στο Βιβλίο του Τιμόθεου στη Βίβλο.

Μίλητος, αρχαία Ελληνική τοποθεσία στην Τουρκία. Εικόνα: jiaguangw /Wikimedia Commons/ CC BY-SA 2.0

Μίλητος, μια αρχαία Ελληνική τοποθεσία του Ιονίου στη δυτική Τουρκία

Η Μίλητος, που βρισκόταν στη δυτική Ανατολία, ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Ιωνίας. Βρίσκεται κοντά στις εκβολές του ποταμού Μαιάνδρου στην αρχαία Καρία. Σήμερα το πιο κοντινό χωριό είναι το Yenikoy.

Ο αρχαιολογικός χώρος και το τοπικό μουσείο, με σημαντικά ευρήματα από τη Μίλητο, τα Δίδυμα, την Πριήνη και τους Μυούς, πρέπει να επισκεφθείτε, όπως και το αρχαίο θέατρο εκεί. Οι ανασκαφές στη Μίλητο ξεκίνησαν από Γάλλους αρχαιολόγους το 1868, ενώ σημαντικές έρευνες έχουν γίνει από το 1899 υπό την αιγίδα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.