Ενδείξεις καννιβαλισμού ανθρώπων πριν 18.000 χρόνια στην Πολωνία

  Του Γιώργου Λεκάκη

Ενδείξεις καννιβαλισμού έχουν εντοπιστεί σε ανθρώπινα οστά 18.000 χρόνων, που βρέθηκαν στην έκταση που καταλαμβάνει νυν η νότια Πολωνία.

Ο κ. Fr. Marginedas (του Καταλανικού Ινστιτούτου Ανθρώπινης Παλαιο-οικολογίας και Κοινωνικής Εξέλιξης – IPHES) και οι συνάδελφοί του ανέσκαψαν 53 οστά από το σπήλαιο Maszycka. Αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον 10 άτομα, συμπεριλαμβανομένων έξι ενηλίκων και τεσσάρων παιδιών. Σε αυτά βρέθηκαν σημάδια κοπής και κατάγματα. «Ξεφλούδισμα» έγινε στο τριχωτό της κεφαλής και αφαίρεση των αυτιών και της γνάθου στο 68% των οστών!

«Η θέση και η συχνότητα των σημαδιών κοπής και το σκόπιμο κάταγμα του σκελετού δείχνουν ξεκάθαρα την διατροφική εκμετάλλευση των σωμάτων», εξήγησε ο κ. Marginedas.

Τα σημάδια υποδεικνύουν επίσης ότι τα πιο θρεπτικά και πυκνά σε θερμίδες μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένων του εγκεφάλου, του μυελού των οστών και των μυών, είχαν αφαιρεθεί λίγο μετά τον θάνατο.

Η κ. P. Saladié (μέλος του IPHES) είπε ότι δεν είναι σαφές εάν ο καννιβαλισμός προκλήθηκε από έλλειψη άλλων τροφών, από τελετουργικές πρακτικές ή ενδο-ομαδική βία, αλλά επειδή τα ανθρώπινα λείψανα ανακαλύφθηκαν στην σπηλιά, ανάμεσα σε σφαγμένα οστά ζώων, φαίνεται να συνδέεται με ένα είδος πόλεμου – το πιο πιθανό.

Αν και η αρχική έρευνα (δεκαετία του 1990) επρότεινε τον καννιβαλισμό, πιο πρόσφατες μελέτες αμφισβήτησαν αυτήν την ερμηνεία, υποστηρίζοντας ότι η χαμηλή συχνότητα αυτής της ανθρώπινης πρακτικής αποκλείει την πιθανότητα επεξεργασίας του νεκρού σώματος, με σκοπό την κατανάλωσή του. Επρότεινε λοιπόν, την επιλογή του κρανίου ως ταφική πρακτική. Αλλά η σημερινή νέα μελέτη, εξετάζει το σύνολο και παρουσιάζει προηγουμένως αδημοσίευτα μετακρανιακά σκελετικά δείγματα, μαζί με στοιχεία «χειραγώγησης» ολόκληρου του σώματος για κατανάλωση! Αυτή η συμπεριφορά παρατηρείται επίσης σε άλλες παρόμοιες χρονολογικά και πολιτισμικά συναθροίσεις σε όλην την ηπειρωτική Ευρώπη, υποδηλώνοντας ότι ο καννιβαλισμός ήταν αναπόσπαστη πρακτική στα πολιτιστικά συστήματα αυτών των ομάδων της Μαγδαληναίας Εποχής. Στην Ανώτερη Παλαιολιθική υπήρχε, φαίνεται, η πεποίθηση, πως τρώγοντας συγκεκριμένα μέρη του νεκρού, αποκτάς και την δύναμη και το πνεύμα του – κάτι που είδαμε να ισχύει στους Πέρσες, λ.χ. όταν τους συνάντησε ο Μ. Αλέξανδρος ο οποίος τους… έπεισε να μην τρώνε τους νεκρούς γέρους γονείς τους!

ΠΗΓΗ: Fr. Marginedas, κ.ά. «New insights of cultural cannibalism amongst Magdalenian groups at Maszycka Cave, Poland», Scientific Reports, vol. 15, αρ.: 2351 (2025), 6.2.2025. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.