Βρέθηκε ρύπανση από μόλυβδο, πριν 5.200 χρόνια, στην Μακεδονία!

Τοποθεσίες των μελετηθέντων πυρήνων κλειστοί μπλε και πράσινοι κύκλοι στην περιοχή του Αιγαίου Επιλεγμένα παλαιότερα δημοσιευμένα αρχεία palynological ανοιχτοί πράσινοι κύκλοι που αναφέρονται στο άρθρο λίμνες Δοϊράνη Βρυγηίδα Πρέσπα Ορεστίς Καστοριά Ζάζαρη Βουλκαριά Κλείσοβα Λέρνα Κουρνά Ελαία Γαλησίου Belevi Βάλτα Bata Σημειώνονται επίσης θέσεις γνωστών κοιτασμάτων μεταλλεύματος μολύβδου από την βάση δεδομένων OXALID 85 κλειστοί ιώδεις κύκλοι Οι χάρτες δημιουργήθηκαν με λογισμικό QGIS έκδοση 31610 χρησιμοποιώντας τοπογραφικά δεδομένα από σύνολα δεδομένων της NASA Shuttle Radar Topography Mission SRTM 86

Του Γιώργου Λεκάκη

Ερευνητές με επί κεφαλής τον κ. Α. Κουτσοδένδρη (του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης) βρήκαν στοιχεία ρύπανσης από μόλυβδο (Pb), που χρονολογούνται πριν από περίπου 5.200 χρόνια – δηλ. περίπου 1,200 χρόνια ενωρίτερα από προηγούμενες αρχαιολογικές μαρτυρίες.

Τα ίχνη ρύπανσης από μόλυβδο εντοπίστηκαν σε πυρήνα ιζήματος από τον τυρφώνα στα Τενάγη[1] Φιλίππων[2] στο Παγγαίο, στον ν. Καβάλας, στην νυν ΒΑ. Ελλάδα.

Αυτή η ρύπανση από μόλυβδο πιθανότατα παρήχθη από αγροκτηνοτροφικές κοινωνίες και περιοριζόταν σε τοπικές περιοχές, εξήγησαν οι ερευνητές.

Στην συνέχεια, πριν από περίπου 2.150 χρόνια, βρέθηκε ότι η ρύπανση από μόλυβδο είχε γίνει πιο διαδεδομένη, τόσο στο χερσαίο, όσο και στο θαλάσσιο περιβάλλον και άφησε τα αποτυπώματά της στην περιοχή του Αιγαίου.

Επίσης αυτήν την εποχή συνέβη αποψίλωση των δασών και γεωργική επέκταση, καθώς η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επεκτάθηκε στην Ελλάδα και εκμεταλλεύτηκε τους φυσικούς της πόρους, συμπεριλαμβανομένης της εξόρυξης χρυσού, αργύρου και άλλων μετάλλων, εξήγησαν οι ερευνητές. Είναι διάχυτη η ανθρώπινη επίδραση στα οικοσυστήματα, που συνδέονται με τις προηγμένες νομισματικές κοινωνίες, κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο, στην αρχαία Ελλάδα.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Γ. Λεκάκη:

[1] τέναγος / τενάγεος, τό / τα τενάγη, tenaghi = ὕδατα ἀβαθῆ, ῥηχὰ μέρη εἴτε ἐν τῇ θαλάσσῃ εἴτε ἐν ποταμοῖς – Πινδ. Ν. 3.41, Ἡρόδ. 1.202, 7.176, 8.129, Θουκ. 3.51, «φύεται τὰ ὄστρεα ἐν τοῖς τενάγεσιν» – Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 5.15,19.

Ετυμολογία ἐκ τῆς √ΤΕΝ > τείνω, τέμνω. Σήμερα είναι κατηγορία υδροβιοτόπου, με εμφανές στάσιμο νερό (λιμνοθάλασσα), που χαρακτηρίζεται από βλάστηση αγρωστωδών και από ελάχιστα αποστραγγιζόμενα, αλλά πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία εδάφη.

[2] Κοντά στα Τενάγη Φιλίππων ευρίσκονται οι Αντιφίλιπποι (τ. Δρανίτσι), ο Αμυγδαλεώνας Καβάλας, η λίμνη Κορεμίστα (> Κορμίστα, που αποξηράνθηκε το 1930), οι πηγές Αγίας Βαρβάρας του ποταμού Αγγίτη, που βρίσκονται στην πόλη της Δράμας, κ.ά.

ΠΗΓΗ: A. Koutsodendris «Societal changes in Ancient Greece impacted terrestrial and marine environments», Nature Communications Earth & Environment, vol. 6, αρ: 25 (2025), 30.1.2025. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 31.1.2025. Και περιοδικό Cosmos.