Βρέθηκε αρχαίος τάφος ιατρού, του φαραώ Φίοπος, με δοχεία για παρασκευή φαρμάκων για τα τσιμπήματα σκορπιών Ήταν υπεύθυνος των φαρμακευτικών φυτών και αρχιοδοντίατρος

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο Έλλην φαραώ Φίωψ / Φίοψ (που έμεινε γνωστός παραφρασμένα ως Πίοπος > Πέπης / Pepi / Πέπης Β'[1]), εβασίλεψε περίπου από το 2246 έως το 2152 π.Χ. - δηλ. βασιλεία 94 ετών και γι’ αυτό θεωρείται ο μακροβιότερος βασιλεύων μονάρχης στην ιστορία - βλ.  Αιγύπτιο ιερέα Μανέθωνα[2]. Φαίνεται να είχε δώσει έμφαση και στην ανάπτυξη της Ιατρικής.

Στον ιατρικό πάπυρο του Brooklyn [47.218.48/47.218.85], ο οποίος γράφηκε γύρω στο 300 π.Χ. γίνεται αναφορά για την συμπεριφορά του φιδιού προς τους ανθρώπους, και αναφέρει επίσης μια θεραπεία για τα δαγκώματα φιδιών.[3] Στον πάπυρο αυτόν έχουμε την πιο πρόσφατη αναφορά του φαραώ Φίοπος.

Τώρα βρέθηκε και ο 4.100 χρόνων τάφος του ιατρού του, του Tetinebefou, στην Σακκάρα.  Ο Τετινεμπεφού ίσως υπηρέτησε τον Φίοπο, και ίσως έναν ή δύο επί πλέον φαραώ, που κυβέρνησαν μετά από αυτόν.

Οι τοιχογραφίες και οι επιγραφές στον τάφο του, δείχνουν μια ποικιλία από δοχεία, και αναφέρουν ότι ο ιατρός είχε τον τίτλο του «επιστήμονα της θεάς Σέλκης[5]», που σχετιζόταν με την προστασία από τα τσιμπήματα του σκορπιού.

Ο αρχηγός της επιστημονικής ομάδος, Ph. Collombert (του Πανεπιστημίου της Γενεύης) είπε ότι ο Tetinebefou είναι πιθανόν να ήταν ειδικός στα δηλητηριώδη δήγματα.

Οι επιγραφές του τάφου αναφέρουν επίσης ότι ήταν «υπεύθυνος των φαρμακευτικών φυτών» και «αρχιοδοντίατρος», τίτλοι που σπάνια έχουν βρεθεί στην Αίγυπτο, πρόσθεσε ο κ. Collombert. «Ήταν σίγουρα ο κύριος ιατρός στην βασιλική αυλή, επομένως θα είχε θεραπεύσει ο ίδιος τον φαραώ», εξήγησε.

Αλλά «άγνωστοι»[4] - λένε - λεηλάτησαν τον τάφο και αφαίρεσαν από τον θάλαμο τυχόν αντικείμενα ή ανθρώπινα υπολείμματα.

ΠΗΓΗ: «Visite surprise d'un médecin», MAFS, 6.1.2025. «4,100-year-old tomb of doctor who treated pharaohs discovered at Saqqara - Archaeologists working at the site of Saqqara have discovered a 4,100-year-old tomb that held the burial of a doctor», Live Science, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 8.1.2025.

Προστατευτικά περιλαίμια, πέταλα και ρόμβος (σύμβολα καλής τύχης),

προστατευτική ζώνη ή/και κεφαλόδεσμος, όλα και αποτροπαϊκά σύμβολα.

Από τον τάφο του ιατρού στην Σακκάρα.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Ο Φίωψ / Φίοψ / Φαίωψ / Φαίοψ (=  φαιός σκούρος / σκουρόχρωμος, μελαχρινός) ήταν φαραώ της 6ης Δυναστείας του Παλαιού Βασιλείου. Το δεύτερο όνομα του φαραώ ήταν Neferkare (Nefer-ka-Re = όμορφο είναι το Κα του Ρε). Διαδέχθηκε στον θρόνο σε ηλικία 6 ετών, τον Μενθέσουφι Α΄, μετά τον θάνατό του. Με διάταγμά του χορηγήθηκε φορολογική ασυλία στον ναό του θεού Μήνα / Μάνη Ουρανού (> Min) αυτό εκτίθεται σήμερα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της… Νέας Υόρκης ΗΠΑ (στο οποίο υπάρχει και κεφαλή ενός μικρού αγάλματος του Φίοπος Β' - αρ. 66.99.152)! Υπάρχουν λίγες επίσημες καταγραφές ή επιγραφές των άμεσων διαδόχων του Φίοπος. Τον διαδέχθηκε ο υιός του, Μενθέσουφι Nemtyemsaf Β΄ (ο οποίος εβασίλεψε για λίγο περισσότερο από ένα χρόνο) και τον διαδέχθηκε ο «σκοτεινός» φαραώ Neitiqerty Siptah ή η βασίλισσα Νίτωκρις, η οποία θα ήταν έτσι η πρώτη γυναίκα κυβερνήτης της Αιγύπτου – βλ. Μανέθων και «Κατάλογος Βασιλέων» (Turin canon / του Τορίνο, κείμενο εποχής του Ραμεσή / Ραμσή Β', 1,000 χρόνια μετά τον θάνατο του Φίοπος Β').

Η πυραμίδα του στην νότια Saqqara ευρίσκεται στον 29ο παράλληλο [29°50′25″N 31°12′49″E]. Ήταν 78,5 μ. ανά πλευρά στην βάση και είχε 52,5 μ. ύψος. Μια «τυπική μορφή». Φτιαγμένη από μικρές, τοπικές πέτρες και επίστρωση ασβεστόλιθου. Το μονοπάτι είχε μήκος περίπου 400 μ. Βρισκόταν στις όχθες μιας λίμνης. Το ταφικό συγκρότημα αποτελείται από την πυραμίδα του Φίοπος με τον παρακείμενο νεκρικό ναό, ο οποίος είχε αρχικώς τρία «παρεκκλήσια» στα οποία αντιπροσωπεύονται τα τρία θρησκευτικά κέντρα της Αιγύπτου, που ήταν στις αρχαίες ελληνικές πόλεις Ηλιούπολη, Σαΐδα και Βούτος. Ο ταφικός θάλαμος είχε μια δίρριχτη οροφή, καλυμμένη από ζωγραφισμένα αστέρια. Δύο από τους τοίχους αποτελούνταν από μεγάλες πλάκες γρανίτη. Η σαρκοφάγος ήταν κατασκευασμένη από μαύρο γρανίτη και έγραφε το όνομα και τους τίτλους του βασιλιά. Στο πάτωμα ήταν βυθισμένο ένα κουβούκλιο. Η μούμια του Φίοπος Β' δεν διατηρήθηκε. Στα ΒΔ. της πυραμίδας του Φίοπος Β΄, εκτίσθησαν οι πυραμίδες των συζύγων του, Neith και Iput και νότια η πυραμίδα της κόρης του, Udjebten. Κάθε μια τον δικό της ναό και μια «δορυφορική» πυραμίδα. Περιείχαν και κείμενα. Ο νεκρικός ναός δίπλα στην πυραμίδα ήταν διακοσμημένος με σκηνές που έδειχναν τον βασιλιά να κτυπά με λόγχη έναν ιπποπόταμο και έτσι να θριαμβεύει πάνω στο Χάος. Άλλες σκηνές περιλαμβάνουν την εορτή sed, μια εορτή του θεού Μήνα και σκηνές που δείχνουν τον Φίοπα να εκτελεί έναν Λίβυο αρχηγό, ο οποίος συνοδεύεται από την σύζυγό του και τον γιο του (αντίγραφο από τον ναό του Σαχούρε). Μια αυλή περιβαλλόταν από 18 πεσσούς, που ήταν διακοσμημένοι με σκηνές του βασιλιά παρουσία θεών. - ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης "Λεξικό παραδοσεων". Γ. Λεκακης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις".

[2] Ο Κανόνας του Τορίνο του αποδίδει 90+[Χ] χρόνια βασιλείας. Αλλά αυτά αμφισβητούνται από ωρισμένους αιγυπτιολόγους – βλ. H. Goedicke (1926 - 2015), M. Baud, von Beckerath).

[3] ΠΗΓΗ:

- J. F. Nunn «Ancient Egyptian Medicine», έκδ. The British Museum Press, σελ. 183, Λονδίνο, 1996.

- K. S. Kolta «Ιατρικοί Πάπυροι», στο W. E. Gerabek, B. D. Haage, G. Keil, W. Wegner (επιμ.) «Encyclopedia of medical history», εκδ. De Gruyter, Βερολίνο/Νέα Υόρκη 2005.

[4] Οι "άγνωστοι":

- Λούβρο Παρισίων, Γαλλία: Έχει βάση με γραμμένο τον τίτλο του Φίοπος Β'.

- Νέο Μουσείο Βερολίνου, Γερμανία: Έχει αγγείο-κύπελλο με τον Φίοπο Β', από την Αίγυπτο. 

- Μουσείο Μάντσεστερ, Αγγλία: Ανάγλυφο από το Coptos. Και

- Μουσείο Petrie Λονδίνου, Αγγλία: Έχει κεφαλή αγάλματος από αλάβαστρο, το οποίο δείχνει ένα παιδί-βασιλιά και ομοιάζει πολύ με το κομμάτι από το Κάιρο…

- Μουσείο Τέχνης Μπρούκλιν Ν. Υόρκης, ΗΠΑ: Έχει άγαλμα της Anchenespepi II και του γιου της, Φίοπα Β' (αρ. 39.119).

[5] Η θεά Σέλκης (> Selkis ή Selqis > Selket / Selqet, Serqet / Serket, Serket-Hetit, Serket-hetet) στην αιγυπτιακή μυθολογία, είναι η προστάτις των θεραπευτών και, μαζί με την Ίσιδα, την Νιθ και την Νέφθιδα, είναι οι τέσσερις προστάτιδες θεές των τεσσάρων υιών του Ώρου, που φυλάσσουν τα φέρετρα και τα κουβούκλια. Απεικονίζεται ως όρθια γυναίκα με έναν σκορπιό στο κεφάλι, γι' αυτό και είναι γνωστή και ως "θεά του σκορπιού".

arxeion-politismou.gr